Karabah mäselesı saiasi tūrǧyda tolyq şeşılmedı

Menıŋ jeke pıkırım Karabah mäselesı saiasi tūrǧyda älı tolyq şeşıludı talap etedı. Söz joq būl Armeniianyŋ tarihta älı talai aitylar jeŋılısı. Al, Äzerbaijannyŋ Kavkazdaǧy ırı jeŋısı. Būl Äzerbaijannyŋ aimaqtaǧy äskeri, ekonomikalyq ırı küş ekenın körsetken soǧys boldy. 28 jyl boiy bır qarys topyraq ala almaǧan Äzerbaijan Karabahtyŋ küretamyry Lachin men ruhani astanasy Şuşany, özge de qalalar men audandardy qaitaryp aldy. Basqa audandar da kelısım boiynşa öz qaramaǧyna öttı. Türkiianyŋ Osmanlynyŋ soŋǧy 100 jylynan berı Kavkazda yqpaly joq edı. Qazır baqylauşy rolınde äskerın kırgızıp, aimaqta özındık orny bar saiasi oiynşyǧa ainaldy. Qarularyn synady. Jarnamalady. Äskeri tehnikasynyŋ küşın paş ettı. Reseidıŋ "S300" äue qorǧanysyn tas-talqan qyldy. Bairaktary effektivtı qaru ekenın älem bıldı. Sūranys artty. Esebı tüel. Resei 2 myŋǧa juyq äskerın äkelıp "Tauly Karabahta" oryn aldy. Kavkazda Resei äskerı būryn da bolatyn. Jaŋa geografiialyq aimaqqa engen joq. Degenmen "Tauly Karabahta" 5 jyl qalady. Mümkın 10 jyl... Būl öte maŋyzdy. Osy 5 jylda Resei belgılı bır oiyndardy oinatuy äbden mümkın. Onyŋ eŋ bırınşı joly "Tauly Karabah" atty jaŋa bır memleket qūruǧa tyrysu. Ony BŪŪ-da moiyndatuǧa küş salu. Qauıpsızdık keŋesıne müşe 5 memlekettıŋ bırı. Ol jerde özın qoldaityn Qytai bar. Armiian diasporasy köp AQŞ, Fransiia, Angliia bar. Reseige oŋai bolmaidy. Bıraq Soltüstık Osetiia men Abhaziiany eske alaiyq. Osy tektes jolmen Äzerbaijanǧa qysym körsetuı, saiasi saudada paidalanuy äbden mümkın. Ekınşı jol Karabahtaǧy armiian halqynyŋ qūqyǧy degen jeleumen ärtürlı oiyndar oinaluy da ǧajap emes. Qalai degenmen Resei öz müddesı üşın būl regiondy endı uysynan şyǧarmauǧa tyrysady. Türkiiamen saiasi saudada, Äzerbaijanmen kelıssözde, yǧyna köndırude paidalanady. Armeniia da qarap qalmaidy. Tarihyn bız bıletın Resei 5 jyldan keiın "Beibıtşılık ornady. Karabah Äzerbaijandıkı" dep jäi ketpeidı-au. Ne saiasi saudada ornyna öz müddesı üşın bırdeŋe alyp ketedı ne basqa bır saiasi oiyn oinatady. Bolaşaqta mäsele Türkiianyŋ halyqaralyq arenadaǧy rolıne, ekonomikalyq, äskeri küşınıŋ qanşalyqty bolatyndyǧyna da köp närse bailanysty bolady. Älsız Türkiia bolsa Karabah mäselesı qaita uşyǧady. 20-30 jyl öter kartina müldem basqaşa boluy da mümkın. Är eldıŋ bır esebı bar. Eŋ bastysy Äzerbaijannyŋ syrtqy, ışkı saiasaty köp dünienı şeşedı. 1990 jyldary köşıp ketken 1 mln halyqty Karabahqa qaitaru, Resei men özge elderdıŋ de köŋılın taba bıletın saiasatty ūstanuy qajet. Aliev soǧysty tolyq jalǧastyrmai saiasi joldy taŋdadym dedı. Bır esebı bar şyǧar. Bıraq oiynnyŋ ışınen oiyn qūratyn özgenıŋ de öz esebı bar. Uaqyt körseter...