Elımızde soŋǧy şirek ǧasyrda kez kelgen saiasi ıs-şaralar mūǧalımsız ötpeitını dästürge ainalǧany jasyryn emes. Halyq sanaǧy ma, ony atqaratyn da – mūǧalım. Halyqtyŋ äleumettık tūrmysyn anyqtau ma, ol da mūǧalımnıŋ moinynda. Üi-üidı aralap, şabylyp jüretın ünemı mūǧalımder. Mūnan basqa, eŋ ülken saiasi doda sailau da mūǧalımsız ötpeidı. Alaida biyl ūstazdar tarapynan sailau jūmysyna mūǧalımdı aralastyrmasyn degen bastama köterıldı.
Būl bastamany belsendı ūstazymyz, talai mūǧalımnıŋ zaŋdy qūqyǧyn qorǧap, myŋdaǧan mūǧalımdı soŋynan ertken Aiman Saǧidulla eŋ alaş bolyp köterdı. Bılım jäne ǧylym ministrı A.Aimaǧambetovke «mūǧalımderdı sailau jūmysyna aralastyrmaudy» talap etıp, äleumettık jelıde arnaiy aşyq hat joldady. Ökınışke qarai, ministr künı bügınge deiın būl talapqa öz jauabyn bermedı. Bälkım, berer jauaby da joq bolar ministrdıŋ. Desek te, A.Saǧidullanyŋ būl talaby ūstazdar qauymyn bır serpıltıp, sailauda «saiasi qolbala» boludan bas tartuǧa kädımgıdei itermelep otyr. Qazırdıŋ özınde äleumettık jelıde mūǧalımdı sailau jūmysyna aralastyrmau jönınde chelendj bastaldy. Chelendjdıŋ maqsaty respublikadaǧy mūǧalımderdı saiasi dodanyŋ «şapqylau jūmystaryna aralasudan bas tartuǧa» ündeu. Äleumettık jelıdegı suretterıne arnaiy mätındı qoiu arqyly qarsylyq tanytu. «Şyǧys Qazaqstandyq ärıptesım, mäslihat deputattyǧyna ümıtker Janna Saketaeva bastaǧan chellendjdı qoldaimyn:
Būl estafetany Respublika kölemınde mūǧalım qūqyǧy üşın küresıp jürgen Aiman Sagidulla, Ömır Şynybekūly, Aiatjan Ahmetjanūly, Meirzhan Temirbek, @Gulnara Abishevaǧa taǧy da basqa ūstazdarǧa joldaimyn! Sızder de basqa ūstazdarǧa osy tekstı qoiyp joldaŋyzdar. Sailau jūmysyna mūǧalımderdıŋ atyn paidalana otyryp olardyŋ attaryna nūqsan keltıruge, keltırtuge eşkımnıŋ qūqyǧy joq, ädıl sailau boluy kerek! Mūǧalımder, özderıŋızdıŋ ataq abyroilaryŋyzǧa nūqsan keltırmeulerıŋızdı sūraimyn!» dep jazdy şymkenttık mūǧalım Ömır Şynybekūly özınıŋ Facebook paraqşasynda.
Däl osyǧan ūqsas talappen mūǧalım Sveta Alpamysova da ärıptesterıne videoündeu jariialap, sailauda komissiia müşesı boludan bas tartuǧa şaqyrǧan bolatyn.
Qazaqstandyq mūǧalımderdıŋ būlai bastama köteruı beker emes. Osyǧan deiın ötken sailaulardyŋ bärınde eŋ belsendı atsalysatyn mūǧalımder bolatyn. Ärine, mūǧalımnıŋ barlyǧy «belsendı bolaiyn» dep sailau jūmysyna qatyspaidy. Mäjbürlı, erıksız türde jüretın būl jūmystar. Ökınışke qarai, mäjbürlı, erıksız türde jüretının bilık te, mūǧalımder de aşyq aitpaityn. Biyl būl seŋ būzyldy. Mūǧalımder ülken bastama köterude. Būl ülken jäne maŋyzdy bastama. Nege?
Sebebı osyǧan deiıngı sailauda mektep direktorynyŋ būiyruymen «şapqylaǧan» mūǧalımder sailau komissiiasynyŋ qūramynda boludy öz mındetındei köretın. Solai köruın mektep basşysy da talap etetın. Auyz aşyp, qarsylyq tanytqan mūǧalımnıŋ ızıne basşylyq pen onyŋ jandaişaptary şam alyp tüsetın. «Jalǧyzdyŋ ünı şyqpas» dep, myŋdaǧan mūǧalım är sailauda osylaişa erıksız sailaudyŋ saiqymazaq şouynyŋ bır keiıpkerıne ainalatyn. «2005 jylǧy prezident sailauyn eşqaşan ūmytpaspyn. Sol jyly ömırımde bırınşı jäne soŋǧy ret sailau atty sirktıŋ klouny bolǧanmyn. Universitettı bıtırıp, mūǧalım bolyp ornalasqanyma endı bır jyldan asqan. Jūmysqa tūrǧanyma bır ai tolǧanda, direktordyŋ būiryǧymen bır jiynǧa bır avtobus mūǧalım bardyq. Qandai jiyn, bız ne ısteimız? Bılmeimız. Sodan älgı zalda otyrǧanymyzda bırtındep aty-jönımızdı atap sahnaǧa şaqyrta bastady.
Sahnaǧa şyqqan är adamǧa «NūrOtannyŋ» beisbolkasy men jalau berıledı. Men de öz kezegım kelgende, sahnaǧa şyǧyp, älgı dünielerdı aldym. Bızdı älgı partiia ökılderı «NūrOtanǧa» müşe bolǧanymyzben qūttyqtady. Qaitar jolda oqu ısı jönındegı orynbasardan älgı partiiaǧa müşe bolǧym kelmeitının aitqanymda: «Mūǧalım bolyp, nanyŋdy jegıŋ kelse, ünıŋdı şyǧarma», -dep küldı. Zavuchtyŋ älgı külkısı yzamdy keltırdı. Jūmysqa tūrǧanym keşe, nanymnan aiyrylǧym joq, amal joq, qarsylyq tanyta almadym. Köp ötpei, sailau bastaldy. Şapqylau bastaldy. Bıtpeitın qaǧazdar, qūjattar. Al sailau künı är üidı aralap, tabannan tozu. Üi aralap bıtseŋ, «karuselge» qatysu.
«Karuseldı» bılmeitın adam joq şyǧar. Sol künı men qatysqan «karuseldıŋ» bylyǧyn oppozisiialyq jurnalist aşyp, aimandai boldyq. Yza boldym, tıptı qorlanyp jyladym. Qoldy bır sıltep, sailau uchaskesınde qalǧan basqa jūmystarymdy tastadym da, ketıp qaldym. Ol künı sailau sirkınen ketsem, bırer künnen keiın mūǧalımdık jūmysymmen de qoş aitystym. Ketkenıme sol kezde ärine, azdap ökınış boldy. Köpke deiın jūmyssyz sandaldym. Alaida qazır mektepten ketkenıme öte quanyştymyn. Sailau jūmysy mūǧalımnıŋ mındetıne jatady dep oilappyn būryn. Qazır är sailauda mūǧalımder halyqtyŋ obalyn erıksız arqalauda dep qaraimyn. Ärine, mūǧalım būl obalǧa ädeiı barmaidy ǧoi. Desek te, är sailau Qazaqstannyŋ aldaǧy 4 jylynyŋ ırgetasyn qalaitynyn mūǧalımder bılse eken»,-deidı almatylyq būrynǧy mūǧalım Marjan Keŋesbek (aty-jönı özgertıldı).
Bızdıŋ keiıpkerımız Marjan sekıldı bır saiasi nauqan üşın jūmysynan bas tartpasa da, eŋ bolmasa öz mındetıne jatpaityn ıs-şaralardy atqaruǧa qarsylyq tanytar ūstaz köbeise, el erteŋıne de özgerıs enerı dausyz ǧoi. Alaida bızben tıldesken kelesı bır mūǧalımnıŋ pıkırı el erteŋıne qatysty oiymyzdyŋ tüte-tütesın şyǧarǧandai. «Eldıŋ erteŋı maǧan qarap qalyp pa? Direktor aitady, men oryndaimyn. Mende basqa jol bar ma? Basşyma qarsy şyqsam, nansyz qalamyn. Al nansyz qalsam, üidegı 4 balamdy kım asyraidy? Sailauda jūmys ısteu keşe-bügın paida bolǧan joq. Baiaǧydan kele jatyr. Amal joq, bastyqtyŋ aitqanyn oryndaimyz.
Bıraq sol jūmysymyz üşın azyn-aulaq aqşasy men alǧyshatyn da alamyz ǧoi. Tegın emes. Qarsy şyqatyndar şyǧa bersın. Öz basym tynyş jürudı dūrys köremın. Däl qazır mekteptıŋ emes, sailaudyŋ şaruasymen audanǧa ketıp baramyn. Jūmys tapsyryldy ma, oryndau kerek mūǧalım»,- dep Türkıstan oblysyna qarasty Sairam audanyndaǧy bır mektepte 30 jyldan astam mūǧalım bolyp ısteitın Aijamal Saparbekqyzy telefon tūtqasyn qoia saldy. Bızdıŋ sūraǧymyzǧa apaiymyz aşulandy, tıptı renjıdı de. «Mūǧalımnıŋ sailaudaǧy äreketı eldıŋ taǧdyryn şeşedı. Dauys ūrlauǧa yqpal etetın sailauda jūmys ıstep, mūǧalım eldıŋ erteŋıne balta şabuǧa kömektesken bolyp şyqpai ma?» degen sūraǧymyz şymbaiyna qatty batsa kerek, bızben bailanysty üzdı.
Ädıldık talap etıp, jūmysynan aiyrylyp qaludan qorqatyn mūǧalımder az emes. Sonymen qatar Keŋes däuırınıŋ bas şūlǧyp, könbıstık tanytu qasietı sıŋgen mūǧalım de jeterlık. Alaida özınıŋ zaŋdy qūqyǧyn talap ete alatyn mūǧalımnıŋ qatary da köbeiıp kele jatqanyn eskersek, 2025 jylǧy sailau jūmysyn mūǧalım atqarmaityny anyq. «Bastyq aitty, men köndım» degen tüsınıktegı mūǧalımnıŋ ornyn el erteŋı üşın ädıletsız sailaudyŋ basty rölın somdaudan bas tartatyn naǧyz ūstaz basatyn kün alys emes dep senemız.
Meruert HUSAİNOVA,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Foto aşyq derekközden alyndy.
