«Aq jol» Almatydaǧy zauyttyŋ jarylysynan keiın ūzaq uaqyt boiy azamattardyŋ qauıpsızdıgı men densaulyǧyna qauıp töndırgen memlekettık organdar men şeneunıkterdıŋ jauapkerşılıgımen küresudı talap etedı. Tiıstı deputattyq saualdy fraksiia deputaty A.Linnik joldady.
QR Bas prokurory Ǧ.D. Nūrdäuletovke
Ötken aptada Almatynyŋ tūrǧyn audandarynyŋ bırınde ornalasqan beton erıtındısın öndıretın käsıporynda jarylys boldy. Biıktıgı ondaǧan metrge jetken sement şaŋy bükıl audandy jauyp, bırneşe oramnan körındı. Qala bilıgı būl oqiǧany sementtı sürlem qūmyrasyna aidau kezınde sement tasyǧyştyŋ joǧary qysymdy şlangısınıŋ jaryluy dep tüsındırdı. Olardyŋ pıkırınşe, qorqynyşty eşteŋe bolǧan joq. Alaida, jarylystan keiıngı ölşeuler auadaǧy ziiandy zattardyŋ rūqsat etılgen şektı normalarynan bırneşe ese asyp ketkenın körsettı. Käsıporyn ainalasyndaǧy oramdar radiusynda köşeler men üilerdı üş santimetrlı sement şaŋy basyp qaldy, būl tūrǧyndardyŋ tynys aluyna jäne allergiialyq reaksiialaryna äkeldı. Būl rette tūrǧyn üiler atalǧan zauyttan jiyrma metr qaşyqtyqta ornalasqanyn atap ötu qajet. Sonymen qatar, sement (tasymaldau, saqtau, buyp-tüiu) kıretın susymaly qospalarmen jūmys toqtatylǧan bölşekter men gazdardyŋ atmosferaǧa tūraqty şyǧaryluyn bıldıredı. Sondai-aq, täulık boiy jüretın öndırıs şu men dırıl türınde yŋǧaisyzdyq tudyrady. Tūrǧyn üi massivıne jaqyn jerde sement-beton öndırısınıŋ ornalasuynan tuyndaityn būdan da özge qolaisyz jaǧdailar bar.QR Ükımetınıŋ (2010 jylǧy 22 qazandaǧy №1097) Qaulysyna säikes qūrylys industriiasy obektılerı qala şegınen tys industriialyq jäne önerkäsıptık aimaqtardyŋ aumaǧynda ornalastyrylady.Osy normalardy būza otyryp, 1965 jyly salynǧan tūrǧyn üi sektorynyŋ ortasynda beton-erıtındı toraby 2013 jyly ornalastyryldy. Osyǧan qaramastan, zauyt qyzmetı bastalǧannan berı tiıstı jergılıktı organdar qorşaǧan ortaǧa emissiiaǧa barlyq rūqsattardy dūrys dep dep berıp otyrdy. Eldı mekenderdegı atmosferalyq auaǧa gigienalyq normativter sement öndırısınıŋ şaŋyn jalpy uytty, mutagendı, kanserogendı jäne basqa da äserlerdıŋ damu qaupı bar qauıptılıktıŋ 3-synybyna jatqyzady. Sement şaŋy qorşaǧan ortaǧa kerı äser etedı, adam aǧzasyna qauıptı jäne auyr aurularǧa äkeluı mümkın. Tūrǧyndar atap ötkendei, olardyŋ jergılıktı jäne respublikalyq deŋgeidegı är türlı uäkılettı organdarǧa bırneşe ret jasaǧan ötınışterı elenbegen nemese qarapaiym jauaptarmen şektelgen.
Aǧymdaǧy jyldyŋ basynda ǧana Densaulyq saqtau, ekologiia ministrlıkterınıŋ jäne Almaty qalasy sapany baqylau departamentınıŋ qatysuymen keŋes öttı. Onda zauyt ıs jüzınde rūqsat qūjattarynsyz jäne sanitarlyq-qorǧau aimaǧyn belgıleusız jūmys ısteitını anyqtaldy. Almaty qalasynyŋ SES keŋesınıŋ qorytyndysy boiynşa sanitarlyq-qorǧau aimaǧyn belgıleu jäne qauıptılık synybyn anyqtau tapsyryldy. Alaida, būl tapsyrma älı oryndalǧan joq.Sonymen qatar, BAQ-ta jariialanǧan aqparat boiynşa qazırgı uaqytta jergılıktı bilık oryndary atalǧan käsıporynnan «Öndırıstık bazaǧa arnalǧan emissiialar (şektı rūqsat etılgen şyǧaryndylar) normativterı» jobasy boiynşa berılgen memlekettık ekologiialyq saraptama qorytyndysynan jäne qorşaǧan ortaǧa emissiialarǧa rūqsattan aiyru turaly sot talqylauyna bastamaşylyq jasady. Alaida bır mäselenı naqty şeşu üşın mındettı türde tötenşe jaǧdai ornauy qajet pe? Bız saldaryn tüzetudı emes, olardyŋ aldyn aludy qaşan üirenemız? Osyǧan bailanysty, qūrmettı Ǧizat Däurenbekūly, «Aq jol» QDP deputattyq fraksiiasy kelesı mäseleler boiynşa prokurorlyq den qoiu şaralaryn qabyldaudy sūraidy:
- Qala äkımdıgı Ükımet qaulysyn būza otyryp, öndırıstık sement-beton bazasyn saluǧa qandai negızde rūqsat berdı?
- Nelıkten zauyt 2013 jyly salynǧanyna qaramastan, sanitarlyq erejelerge säikes sanitarlyq qorǧau normasy älı künge deiın anyqtalǧan joq?
- Almaty q. SES segız jyl boiy Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ sanitarlyq-qorǧau aimaǧyn belgıleu jäne QR zaŋnamasy men sanitarlyq erejelerıne säikes qauıptılık deŋgeiın anyqtau jönındegı tapsyrmasyn qandai sebeppen elemeidı?
Prezident Q.Toqaevtyŋ Parlamenttıŋ osy sessiiasyn aşu kezınde Joldauda aitylǧan, tıptı biznestı «taza betten bastap» retteuge köşudıŋ özınde de azamattardyŋ densaulyǧy men ömırınıŋ jäne qorşaǧan ortanyŋ qauıpsızdıgı talaptary biznestıŋ jūmys ısteuı üşın negızgı bolyp qala beretını turaly tapsyrmalaryn eske salu qajet dep sanaimyz.Sondyqtan, salyq töleitın jäne jūmys oryndaryn ūsynatyn jūmys ıstep tūrǧan käsıporyndy jabudyŋ ornyna öndırıstı önerkäsıptık aimaqqa köşırude jan-jaqty kömek körsetu qajet. Sondyqtan mūndai oqiǧalarǧa jol bergen käsıporyndar men baqylauşy organdardyŋ özara jauapkerşılıgı boluy kerek.
Qūrmetpen,
«Aq jol» fraksiiasynyŋ deputattary
