Dūrvūdhan SŪRAǦAN: Bızdı akademikter «taptap tastaityn» edı

QR Bılım jäne ǧylym ministrlıgıne qarasty «ADAL BILIM» jobalyq ofisınıŋ alaŋynda «Ǧylymdy qarjylandyru men ǧalymdardy qoldauda qandai problemalar bar?» taqyryby talqylandy.  Tıkelei efir moderatory Erbolat Mūhamedjannyŋ «Ǧylymdy qarjylandyru jüiesı qaita qaraudy talap ete me?» degen sūraǧyna 29 jasynda halyqaralyq syilyqqa ie bolǧan matematik Dūrvūdhan Sūraǧan jauap berdı. «Bızde u-şudyŋ bärı Ūlttyq ǧylymi keŋesten şyqty, Ǧylym turaly zaŋnyŋ älsızdıgınen şyqqan joq. Bızde ǧylymdy qarjylandyru jüiesınde bırden bır öz funksiiasyn dūrys atqaryp jatqan ūiym – Ūlttyq saraptama ortalyǧy. Dūrys baǧalap, qoldau körsetkenı arqasynda jas ǧalymdar elge de, älemge de tanyla bastadyq. Äitpese bızdı akademikter “taptap tastaityn” edı» - deidı matematik jas ǧalym Dūrvūdhan Sūraǧan. Onyŋ aituynşa, eger Ūlttyq ǧylymi keŋes dūrys jūmys jasasa, ǧylym salasyndaǧy barlyq problema şeşıledı, qazır barlyq qūzırettılık solarda. Qazaqstanda ǧylymdy qarjylandyruda ŪǦK eŋ joǧarǧy ūiym. «Bıraq bızdıŋ mentalitetımız kelmeidı, jas memleket ekenbız. Bızde Ūlttyq ǧylymi saraptau ortalyǧy jūmysyn jaqsy ısteidı. Sondyqtan halyqaralyq jobadan ball alyp kelgen jobalarǧa ŪǦK aralaspauy kerek, ekspertiza jasauǧa olardyŋ mümkındıgı de, uaqyty da, ekspertterı de joq. ŪǦK degen qoǧamdyq jūmys, teksergenı üşın ailyq tölenbegendıkten ekspertiza talap etuge de haqymyz joq. Ärqaisysy özınıŋ jūmysy bar adamdar emes pe?» - degen pıkır bıldıre kelese, mäselenı şeşu joldaryn ūsyndy. «Şeşımı mynandai. ŪǦK-ǧa jemqorlyqqa itermeleitın şeşım qabyldauǧa mümkındık bermeuımız kerek. Ǧylymi saraptau ortalyǧyna kontroldı küşeitu, dūrys qadaǧalau.  Ǧylymi zertteudıŋ ötu ūpaiyn 20-dan 24-köteru  qajet. Ball alyp kelgen kezden bastap aqşasyn beru kerek. Jobalar ötu ballynan ötpei qalsa, aqşany kelesı jylǧa qaldyru kerek. Al bızde taratyp beredı. Ötken jyly 10%, 15% üstınen qosyp bergen jaǧdailar boldy. Būl ūiat närse. Būl biudjettıŋ aqşasy, artylsa kelesı jylǧa qaldyr nemese ükımetke qaitaryp ber. Bızde mındettı türde igeru kerek degen qate tüsınık bar» - deidı jas ǧalym.