Almaty atauyna 100 jyl toldy

Bügın Almaty atauyna jüz jyl toldy, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly Baq.kz saityna sılteme jasap. 1921 jyly 5 aqpanda audan komitetınıŋ saltanatty jiynynda Vernyi qalasynyŋ atauyn özgertu turaly şeşım qabyldanyp, ol Almatyǧa auystyryldy.

Almaty Qazaqstannyŋ eŋ ülken qalasy. Ol Tian-Şan taularynyŋ soltüstıgınde, Ile Alatauynyŋ bauraiynda, Qazaqstan Respublikasynyŋ oŋtüstık-şyǧysynda ornalasqan. Qalada ekı millionnan astam  adam tūrady. 1854 jylǧy aqpannyŋ 4-ınde Ile Alatauynyŋ bauraiynda Resei imperiiasynyŋ äskeri qamaly Vernyidyŋ negızı qalanuymen qala tarihynyŋ jaŋa kezeŋı bastalady. 1854 jyldyŋ küzınde Vernyi qamalynyŋ qūrylysy aiaqtaldy. Qamaldyŋ bır jaǧy Kışı Almaty özenınıŋ boiymen ornalasqan, aǧaştan qūrylǧan besbūryş pışınınde salyndy. Keiınnen aǧaş kırpış pen taspen auystyryldy. 1855 jylǧy şıldenıŋ 1-ınde Vernyi qalasyna kazaktardyŋ bırınşı toby köşıp keldı. 1856 jyly orys şarualary da köşıp kele bastady. Olar qamal janynan salynǧan Ülken Almaty ortalyǧyna qonystandy. Qonys audarǧandardyŋ köbeiuıne orai Kışı Almaty beketı men Tatar (Raiymbek) köşesı paida boldy. Būl jerge tatar qolönerşılerı men saudagerlerı qonystandy. 1859 jyldyŋ mamyrynda qonys audarǧandardyŋ sany 5 myŋǧa jettı. Qūrylys jūmystaryna injener L.Aleksandrovskii jetekşılık jürgızdı, al qūrylysty basqarǧan äskeri-injener S.Gumniskii boldy. 1867 jylǧy säuırdıŋ 11-ınde Vernyi qamalynyŋ atauy özgertılıp, Almatinsk qalasy ataldy. Bıraq sol jyly «Dala komissiiasynyŋ» baiandamasy boiynşa qalanyŋ aty Vernyi bolyp qaita özgertıldı. Vernyidyŋ qala boluy sol kezdegı reformalarǧa bailanysty boldy. Vernyi özımen attas Vernyi uezı men Jetısu audanynyŋ ortalyǧyna ainaldy. 1921 jyly 5 aqpanynda audan komitetınıŋ saltanatty jiynynda Vernyi qalasynyŋ atauyn özgertu turaly şeşım qabyldandy. Osylaişa Vernyi qalasy Alma-Ata degen jaŋa atqa ie boldy. Būl şeşım boiynşa Jetısu Äskeri-revoliusiialyq komitetı: «Qalanyŋ revoliusiialyq ortalyq märtebesın aluyna bailanysty Jetısu äkımşılık ortalyǧynyŋ atauy Alma-Ataǧa özgertılsın» degen būiryq şyǧardy. 1927 jyldyŋ 2 nauryzynda QazASSR-ŋ OSK-ı astanany Qyzylordadan Almatyǧa köşıruge şeşım qabyldady. Osydan bastap almaty el astanasy atandy. El Täuelsızdık alǧan soŋ 1997 jyly Qazaqstan Respublikasy Prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ ükımımen el astanasy Almatydan Astanaǧa auystyryldy.