Kúıshi Qazanǵaptyń ár týyndysynyń ózindik máni, maǵynasy bar. Elge erekshe tanylǵan «Kókil» kúıiniń de shyǵý tarıhy ańyzǵa aınaldy. Biri balasyn erkeletip kókil dep ataıtynyn, qaıtys bolǵannan keıin áke kóńil «kókil» atymen osy kúıdi dúnıege ákelgen desedi.
Al biri Qazanǵap kúıshi qudaıy qonaq bop, Úsen tóreniń úıine barǵan kezde qasıetti dombyraǵa kózi túsip, «kókil» kúıi týǵan deıdi. Qaı ańyzǵa sensek te kúı qudiretiniń tyńdarmanǵa berer áseri erekshe.
Eńseli Elordaǵa bastaý alǵan uzaq jol... Qolymda qalam, júrekte saǵynysh, kóńilde tolqý. Kóńil men júrektegi ishki sezim ushtasqanda aq qaǵazǵa tógiler oı da, qalamǵa bekem baılanǵan sheksiz sher de eriksiz aǵylary anyq. Aınalamda kedergi keltirer keskin joq. Poıyzdyń týlaǵan dybysy, qasymdaǵy jol kórshilerdiń tolassyz ósegi jáne jasy áli on jetige jetpegen oıy lastanbaǵan, jaman ataýlyny jaqsy dúnıege almastyrar sábı sanasymen kele jatyrǵan jetkinshek. Ony jetelegen shyǵarmashylyq shabyt. Elordaǵa jetýimizge eki kún bar. Demek eki kún ómirimdegi eleýli sátterdi eske túsirip, estelik jazýǵa mursha bar.
Elordaǵa meni jetelegen arman jáne marqum ájemniń maǵan degen senimi. Jalǵyz qalǵan sátińde esińe ǵashyǵyń nemese aspan óz álemine alyp ketken aıaýly jan elesteıdi. Qulaqqapta jan tynyshtyǵyn sezdiretin saýndtrek, kóz poıyz terezesiniń arǵy betindegi zý etken shatqaldar men toly talda. Kezekti saparyma arqaý bolǵan jas aqyndyq talabym. Talant deýge kelmes, óıtkeni qazir aq paraqqa óleń shyǵarý júıesinen alshaqtap kettim. Al sol kezdegi aqyndyq bala kóńil meni talaı jerge súıredi. Bul jolǵy stanııa Astana qalasy.
Estelikterdi esirkep, kúrmelengen tildi jattyqtyryp otyrǵan kezimde kenet poıyz toqtap, jolda bir adamdy qaǵyp ketkenimizdi aıtyp, eleń etkizgen edi. Qanaty qataımaǵan, kókireginde qorqynysh sezimi bar myna men bul sýyq habardy estigende elegizip, ań tań kúıde boldym. Kýpede otyz-qyryq shamasyndaǵy ápkeı eki qyzymen jáne aqsaqal bar. Aqsaqaldyń sózi túzý, oıy júırik eken. Jol júrgizýshisine baryp, mán jaıdy tolyq bilip, Qudaıǵa qulshylyq eter kezekti namaz ýaqytynda qaıtqan adamǵa duǵa ótip, janyn jánnattyq qylýdy tilep álek. Shama sharqyny jetken adamnyń qulshylyq etýden basqa baqytty kezi joq ekenin, óz ónegesin órimdeı jas, myna bizge aıtyp, bir kúrsinip qoıdy.
Jazataıym jol apaty emestigi aıqyn edi. Sebebi poıyz jolaǵy ózge máshinder júretin joldan basqasha. Ajalyna asyqqan jıyrma jastaǵy jigit eken. Eki qolyn ushardaı etip kóterip, poıyz astyna túsip, óz ýaqytynan buryn jantásilim etken jannyń bul is-áreketi meniń psıhologııama keri áserin tıgizdi. Óıtkeni, mendegi jamandy jaqsy etetin sábı kóńil qarama qaıshy pikirdi qalyptastyrdy. Janymda jaqynym joq kezde eresek ómirge birden qadam basqandaı kúı keshtim. Aqyndyq arǵymaǵyna minip, armanyma ilese, maqsatymmen jarysyp kele jatyrǵan myna jol maǵan pende pıǵylynyń sondaı pasyq bolatynyn, únemi jaqsy dúnıeler oryn almaıtynyna sendirdi. Poıyzdaǵy bir kún shymshytyryq oqıǵamen ushtasyp uzaq ótti. Kelesi kúni ótken saǵattar synyn oılamas úshin kýpelerdi aralap, sheker suradym. Sheker jaı syltaý ǵoı, ózim jasty ómirge ǵashyq keıipkerdi izdestirip júrgem. Uzyn qolań shashyn eki jaqqa jiberip, tarap otyrǵan boıjetkenge kózim túsip qasyna bardym. Sálemi túzý, júzi jarqyn qyz eken. Birden til tabysyp kettik. Menen bir jasqa úlkendigi bolmasa,sanadaǵy oı birdeı eken. Jetimder úıinde tárbıelengen jetkinshektiń ómirge tez aralasyp, beıimdelgeni túrinen aq kórinip turǵan edi. Bir qyzyǵy ekeýmizde bir alaman jarysqa bara jatyrmyz. Jolserik taptym. Meniń eki jylda jazǵan elý shaqty óleńim, Zereniń tom kitabynyń qasynda jaı oı dápter sekildi bop qaldy. «Qandaı kúshti, qalamyń ushtala bersin» degen bala tilegime qatqan jaýaby meni taǵy bir qadamǵa eseıtti.
«Qalamym qýanyshtan jazsa ıgi edi. Mendegi paraqtar ana alaqany men áke aqylyna degen jetkizbes sheksiz sara jol men shetsiz saǵynyshtan týǵan jyrlar ǵoı...».
Eki kúndik uzaq jol jalǵan ómirdiń uzyn bop kóringenimen sonsha qysqa ekenin uqtyrdy. Jıyrma jastaǵy jas jigittiń óz ómirin ruqsatsyz, buıryqsyz qııýy men jasy jetken aqsaqaldyń ómir úshin talasyp Allaǵa raqym etip, amanshylyqty tilep júrgen qarama-qarsy beıne.
Qalamnyń qýanysh pen qaıǵyǵa ortaqtyǵy. Meniń qalamym baqytty sátterdi jyrlasa, biriniki ardaqty ana alaqanyn ańsaǵan saǵynyshtan, kúıinishten, joqshylyqtan jaza bastaǵan qalam, shyǵa bastaǵan óleń...
Dál osy sátten keıin aqyndyq jol men úshin tars jabyldy. Bul sapar meni eseıtti.
Elordadan ekinshi oryndy qanjyǵaǵa baılap taǵy da oıǵa shomyp dál osy kýpege mindim. Alda taǵy da eki kún. Biraq men jatatyn orynǵa jolaı áli eshkim mingen joq...
Injý ÓMIRZAQ,
”Adyrna” ulttyq portaly
