Sifrlandyru – ömır sürudı jeŋıldete me?

Sifrlandyru – bızdıŋ ömırımızdıŋ är türlı tūstarynda, ömırlık jaǧdailarda öz salmaǧyn bıldırıp tūrady. Sifrlandyru – ol negızınen sandyq tehnologiialardan tūratyn ekonomikalyq äreketterdıŋ jiyntyǧyn da bıldıredı. Sifrlandyru – keiıngı jyldary bızdıŋ elde de damu üstınde. Alaida, qanşalyqty damyǧanymen, keŋ kölemde etek jaiǧanyn, qarapaiym adamdardyŋ kündelıktı ömırınıŋ ajyramas bölıgıne ainalǧanyn köre almai jürmız degen zaŋdy sūraq tuyndauy ǧajap emes. Būǧan taŋdanudyŋ qajetı şamaly. Sifrlandyrudyŋ eŋ basty tūsy – ol äleumettık, saiasi sonymen qatar biznes prosesterdı basqa arnaǧa būratyn, bızdıŋ ömır süru jaǧdaiymyzdyŋ jaqsaruyna  yqpal etetın aşyq aqparat közı boluynda. Osy qoljetımdı aqparattardy, sifrlandyrudyŋ arqasynda qoldanuǧa bolatyn jaŋa tehnologiialardy özımız oryndy, tiımdı paidalana  bılmei jatamyz. Sol sebeptı de sifrlandyru  bızdıŋ elımızge jahandyq deŋgeide qoldanylmauda. Negızınen barlyq el aumaǧyn sifrlandyru üşın, tek ülken qalalar men eldı mekender ǧana emes, tükpır- tükpırdegı auyl-aimaqtyŋ barlyǧy qajet deŋgeide elektrlık quat közımen, ǧalamtormen qamtamasyz etıluı tiıs. Būl jaǧynan aqsap tūrǧanymyz jasyryn emes. Keide, belgılı bır jeke tūlǧalarǧa sifrlandyrudyŋ paidasy turaly tüsındırıp jetkızu de qiyndyq tuǧyzady. Mysaly, aqyldy ütıktıŋ jūmys ısteu qaǧidasyn keibır adam tüsınbeidı, tüsıngenmen oǧan senbeidı. Degenmen, jaŋǧyrular men özgerıster bärı bırde boluda, bola beredı de. Qazırgı taŋda barlyǧymyz ekonomikanyŋ tiımdılıgıne täueldı bolyp ǧana qoimai, özımızge qajettı tauarlar men qandai da bır qyzmet türlerın  ǧalamtordan nemese odan tys aluǧa, bır – bırımızben aqparat almasuǧa mäjbürmız. Al sifrlandyru däuırı – osy aitylǧandardy bırşama jeŋıldetedı. Qazırgı kezde sifrlandyru – kündelıktı tūrmysta, öndırıste, jūmys oryndarynda, memlekettık organdarda, bizneste qoldanylu aiasyn keŋeitude. Kündelıkte tūrmystaǧy sifrlandyru – ol köpşılıgımız üşın taŋsyq emes. Mysaly, köptegen adamdar qoldanatyn sifrlyq jüie – dabyldy alatyn bolsaq, ol da sifrlanudyŋ bır körınısı. Al  öndırıstık sifrlandyru  ol bızdıŋ  bırqalypty  qolmen jasalatyn eŋbegımızdı jeŋıldetuge, jūmysty azaituǧa septıgın tigızedı.   Öndırıstı sifrlandyrudyŋ taǧy bır tiımdı tūsy –  auyr eŋbektıŋ  adam   ömırıne  qauıp töndıretın tūstaryn aldyn –aluynda.  Mysaly, zauyt jūmysşysy özınıŋ jūmys ornyna, iaǧni  stanokpen jūmys ısteuge keledı,  alaida basyna kietın qorǧanyş bas kiımın kiiudı ūmytyp kettı  delık, sol kezde öz-özınen  dabyl qaǧylyp,  qyzmetkerge qauıpsızdık erejesın  saqtamaǧandyǧyn eskertedı.   Būl «aqyldy» jüie   öndırıstı sifrlandyrudyŋ nätijesı Memleket sifrlandyrudy barlyq salada derlık qoldanudy oilastyruda.   Qoldanyp ta jatyr deuge bolady. Mysaly barlyǧymyz bıletın, äsırese kölık jürgızuşılerınıŋ «ata jauyna» ainalǧan «Sergek beinebaqylau kameralary» osynyŋ aiqyn körınısı.  Jol erejesın säl būzsaŋyz, jol boiynda tūrǧan jol saqşysy sapyrylysqan maşinalardyŋ arasynan sızdı  baiqamai  qaluy mümkın, al Sergekten qūtyla almaisyz.  Ol sızdıŋ är qimylyŋyzdy qalt jıbermei, sart etkızıp tüsırıp alady, sodan erteŋıne sızdıŋ telefonyŋyzǧa aiyppūl turaly habarlama keledı.  Būdan sifrlandyrudyŋ   jūmys prosesın qanşalyqty jyldamdatatynyn köruge bolady. Sifrlandyrudyŋ negızgı baǧyttary, olar:  biznestı  sifrlandyru, sifrlyq tauarlar men qyzmet türlerın jetıldıru, aqparattardy jinaudy, olardyŋ saqtaluyn avtomattandyru, sifrlyq jobalardy engızu jäne t.b. Ekonomikany sifrlandyru – basqa elderde de siiaqty, bızdıŋ el üşın de maŋyzdy röl atqarady. Sifrlyq  ekonomikanyŋ – jarqyn körınısterı:  ǧalamtor arqyly onlain sauda- sattyq,  onlain qyzmet, elektrondyq  tölemder jasau, elektrondyq qūjat ainalym. Ekonomikany sifrlandyrudan basqa – biznestı, öndırıstı, densaulyq saqtau salasyn, bılım – beru salasyn sifrlandyru da  memleketımız üşın  kezek küttırmes, bastapqy oryndaǧy sūraqtardyŋ bırı bolyp otyr.