Qazaqtyŋ tarihy tereŋ oqulyq pen kıtap şyǧaru dästürı bar – Ǧ.Beisembaev

«Oqulyq» RǦPO men S.Demirel atyndaǧy universitet bırlesıp ötkızgen «Zamanaui oqulyq jäne bılım beru qūndylyqtary» atty respublikalyq ǧylymi konferensiiada «Oqulyq» ortalyǧy direktory Ǧ.Beisembaev elımızdıŋ oqulyqtar men kıtap şyǧaru tarihyn qozǧady.   «Elımızde oqulyqtar jylnamasy akademiialyq tūrǧyda köp zerttelmegen salaǧa jatady. Bastau-qainary sonau Äl-Farabi zamanynan arna tartatyn, Mahmūd Qaşqaridıŋ «Diuani lūǧat-at-türk» eŋbegı men Jüsıp Balasaǧūnidıŋ «Qūtadǧu bılık» eŋbekterımen nyǧaiǧan, orta ǧasyrlardaǧy qanşama aty mäşhür ǧūlamalardyŋ tuyndylarymen tolyqqan  kıtabi dästürımız bar ekenın maqtanyş etemız. Odan berıdegı zamanaui mektep oqulyqtarynyŋ basy bolǧan 1879 jyly jaryq körgen Yby­rai Altynsarinnyŋ «Qazaq hrestomatiiasy» men Ahmet Baitūrsynovtyŋ  1912 jyly jaryq körgen  «Oqu qū­ralynyŋ», 1925 jyly jaryq körgen «Älıppesınıŋ»  mändılgı men qūndylyǧy täuelsızdık jyldary  jaŋaşa dereknamalyq tūrǧydan tanylyp jatqany quantady», - dedı Ǧ.Beisembaev. Onyŋ aituynşa, aituly tūlǧalar M.Şoqaev, Ǧ.Qaraş, Q.Sätbaev, J.Ai­mauytov, M.Jūmabaev, Ä.Ermekov, J.Küderin jäne taǧy basqa atpal azamattardyŋ qazaq tılı men ädebiettanu, psihologiia men pedagogika, ösımdıktanu men tırşılıktanu, matematika pänderınıŋ syndarly oqulyǧy ärı alǧaşqy zertteuler bolyp tabylatyn eŋbekterı qazaq elınıŋ ūlttyq bılım beru jüiesınıŋ ırgetasy bolyp qalandy. «1926 jyly Qazaqstandaǧy bılım beru jüiesı keŋestık ortaq jüiege köşırılıp, 1934 jyly «Älıppenıŋ» alǧaş­qy nūsqasy latyn älıpbiımen, keiınnen kirill älıpbiımen qaita jaryq kördı. Qazaqstandyq baspalardyŋ alǧaşqysy bolyp 1947 jyly 20 mamyrda qūrylǧan «Mektep» baspasy «Prosveşenie» baspasynan şyqqan oqulyqtardy qazaq tılıne audaryp basumen qatar, «Qazaq tılı», «Qazaq ädebietı», «Qa­zaq­stan tarihy» jäne «Geo­grafiia» pänderınen töl oqulyqtarymyzdy jazumen ainalysty. Al elımız täuelsızdık alǧan jyldary otandyq baspalardyŋ oqulyqtardyŋ tolyq­ty­rylǧan nūsqalaryn aldymen qazaq tılınde, sodan soŋ orys jäne basqa da tılderge audaryp basyp, jaqsy ürdıs bastaǧanyn atap ötu kerek. Mūnan keiıngı araǧa bes jyl salyp, bilim tūjyrymdamalaryn, oqu baǧdarlamalaryn, oqulyqtar, oqu-ädistemelik qūraldar jäne tekseru tapsyrmalarynyŋ jüie­sin jasau maqsatynda 1996 jyly Ükımet qaulysymen bekıgen jaŋa Memlekettık maqsattyq baǧdarlama qabyldandy. Osynyŋ nätijesınde 1998 jyly Y. Altynsarin atyndaǧy bılım mäselelerı institutynyŋ Y. Altynsarin atyndaǧy qazaq bılım akademiiasy bolyp qaita qūryluymen qazaqstandyq oqulyqtardyŋ jaŋa buynyn şyǧaru qolǧa aldy», - dep oiyn jalǧady «Oqulyq» RǦPO direktory. Sonymen qatar, sonda aitylǧan dereknamaǧa qaraǧanda, oqulyq şyǧaru ısınde jaŋa ızdenıske erkındık berılgen sät 2000 jyldardyŋ örı boldy. Sebebı, osy kezde bır pännen bırneşe nūsqada, balama oqulyq şyǧaru mümkındıgı berıldı. «2005 jyly QR Ükımetınıŋ №405 qaulysymen   ǧylymi jäne pedago­gikalyq saraptama ötkızu­dıŋ ǧylymi-ädıstemelık negızderın jasau, bılıktı sarap­şylardyŋ bazasyn qūru jäne oqulyqtar men oqu-ädıs­temelık keşenderdı memlekettık saraptamadan ötkızu sapasyn jetıldıru maqsatynda «Oqulyq» respublikalyq ǧylymi-prakti­kalyq ortalyǧy» qūryldy. Bügıngı ötkızılıp otyrǧan  konferensiia  «Oqulyq» ortalyǧynyŋ aşuluyna  15  jyl toluymen tūspa-tūs keluımen erekşelenıp otyr. Tarih üşın üş bes jyldyq asa köp uaqyt bolmaǧanymen, osy merzım ışınde  Ortalyq maŋyzy men jauapkerşılıgı  joǧary  eŋbek jolyn eŋserdı. «Oqulyq» ortalyǧy bılımnıŋ mazmūnyn baǧalau, oqulyqtar men oqu-ädıstemelık keşenderdı saraptau arqyly bılımnıŋ sapasyn qamtamasyz etu mındetın oryndap  keledı, būl ärine,  oquşylardyŋ bılım sapasyna, tärbiesıne  oŋ yqpalyn tigızdı. Qarapaiym ǧana mysal, jaŋartylǧan mazmūndaǧy 1-11 synyp oqulyqtary kezeŋ-kezeŋımen 2016-2020 jyldary oqu prosesıne engızıldı. Atalǧan kezeŋderde «Oqulyq» ortalyǧy arqyly orta bılım boiynşa 5053 atalym oqulyq pen oqu-ädıstemelık keşen saraptamadan ötıp, onyŋ 40%-ǧa juyǧy bılım beru ūiymdaryna ūsynyldy. Sonyŋ ışınde 643 oqulyq oqu prosesıne endı. Osy oraida ürdıske qatysqan myŋǧa juyq oqulyq avtorlary men basqa da baspalardyŋ, syrtqy sarapşylardyŋ da eren eŋbegıne alǧys aita otyryp, auqymdy jūmys atqarylǧanyn atap ötken jön», - dep tūjyrdy Ǧ.Beisembaev. Atalmyş şara ortalyqtyŋ 15 jyldyq mereitoiyna orailastyrylǧan. Is-şaranyŋ basty maqsaty zamanaui oqulyqtardaǧy bılım beru qūndylyqtaryna, oqu ädebietterınıŋ tılıne,  mätındık jäne mätınnen tys apparatyna qoiylatyn talaptar boiynşa özektı mäselelerdı talqylau. Jiynǧa QR Bılım jäne ǧylym ministrlıgı men onyŋ baǧynysty ūiymdarynyŋ, joǧary, tehnikalyq jäne käsıbi,  orta bılım beru, mektepke deiıngı tärbie men oqytu jäne mūǧalımderdıŋ käsıbi bılıktılıgın arttyru ūiymdarynyŋ  qyzmetkerlerı, bılım beru resurstaryn äzırleuşı baspa men ǧylymi ūiym ökılderı, oqu ädebietterınıŋ avtorlary men sarapşylary qatysty. Aita keteiık, «Oqulyq» RǦPO bılımnıŋ mazmūnyn baǧalau, oqulyqtar men oqu-ädıstemelık keşenderdı saraptau arqyly bılımnıŋ sapasyn qamtamasyz etuge atsalysady. Ortalyq özınıŋ qūzıretı şegınde QR Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ mındettemelerın oryndap, oqulyqtardyŋ sapasyn arttyru, sondai-aq öskeleŋ ūrpaqtyŋ  bılımın jetıldıru baǧytynda jūmys ıstep keledı.