Jetısu jerın mekendegen ejelgı taipalardyŋ zergerlık būiymdarynyŋ symbatty köşırmesındei bolyp köz aldyŋyzdan şyǧatyn Qarǧalydan tabylǧan äşekeilı tätınıŋ aqzerı köz aldyŋyzda tūrady. Ortasynda mäŋgılık eldıŋ simvolyndai aspanǧa qol sozǧan emennıŋ iır būtaǧy jalǧasqan ǧūmyrdan syr aitqandai bolady da tūrady.
Mūnyŋ bärı 1936 jyly Qarǧaly saiynyŋ boiyndaǧy Myŋoşaqtyda jer qazu kezınde tabylǧan ädemı äşekei köz jauyn alar erekşe būiymdar ekendıgınde söz joq edı. Arheologtardyŋ zerdeleuınen keiın būl būiymdardyŋ erekşe jaŋalyq belgısı ekenı anyqtaldy.
Jalpy ūzyndyǧy 35, al enı 4,7 santimetrlık ekı altyn plastina türınde jasalǧandyǧy belgılı boldy. Onda būǧynyŋ, ūşqan qūstyn, būqpantailap bara jatqan qanatty jolbarystyŋ taŋǧajaiyp suretterı körınıs tapqan. Atalmyş dünielerdıŋ materialy altyn ekenın bılgende erıksız taŋǧalasyz. Barlyq müsınderdıŋ sonşalyqty şeberlıkpen jasalǧany taǧy taŋdai qaqtyrady.
Bıraq aitarymyz būl ǧana emes edı. Äşekeilı tätıde qanatty at pen adamdy otyrǧyzyp alyp jügırıp bara jatqan alyp ajdaha aişyqtalǧan. Olardyŋ töbesınen ainala alty qaz (bız soǧan ūqsattyq) sūŋqyldap ūşyp bara jatqandai körınedı. Būlardan basqa tauteke, aiu, arqarǧa mınıp qolyna gül alǧan adam beinelerı bar. Osylai bır-bırıne ūlasyp kete barady. Osynyŋ bärı äsem örnekpen jasalǧan. Qyzyǧy sol, aŋdardyŋ közıne, tūiaǧyna qondyrylǧan asyl tastarǧa beijai qarau mümkın emes. Ǧalamat ta ǧajaiyp şeberlıkpen salynǧan būl örnekterden sol zamandaǧy önerdıŋ jetıstıgın tanytyp qana qoimai, sonymen qatar tätını qaldyrǧan şeberlerdıŋ pälsapalyq talǧamyn da tanytady. Būl eskertkışter – b.z. d. II ǧasyr men b.z II ǧasyry aralyǧynda qazaq jerın mekendegen taipalardyŋ üzdık önerınıŋ tamaşa ülgısı bolyp tabylady. Būl är Qazaqstannyŋ Ortalyq memlekettık muzeiınde saqtauly tūr. Taŋyrqaǧan küiı taŋdanyp qarasaŋyz, qūddy bır Qarǧalynyŋ tätısı dersız. Ainymaǧan sol... aqzer tätı... «Köktem Grand» qonaq üiınıŋ aldynda tūr. Senbeseŋız körıŋız, äl-Farabi men Dostyq daŋǧylynyŋ qiylysynda közıŋızge ottai basylady.
Saparbai PARMANQŪL,
«Egemen Qazaqstan»,
ALMATY,
Surettı tüsırgen avtor
