Ärkım üşın de, memleket üşın de eŋ bastysy, basty bailyq – adam densaulyǧy! Byltyrdan berı älemdı jailaǧan koronavirus Qazaqstandy da qatty şarpyǧany belgılı. Oǧan memleketımızdegı basqaru organdaryndaǧy ūiymdastyru jūmystarynyŋ kemşılıkterı de öz kesırın tigızgenı anyq.
Ortamyzdy oisyratyp ketken ketken pandemiia ylaŋynan soŋ qazır halyqqa vaksina egu mäselesı de eŋ şuly mäselege ainalyp otyr. Oǧan vaksinanyŋ qauıpsızdıgıne el senımı az ekenı, jergılıktı jerlerdegı aqparattyŋ anyq bolmauy, jelılerde köp köldeneŋ aqparattardyŋ tarauy taǧy basqa jaǧdailar sebep boluda?
Adam öz densaulyǧyn saqtau üşın, ömırıne öte qauıptı koronavirusqa şaldyqpau üşın vaksinany qai kezde öz erkımen qabyldaidy – vaksinanyŋ qauıpsızdıgıne jäne paidaly ekenıne 100 paiyz közı jetkende ǧana. Oǧan deiın halyqty öz erkınen tys eşkım vaksina qabyldauǧa mındettei almaidy. Öitkenı Qazaqstan Respublikasynyŋ «Halyq Densaulyǧy jäne densaulyq saqtau jüiesı» Kodeksınıŋ 77 baby 18 tarmaǧy boiynşa kez kelgen medisinalyq prosedura, onyŋ ışınde vaksina qabyldau da adamnyŋ öz erkımen, sanaly türde kelısım bergende ǧana salynady. Qazaqstanda vaksina qabyldaudan bas tartqanǧa eşqandai äkımşılık jäne qylmystyq jauaptylyq joq. Kez kelgen qysym jasauşylyq zaŋsyzdyq bolyp tabylady.
Vaksinany erejege sai 18-60 jas aralyǧyndaǧylar ǧana öz erkımen qabyldaidy, al 18-ge tolmaǧandarǧa, balalarǧa vaksina salynbauy tiıs.
Būl turaly künı keşe ǧana ötken Ükımettıŋ keŋeitılgen otyrysynda Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaev naqty aitty. "Keibır arandatuşylyq aqparattarda aitylǧandai, vaksinalau degenımız eşkımge küştep vaksina salu emes"-dedı.
Sonymen qatar memleket basşysy osy vaksina qabyldaudaǧy eŋ bastysy - el densaulyǧynyŋ qauıpsızdıgıne basa nazar audardy. Qasym-Jomart Kemelūly otandyq vaksinany testıleudıŋ oŋtaily nätijesıne senım artatynyn, "osy jaǧdaida vaksina qorytyndysy jaqsy nätijeler körsetse, men däl osy qazaqstandyq vaksinany saldyramyn», – dep, eŋ aldymen vaksinanyŋ qauıpsızdıgı men tiımdılıgı boluy tiıstıgın atap körsettı.
Onyŋ üstıne Qazaqstanda koronavirusqa qarsy jappai vaksinasiia resmi türde 1 aqpannan bastalady. Vaksinasiianyŋ özı turaly naqty aqparat bolmaǧan kezde, būl vaksina barlyq synaqtardan ötken-ötpegendıgı,onyŋ qauıpsızdıgıne kepıldıkter bar-joǧy jäne taǧy basqa kümän-küdıkter küşeiıp tūrǧanda būl qalai jürgızıledı? Öitkenı vaksina ädette älemdık täjıribe boiynşa bırneşe jyl boiy synalady.
Sonymen qatar, Pfizer jäne Moderna siiaqty COVID-19 vaksinalaryn şyǧaratyn farmasevtikalyq kompaniialar jasalǧan därı-därmekterdı synap körgen erıktılerdıŋ densaulyǧynda jaǧymsyz äserler paida bolǧan jaǧdaida jauapkerşılıkke tartylmaidy.
Ekınşı jaǧynan, qazaqstandyqtar Pfizer-dıŋ «qorqynyşty» janama äserlerı turaly aqparatty bırınşı kezekte reseilık BAQ-tan alyp otyr – iaǧni farmasevtikalyq soǧys, nasihatqa qarsy tūru küşeiıp tūr, būl da halyqtyŋ tura aqparat aluyna kerı äser etude.
Mysaly, Pfizer vaksinasyn zertteu hattamasy barlyq nätijelerımen, janama äserlerımen jäne t.b. tolyǧymen jariialanǧan. Barlyq janama äserler aşyq türde talqylanady. Al Sputnik V vaksinasyna arnalǧan hattama resmi saitta jariialanǧan, bıraq nätije joq. Iаǧni, vaksinany öndıruşıler jäne bızdıŋ därıgerler eşqandai kepıldık bermeidı, Densaulyq saqtau ministrlıgı men därıgerler vaksina äkımşılıgınıŋ janama äserlerıne jauap bermeidı. Mūndai jaǧdaida kım öz ömırın qauıpke tıgıp, vaksina saldyrady? Osy sebeptı şeteldık vaksina jetkızuşılerımen kelısım jasasqan kezde pasientterde tuyndauy mümkın qauıptı saldar üşın jauapkerşılıktı öz moinyna aluy jäne zardap şekken jaǧdaida keltırılgen zalaldyŋ ornyn toltyruy mehanizmın şartqa qosudy talap etu qajet. Eger mūndai jauapkerşılık bolmasa, bız otandyq vaksinanyŋ öndırısın kütuımız kerek, ol üşın bızdıŋ Densaulyq saqtau ministrlıgı jäne vaksina jasauşylardyŋ özderı jauap beruı kerek.
Basqaşa aitqanda, vaksinasiianyŋ älemdık täjıribesın ūstanu kerek, sodan keiın ǧana tiımdı vaksina taŋdap, erıktı vaksinasiia jasau qajet.
Sondyqtan bızdıŋ Densaulyq saqtau ministrı A.V.Soi myrzaǧa bırer sūraǧymyz bar:
1.Halyqqa ūsynylyp otyrǧan vaksina korytyndysyn daiyndau baǧytynda qandai jūmystar jürgızude? 2.Sız Densaulyq saqtau ministrı retınde vaksinanyŋ qauıpsız ärı tiımdı ekenıne kepıldık bere alasyz ba? 3. Vaksinanyŋ qauıpsızdıgı jäne paidalylyǧy turaly medisinalyq qorytyndyny halyq qaşan alady? Barlyq qajettı qorytyndyny alǧannan keiın baryp, Densaulyq ministrınıŋ özı, orynbasarlary, bükıl medisina qyzmetkerlerı vaksina qabyldaidy ma? Sonda ǧana eldıŋ senımı oianuy mümkın...
