Bügıngı künı Aqtöbe oblysynda 90-nan astam ūlt ökılı tūrady. Sondai-aq öŋırde 18 etnomädeni bırlestık jūmys jasaidy. Qazırgı taŋda atalǧan ūlttyq-mädeni bırlestıkter qoǧamdaǧy mäselelerge ün qatyp, öŋırde beibıtşılık pen tatulyqtyŋ ornauyna sübelı üles qosyp keledı. Bız osy oraida öŋırde alǧaş qūrylǧan bırneşe bırlestık ökılderımen tıldesken edık.
Aqtöbede 500-ge juyq evrei tūrady
1996 jyly qūrylǧan «Şalom» bırlestıgı — osy öŋırde qūrylǧan alǧaşqy bırlestıkterdıŋ bırı. Būl bırlestıktıŋ qūryluyna atsalysqan bügınde auyl şaruaşylyǧy salasynda eŋbek etıp jürgen azamat Iýrman Iаkov. Odan keiın bırlestıktı Mark İoffe men Semen Reznik basqardy.
— Biyl Qazaqstannyŋ täuelsız el atanǧanyna 30 jyl tolyp otyr. Osyǧan bailanysty bız özge ūlt ökılderı siiaqty är türlı ıs-şaralarǧa qatysyp, öz ülesımızdı qosyp jatyrmyz. Jalpy Qazaqstan halqy Assambleiasy — el täuelsızdıgınıŋ ūly qūndylyqtarynyŋ bırı. Būl ekı ūǧym qaşan da osy eldı meken etken barşa ūlt pen ūlystarǧa qymbat ta baǧaly dep oilaimyn. Menıŋ tuyp-ösken jerım, Otanym — Qazaqstan bolǧandyqtan, men būl eldı erekşe süiemın, — deidı P.Saviskaia.
30 jyldyŋ jemısı
Oblystyq «Vozrojdenie» nemıs ūlttyq-mädeni ortalyǧy 1992 jyly qūryldy. Būl – oblystaǧy eŋ alǧaşqy qūrylǧan ortalyqtardyŋ bırı. Ol kezde nemıs ūltynyŋ ökılderı öŋırde köp boldy. Elımız täuelsızdık alǧannan keiın köpşılıgı Germaniiaǧa, Reseige qonys audardy. Bügıngı künı oblysymyzda 5500 nemıs tūrady. Aldaǧy jyly būl bırlestık 30 jyldyǧyn toilaidy.
Bügınde bırlestık janynda osydan 20 jyl būryn aşylǧan «Failhen» nemıs halyqtyq hory jūmys ısteidı. Hor repertuarynda nemıs, qazaq, orys jäne aǧylşyn tılderındegı änder bar. Al nemıs jastar klubynyŋ müşelerı nemıs tılın üirenedı, sportpen ainalysady, qalalyq ıs -şaralarǧa qatysady, jarnamalyq aksiialardy ötkızedı jäne teatr studiiasyna barady. Teatr studiiasy biyl körermenderıne 2 spektakl ūsyndy.
— Osydan 30 jyl būryn öz täuelsızdıgın alǧan Qazaqstan üşın jaŋa tarihtyŋ betı aşyldy. Bügınge deiın är türlı salada Qazaqstan jaŋa biıkterge qol jetkızdı. Osy täuelsızdıktıŋ arqasynda qūrylǧan Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ bız üşın maŋyzy zor. Sebebı Assambleia respublikada tūratyn är türlı ūlttardyŋ mädenietı men tılderın saqtauǧa, sondai -aq ūltaralyq jäne konfessiiaaralyq kelısımdı nyǧaituǧa zor üles qosuda. Bız täuelsızdık jyldarynda respublikamyzdyŋ türlı etnostarynyŋ mädenietın, tılın, dästürlerın damytu üşın barlyq qajettı jaǧdailar jasalǧanyn baǧalaimyz, — deidı «Vozrojdenie» nemıs etnomädeni bırlestıgınıŋ töraiymy Elena Şinkorenko.
Ortalyq qūrylǧannan keiın bırtındep jeksenbılık mektep paida boldy, ūiym qala men oblystyŋ barlyq ıs -şaralaryna qatysa bastady. Sondai-aq qaiyrymdylyq qory, öner studiiasy, bi toby aşyldy. Osy künge deiın bırlestık janynda T.Ahtanov atyndaǧy oblystyq drama teatrynyŋ aktrisasy, ortalyq töraǧasy Polina Saviskaia basqaratyn «Mishak» (būl «oiyn», «köŋıldı» degendı bıldıredı) evrei teatry bar. Būl teatr festivalderde jüldelı oryndardy ielenıp jür.— Tarihqa köz jügırtsek, būl öŋırge evreiler otbasy sonau HIH ǧasyrda köşıp kelgen. Aqtöbe jerı barlyq älemdegı el siiaqty evrei ūltyna ortaq üi boldy. Mıne, bügınge deiın evreiler osy öŋırde özge ūlt ökılderımen tatu-tättı tūryp jatyr. Men būl ūiymdy 2010 jyldan berı basqaryp kelemın. Bızdıŋ bırlestık ökılderı ärdaiym oblystaǧy qoǧamdyq jūmystarǧa belsene atsalysady. Bügıngı künı Aqtöbe oblysynda 500-ge juyq evrei tūrady. Olardyŋ denı sonau ötken ǧasyrda Qazaqstandy industriialandyru uaqytynda qonys audarǧan. Jaŋadan salynǧan zauyttarǧa da negızınen evrei ūltynan şyqqan injenerler kelgen. Äsırese, Aqtöbenıŋ Tūrǧyndar qalaşyǧy audanyndaǧy ekı ırgelı zauytta köp evrei jūmys jasaǧan. Sondai-aq, arnaiy bölu tärtıbı boiynşa Aqtöbege taban tıregen evrei därıgerler de bar. Jalpy bırlestıkke kelsek, būl ortalyq öz uaqytynda Aqtöbedegı evrei ūlty ökılderınıŋ ömırın tübegeilı özgerttı dese de bolady. Sebebı evrei otbasylarynyŋ basyn qosatyn köptegen mädeni şaralardyŋ arqasynda evrei ūlty özınıŋ tarihyn, mädenietın tereŋ bıle bastady. Bügınde özge ūlt ökılderı siiaqty bız de osynau eldegı beibıtşılık pen tatulyqtyŋ arqasynda alaŋsyz ömır sürıp jatyrmyz, — deidı bırlestık töraǧasy.
Onyŋ aituynşa, evrei halqy — köŋıldı, än men äzıl-syqaqty ūnatatyn, ärdaiym eldegı tūraqtylyqty jaqtaityn ūlt. Sol sebeptı de bırlestık ökılderı ärdaiym öŋırde ūiymdastyrylatyn mädeni-köpşılık şaralarǧa atsalysyp, öz önerlerın paş etuge daiyn.
— Biyl Qazaqstannyŋ täuelsız el atanǧanyna 30 jyl tolyp otyr. Osyǧan bailanysty bız özge ūlt ökılderı siiaqty är türlı ıs-şaralarǧa qatysyp, öz ülesımızdı qosyp jatyrmyz. Jalpy Qazaqstan halqy Assambleiasy — el täuelsızdıgınıŋ ūly qūndylyqtarynyŋ bırı. Būl ekı ūǧym qaşan da osy eldı meken etken barşa ūlt pen ūlystarǧa qymbat ta baǧaly dep oilaimyn. Menıŋ tuyp-ösken jerım, Otanym — Qazaqstan bolǧandyqtan, men būl eldı erekşe süiemın, — deidı P.Saviskaia.
30 jyldyŋ jemısı
Oblystyq «Vozrojdenie» nemıs ūlttyq-mädeni ortalyǧy 1992 jyly qūryldy. Būl – oblystaǧy eŋ alǧaşqy qūrylǧan ortalyqtardyŋ bırı. Ol kezde nemıs ūltynyŋ ökılderı öŋırde köp boldy. Elımız täuelsızdık alǧannan keiın köpşılıgı Germaniiaǧa, Reseige qonys audardy. Bügıngı künı oblysymyzda 5500 nemıs tūrady. Aldaǧy jyly būl bırlestık 30 jyldyǧyn toilaidy.
Bügıngı künı öŋırdegı nemıs ūlty ökılderınıŋ basyn bırıktırıp, mereke künderı türlı şaralar ūiymdastyru maqsatynda qūrylǧan ortalyq qūramynda jüzdegen müşe bar. Bırlestık janynan eresekterge jäne balalarǧa nemıs tılı kurstary ötkızıledı (8 top). Al oblystyŋ audandarynda ortalyqqa qarasty barlyq jastaǧy tūrǧyndarǧa arnalǧan üiırmeler men klubtar jūmys ısteidı. Mysaly, Qarǧaly audanynyŋ ortalyǧy Badamşa auylynda tarihi şeberhana, al Märtök audanynda şyǧarmaşylyq jäne aspazdyq üiırmeler bar. Oblys ortalyǧynda balalar jeksenbılık mektepte nemıs tılın, nemıs ūltynyŋ mädenietın, ädet -ǧūrpyn, folkloryn üirenedı.
Bügınde bırlestık janynda osydan 20 jyl būryn aşylǧan «Failhen» nemıs halyqtyq hory jūmys ısteidı. Hor repertuarynda nemıs, qazaq, orys jäne aǧylşyn tılderındegı änder bar. Al nemıs jastar klubynyŋ müşelerı nemıs tılın üirenedı, sportpen ainalysady, qalalyq ıs -şaralarǧa qatysady, jarnamalyq aksiialardy ötkızedı jäne teatr studiiasyna barady. Teatr studiiasy biyl körermenderıne 2 spektakl ūsyndy.
Sondai-aq biylǧy jyly «Failhen» nemıs halyqtyq hory men «Froide» vokaldyq toby Berlinde ötken festivalge onlain türde qatysyp, «Halyqtyq dästürlerdı saqtap, nasihattaǧany üşın» nominasiiasy boiynşa diplom ielendı. Qazır «Vozrojdenie» ortalyǧy nemıs halqynyŋ deportasiialanǧanyna 80 jyl toluyna arnalǧan eske alu şaralaryna daiyndalyp jatyr. Sondai-aq nemıs ūltynyŋ ökılderı oblysta biyl el täuelsızdıgınıŋ 30 jyldyǧyna orai ūiymdastyrylatyn ıs-şaralarǧa da qatysady.
— Osydan 30 jyl būryn öz täuelsızdıgın alǧan Qazaqstan üşın jaŋa tarihtyŋ betı aşyldy. Bügınge deiın är türlı salada Qazaqstan jaŋa biıkterge qol jetkızdı. Osy täuelsızdıktıŋ arqasynda qūrylǧan Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ bız üşın maŋyzy zor. Sebebı Assambleia respublikada tūratyn är türlı ūlttardyŋ mädenietı men tılderın saqtauǧa, sondai -aq ūltaralyq jäne konfessiiaaralyq kelısımdı nyǧaituǧa zor üles qosuda. Bız täuelsızdık jyldarynda respublikamyzdyŋ türlı etnostarynyŋ mädenietın, tılın, dästürlerın damytu üşın barlyq qajettı jaǧdailar jasalǧanyn baǧalaimyz, — deidı «Vozrojdenie» nemıs etnomädeni bırlestıgınıŋ töraiymy Elena Şinkorenko.
Danagül BAIMŪQAŞ,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Ūqsas jaŋalyqtar
