QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligine qarasty «ADAL BILIM» jobalyq ofısiniń alańynda «Ǵylymdy qarjylandyrý men ǵalymdardy qoldaýda qandaı problemalar bar?» taqyryby talqylandy. Tikeleı efır moderatory Erbolat Muhamedjannyń «Ǵylymdy qarjylandyrý júıesi qaıta qaraýdy talap ete me?» degen suraǵyna 29 jasynda halyqaralyq syılyqqa ıe bolǵan matematık Durvudhan Suraǵan jaýap berdi.
«Bizde ý-shýdyń bári Ulttyq ǵylymı keńesten shyqty, Ǵylym týraly zańnyń álsizdiginen shyqqan joq. Bizde ǵylymdy qarjylandyrý júıesinde birden bir óz fýnkııasyn durys atqaryp jatqan uıym – Ulttyq saraptama ortalyǵy. Durys baǵalap, qoldaý kórsetkeni arqasynda jas ǵalymdar elge de, álemge de tanyla bastadyq. Áıtpese bizdi akademıkter “taptap tastaıtyn” edi» - deıdi matematık jas ǵalym Durvudhan Suraǵan.
Onyń aıtýynsha, eger Ulttyq ǵylymı keńes durys jumys jasasa, ǵylym salasyndaǵy barlyq problema sheshiledi, qazir barlyq quzirettilik solarda. Qazaqstanda ǵylymdy qarjylandyrýda UǴK eń joǵarǵy uıym.
«Biraq bizdiń mentalıtetimiz kelmeıdi, jas memleket ekenbiz. Bizde Ulttyq ǵylymı saraptaý ortalyǵy jumysyn jaqsy isteıdi. Sondyqtan halyqaralyq jobadan ball alyp kelgen jobalarǵa UǴK aralaspaýy kerek, ekspertıza jasaýǵa olardyń múmkindigi de, ýaqyty da, ekspertteri de joq. UǴK degen qoǵamdyq jumys, teksergeni úshin aılyq tólenbegendikten ekspertıza talap etýge de haqymyz joq. Árqaısysy óziniń jumysy bar adamdar emes pe?» - degen pikir bildire kelese, máseleni sheshý joldaryn usyndy.
«Sheshimi mynandaı. UǴK-ǵa jemqorlyqqa ıtermeleıtin sheshim qabyldaýǵa múmkindik bermeýimiz kerek. Ǵylymı saraptaý ortalyǵyna kontroldi kúsheıtý, durys qadaǵalaý. Ǵylymı zertteýdiń ótý upaıyn 20-dan 24-kóterý qajet. Ball alyp kelgen kezden bastap aqshasyn berý kerek. Jobalar ótý ballynan ótpeı qalsa, aqshany kelesi jylǵa qaldyrý kerek. Al bizde taratyp beredi. Ótken jyly 10%, 15% ústinen qosyp bergen jaǵdaılar boldy. Bul uıat nárse. Bul bıýdjettiń aqshasy, artylsa kelesi jylǵa qaldyr nemese úkimetke qaıtaryp ber. Bizde mindetti túrde ıgerý kerek degen qate túsinik bar» - deıdi jas ǵalym.
