Halyqaralyq Türkı akademiiasy Ankarada Bılge Tonyqūq jazba eskertkışınıŋ köşırmesın ornatty. Būl turaly akademiia qyzmetkerı Napil Bazylhan Facebook jelısındegı resmi paraqşasynda jazdy, dep habarlaidy «Adyrna» tılşısı.
«Būl maŋyzdy habardy bırı oqysa, bırı oqymaǧan bolar. Bız de qaitalap qūlaqdar etkımız keledı. Olai deitınımız, Tonyqūq babamyzdyŋ mäŋgılık tasynyŋ ǧylymi köşırmesı Türkiianyŋ astanasy Ankara qalasynda «Türk älemı Tonyqūq parkınde» ornatyldy. Öz basym būl ülken tarihi oqiǧa, türkologtar üşın quanyşty igı ıs dep bılemın»,-dedı ol.Sondai-aq ǧalym Bılge Tonyqūqtyŋ älemde erekşe atalatyn danyşpan tūlǧa ekenın atap öttı.
«Bılge Tonyqūq» - düniejüzı tarihynda at-ataǧy erekşe atalatyn danyşpan tūlǧalardyŋ bırı. «Kündei küştı kürkıregen El» dep türk älemınıŋ ataqty aqyny Maǧjan Jūmabaev jyrlaǧandai, Euraziia keŋıstıgınde qūdyrettı memlekettıŋ qūlazyǧan tūsynda auyr jügın arqalap, onyŋ tūǧyryn bekem etıp, tuyn biık köterıp, memlekettılık ısterınde ölşeusız üles qosqan, erjürek qolbasşy, bahadür sūŋǧyla Tonyqūq babamyz bolatyn. « Türük Bilge qaγan eliŋe bititdim: ben Bilge Tuñuq-uq - Türk Bılge qaǧan elınde jazdym men Bılge Tonyqūq» deidı atalmyş estkertkışı jaiynda. Tonyqūq - Türk Elınıŋ Elteris (Qūtlyq) qaǧan (650-691 jyldary bilık qūrǧan), Qapaǧan qaǧan (691-715 jyldary bilık qūrǧan), Bilge qaǧanǧa (716-734 jyldary bilık qūrǧan) bilikti danyşpan, sūŋǧyla qaitalanbas ūly tūlǧa. Tonyqūq özı , köne türk töltuma jazuymen qaşap mäŋgılıkke qaldyrǧan bıtıktas mätınınde bylai deidı: Türk halqy üşın, Tün:udusïqïm: kelmedi: küntüz: olursïqïm kelmedi: Tün ūiyqtamadym Kündız otyrmadym qïzïl qanïmï: tökti: qara terim: yügürtü: Qyzyl qanymdy töktım. Qara terımdı aǧyzdym. Teŋıri yarïlqadï: yaňïdamïz: Türük : budunïγ: Őtükün jerig:qonmus Täŋırı jarylqady, jeŋdık. Türk halqy Ötüken jerıne, qondy Teŋri Umay: Ïduq jer sub: basa berti erinč: neke: tezerbiz: Täŋırı, Ūmai, qasiettı jer-su Jeŋıs bergen eken, Köp (eken) dep nege qaşamyz, üküs tejin: neke qorqurbïz: az tejin: ne basïn alïm: Azbyz dep nege qorqamyz, Nege basyndyramyz? Şabaiyq dedim Şabuyldadyq, joidyq. Jeŋdık . Täŋıri jarylqai Būl Türk halqyna qaru jaraqty jaudy jeldirmedim (jolatpadym) tuly (tügel) atty jügirttirmedim (jaqyndatpadym).... deidı.Tonyqūq 731-732 jyldary 85-86 jasynda qaitys bolǧan eken. Söitıp, babamyzdyŋ ūrpaqtary bızge ösiet etıp qaldyrǧan osy bır eskertkıştıŋ ǧylymi köşırmesı Ankara törınde ornatyldy. Halyqaralyq Türkı akademiiasy men Altyndaǧ audanynyŋ meriiasy «Türık tılı jylyna» jäne IýNESKO aiasynda atap ötılgen Tonyqūq eskertkışınıŋ 1300 jyldyq mereitoiyna arnalǧan maŋyzdy şaraǧa airyqşa ūiytqy boldy. Osy oraida atalmyş ıs şarany jüzege asyru ısınde Halyqaralyq Türkı akademiiasynyŋ Prezidentı Darhan Qydyrälı myrzaǧa, Ankara qalasy Altyndaǧ audany merı Asym Baljy myrzaǧa türkologtar atynan Täŋır jarylqasyn dep, Tonyqūq babamyzdyŋ aruaǧy razy bolsyn dep airyqşa rahmetımdı aityp jetkızgım keledı. Sonymen qatar, Halyqaralyq Türkı akademiiasy tarapynan «Ūly dala örkenietı: Tonyqūq mirasy jäne qazırgı Türkı älemı» IýNESKO aiasynda Tonyqūq eskertkışınıŋ 1300 jyldyǧy – Tonyqūq jylynyŋ resmi aşyluyna arnalǧan halyqaralyq video-konferensiiany (24 säuır 2020 j.) ūiymdastyrdy, arnaiy jinaǧyn basyp şyǧardy. Taǧy qosa aitarymyz, «Tonyqūq. Bıtıktasy mätını audarmalary» äzerbaijanşa, qazaqşa, qyrǧyzşa, türıkşe, tyvaşa, moŋǧolşa, majarşa, nemısşe, orysşa, aǧylşynşa, fransuzşa, qytaişa ǧylymi jäne ädebi körkem audarmalary qamtylǧan jinaq-albom da basylyp şyqty»,-dep jazdy ol.
«Adyrna» ūlttyq portaly
