QR Premer-Ministrınıŋ orynbasary
R.V. Skliarǧa
Qazaq halqy bır-bırımen kezdesıp, amandasqanda eŋ bırınşı «Mal-jan aman ba?» dep sūrauy tegın emes. Sebebı, mal – halyqtyŋ tūrmys-tırşılıgı, künkörıs közı. Asyrap otyrǧan malynyŋ saulyǧy ol otbasynyŋ ǧana emes, bükıl halyqtyŋ saulyǧynyŋ negızı. Mal şaruaşylyǧy - auyl şaruaşylyǧynyŋ ışındegı jetekşı salalardyŋ bırı bolsa, veteraniia onyŋ eŋ özektı jüiesı bolyp tabylady. – Ūly fiziolog Pavlovtyŋ sözı bar: «Medisina adamdy emdeidı, al, veterinariia adamzatty emdeidı». Iаǧni, veterinariia - jan-januar men adam arasyndaǧy qalqan tärızdı qyzmet atqaruşy ülken bır jüie. Veterinariia jüiesındegı toqyrau auyl şaruaşylyq tauar öndıruşılerdıŋ zardap şeguı men tabysynan qaǧyluy, mal şaruaşylyǧy salasynyŋ investsiialyq tartymdylyǧynyŋ tömendeuı, biudjettık qarajattyŋ tiımsız jūmsaluy siiaqty jaǧymsyz saldarǧa äkelıp soǧady. Bızdıŋ ūsynystarymyz: BIRINŞI. Fermerler memleket satyp alǧan vaksinalardy qoldanuǧa mäjbür. 2020 jyly noduldık dermatittıŋ taraluyna bailanysty är türlı vaksinalau jürdı. Nätijesınde mal qyrylǧan faktıler az emes. Halyqaralyq täjıribege süiensek, Braziliia jäne mal şaruaşylyǧy damyǧan basqa da elderde, aurudyŋ aldyn alu üşın - vaksinalau mındettı şara. Memleketten brusellez siiaqty asa qauıptı mal aurularyn diagnostika jasau üşın jäne sanitarlyq soiudy kompensasiialau üşın jylyna qanşama qarajat bölınedı. Onyŋ ornyna, būl qarajatty brusellez auruyna qarsy - mındettı vaksinasiialauǧa jūmsaǧan jaǧdaida 2-3 jylda būl ındetten tolyq qūtyluǧa bolady. Sondyqtan da, memleket sertifikattalǧan vaksinalardy paidalanuǧa rūqsat berse. Brusellez auruyna qarsy mındettı vaksinasiia jasalsa. EKINŞI. Ereje boiynşa, töl tuylǧannan keiın, bır apta ışınde tırkeluı tiıs. Al, tırkelmegen jaǧdaida fermerlerge negızsız aiyppūl salu, memlekettık qoldaudan qaǧyluǧa äkep soǧady. Mysaly, tuylǧan töl jönındegı mälımettı, mal şaruaşylyǧy aqparttyq jüiesı bazasyna, üş aidan keşıktırmei engızu mümkın emes. Öitkenı birkalar eŋ jyldam degende jaz ailarynda ǧana kelıp tüsedı. Ministrlık, memlekettık satyp alu jüiesıne sıltep, birkalarmen uaqtyly qamtamasyz etu boiynşa öz mındetterın oryndamaidy. Memlekettık öndıruşı zauyttarmen - MJÄ mehanizmı boiynşa kelısımşart jasauǧa mümkındık berılse, sapa jaqsaryp, şarualar birkalarǧa der kezınde qol jetkızer edı. ÜŞINŞI. Mal şaruaşylyǧynyŋ aqparattyq jüiesı 10 jyl būryn äzırlengen, bügınde mūndai format zaman talabyna sai emes. Blokcheiın siiaqty zamanaui tehnologiialar bar. Onda mal iesı elektrondy ötınım jıberedı, al veterinar kelıp tüsken ötınımdı tırkep qoiady. Osylaişa operasiianyŋ sifrlyq ızı belgılenedı jäne alaiaqtyqtan qorǧaidy. Osyndai köp arnalylyq ädıstemenı engızu qajet. Būl jüieler arasyndaǧy bäsekelestıktı qarqyndy damytuǧa jol aşyp, qaǧaz jüzındegı qūjat ainalymdy toqtatady. TÖRTINŞI. Memlekettık veterinariialyq qyzmettıŋ materialdyq-tehnikalyq jabdyqtaluy naşar. Sonyŋ ışınde zerthanalarda reaktivter tabylmai, reagentterdıŋ jaramdylyq merzımı talapqa sai kelmei jatady. Būdan bölek, jeke zerthanalarǧa asa qauıptı auru türlerıne taldau jürgızuge tyiym salynǧan. Būl salaǧa soŋǧy ret investisiia 2013 jyldary salynǧan. Taldau jürgızudı bäsekelık ortaǧa şyǧaru qajet. Būl taldau qūnyn tömendetıp, sapany arttyrady. BESINŞI. Būl saladaǧy maman tapşy. Onyŋ bır sebebı – memlekettık veterinar därıgerlerdıŋ eŋbek aqysy orta eseppen – 70 myŋ teŋge. Qarajattyŋ azdyǧy bılıktı mamandardyŋ tapşylyǧyna, jastardyŋ osy mamandyqqa baruǧa yntanyŋ bolmauyna äkep soǧady. ALTYNŞY. Ministrlık, veterinariiaǧa qajettı köŋıl bölmei otyr. Veterinariialyq baqylau jäne qadaǧalau komitetınıŋ töraǧasy jäne ekı orynbasarynyŋ qyzmet oryndary jarty jyldan berı bos, būǧan qosa veterinariia jönındegı salalyq vise-ministrtaǧaiyndalmaǧan. Mal şaruaşylyǧy önımın eksporttau üşın jaŋa naryqtar aşylmaǧan. Būǧan deiın jūmys ıstep kelgen naryqtar jabyluda. Veterinariialyq ahualdy jaqsartu baǧytyndaǧy jūmys toqtap qalǧan. Aita bersek, kemşılıkter az emes. Jüie aqsap tūrǧanda, auyl şaruaşylyǧy salasy şyǧynǧa batyp qana qoimai, auru adamǧa da jūǧyp - halyq ömırıne qauıp töndıredı. Işıp otyrǧan azyq-tülıgıŋız, sütıŋız, etıŋız taza bolsa, auru da bolmaidy. Sondyqtan da, osy salany jetıldıruge bailanysty ūsynystarymyzdy qoldauyŋyzdy sūraimyz.Qūrmetpen,
«Aq jol» fraksiiasynyŋ deputattary
