Qys keldı degenşe, elge älek keldı de. Jylytu mausymyna daiyndyq esıgımızdı küz qaqqannan bastalady. Jyl saiyn qaitalanatyn osy bır prosess barysynda jasalyp jatqan jūmystar men jıberıletın qatelıkter de az emes. Jalǧyz Almaty oblysynyŋ özınde jylytu mausymyn oidaǧydai atqaru üşın 13.7 mlrd teŋge qarastyryldy dep habarlaidy Egemen.kz. Onyŋ ışınde 3.3 mlrd teŋge jylytu nysandaryn jöndeuge, 10.4 mlrd teŋge qajettı otyn satyp aluǧa bölıngen. Odan bölek kömır tūtynatyn tūrǧyndarǧa 202.5 tonna kömır satylsa, 94.1 tonna kömır qoimalarda saqtauly tūrǧan körınedı.
Al ministrlıktıŋ aituynşa aldyŋǧy jylǧy jylytu mausymy tūraqty rejimde ötken körınedı. Alaida tabiǧi qūbylystar saldarynan elektr beru jelılerı syr bere bastaǧan. Jylytu mausymynda jylumen jabdyqtau käsıporyndarynyŋ jergılıktı äkımdık bekıtken temperaturalyq kestenı saqtamauyna qatysty 44 jaǧdai tırkelgen eken. Ministrlıktıŋ aituynşa jylytu mausymyn ötkızu kezındegı eŋ basty mäsele otyn üşın eleulı mölşerdegı kreditorlyq bereşek eken. Ministrlıktıŋ aituynşa jylytu mausymyn ötkızu kezındegı eŋ basty mäsele otyn üşın eleulı mölşerdegı kreditorlyq bereşek eken. 2020 jylǧy derekterge säikes energiia öndıruşı ūiymdardyŋ «QazTransAimaq» AQ aldyndaǧy qaryzy 667 mln teŋgenı qūraidy. 2019 jyly 7 mlrd 481 mln-dy qūraǧan körınedı. Al «Bogatyr-Kömır» JŞS aldyndaǧy 2020 jylǧy bereşegı 1 mlrd teŋgege juyq.
Osy 2020 jylǧy jylytu mausymyna jürgızılgen monitoring barysynda kei öŋırlerde nazar audaruǧa tūrarlyq mäselenıŋ bar ekenın kördık.
Batys Qazaqstan oblysynda naryq subektılerı arasynda bereşektı tölemeu jäne jinaqtau boiynşa problemalar bar.
Al Qaraǧandy oblysynda bolsa, «ArselorMittal Temırtau» aksionerlık qoǧamnyŋ ekınşı jylu elektr ortalyǧy qazandyqtarynyŋ jiı ısten şyǧuy saldarynan Temırtau qalasy tūrǧyndarynda jylu energiiasynyŋ tapşylyǧy oryn aldy. Al jöndeuge bölıngen qarajat qazandyqtyŋ appatyq jaǧdaiyn tömendete almady. Ekınşı jylu elektr ortalyǧynyŋ negızgı jabdyǧynyŋ ortaşa tozu körsetkışı 77%. Jylytu mausymynda bes qazan jūmys ıstep, bır qazan rezervte boluy tiıs. Jylu quatynyŋ tömendeuı saldarynan Temırtau qalasynyŋ tūrǧyndarynda Jylytu mausymynda bes qazan jūmys ıstep, bır qazan rezervte boluy tiıs. Jylu quatynyŋ tömendeuı saldarynan Temırtau qalasynyŋ tūrǧyndaryn 2 täulık boiy jylusyz otyrǧan. Osy faktıler negızınde Atomdyq jäne energetikalyq qadaǧalau men baqylau komitetınıŋ jergılıktı deportamentı 2020 jyldyŋ 10 nauryz ben 25 nauryz aralyǧynda atalǧan käsıporynda tekseru jūmystaryn jürgızgen bolatyn. Nätijesınde bırneşe talaptardyŋ būzylǧany anyqtaldy.
Al Petropavlda mausym bastalar aldyn jylu beru kezınde bırşama qiyndyqtar tuyndaǧyn. Jylu beru 15 qyrküiekte bastalǧanymen 40-qa juyq mekemelerge aiǧa juyq uaqyt jylu berılmegen. Olardyŋ qatarynda tūrǧyn üiler de bolǧan eken.
Türkıstan oblysyndaǧy «Kentauservis» memlekettık kommunaldyq käsıporynynda jöndeu jūmystaryn qarjylandyru jäne otyn satyp aluǧa bailanysty problemalar bar. Jöndeu jūmystaryna bölınuı tiıs jalpy somma 1 mlrd 980 mln teŋge, al biylǧy jylǧy jylytu mausymyn oidaǧydai atqaru üşın 1 mlrd 273 mln teŋge kerek.
Negızgı jöndeu kestesıne säikes 2021 jyly 8 energoblokty, 48 qazandy, 49 trubinany jöndeu josparlanǧan. Ärtürlı kezeŋderde 4 energoblokta, 13 trubinada, 15 qazanda jöndeu jūmystary jürgızılude. Jöndeu jūmystary 4 qazanda aiaqtalady dep josparlanǧan.
2020-2021 jylǧy jylytu mausymyn ötkızu qortyndysy boiynşa atqaryluy tiıs jūmystar:
1. Elektr stansiialarynda, elektr jelılerınde jöndeu jūmystaryn jürgızu;
2. Otyn jetkızuşıler aldyndaǧy bereşektı azaitu;
3. Tūtynuşylardyŋ kommunaldyq qyzmetterdı jetkızuşıler aldyndaǧy debitorlyq bereşegın azaitu;
4. Äleumettık mekemeler men nysandardy daiyndau;
5. Jylytu mausymynda anyqtalǧan kemşılıkterdı joiu üşın qosymşa jūmystar qarastyru.
Qazırdıŋ özınde Almaty oblysy men Semei sekıldı qalalar jylytu mausymyna daiyndyqty bastap ketken körınedı. Jergılıktı äkımdıkter jöndeu jūmystary jürgızılıp, saqadai sai otqandaryn jetkızdı.
Al kömır jetıspeuşılıgı soŋǧy jyldary jiı oryn alyp jür. Bıreuler kömır tasityn vagon joq dep aqtalsa, bırı aua raiyna jauyp baǧany şaryqtatyp jatady. Qazır Qaraǧandyda kömır tonnasy şamamen 7000-8000 tg, al Oŋtüstık öŋırlerde 13-14000 tg-den. Qys tüskende būl baǧa 18-20000 tg-ge deiın jetedı.
Jyl saiyn osy jylytu mausymy kezınde qaiǧyly oqiǧalar jiılep ketedı. 2020 jyly jylytu mausymy bastalǧannan jeltoqsan aiyna deiıngı az ǧana aralyqta tek Elordamyzdyŋ özınde 570 ört oqiǧasy tırkelıp, 18 adam örtten qaza tapqan eken. Tılsız jaudyŋ örşuı äsırese qarapaiym peşterdı qoldanatyn jer üilerde köp kezdesedı. Tūrǧyndar qarapaiym qauıpsızdık erejelerınen habarsyz, peşter talaptarǧa sai salynbai jatady. Al Şymkent qalasynda bolsa, atalǧan jyly 10 adam iısten ulanyp köz jūmǧan körınedı. 2019 jyly Nūr-Sūltan qalasynda qaza bolǧan bes balanyŋ qazasy älı künge esımızden kete qoiǧan joq. Mūndai qaiǧyly oqiǧalardyŋ qaita oryn almauy üşın qauıpsızdık erejelerın oryndau maŋyzdy. Saqtyqta qorlyq joq!
Äbläzımova Marjan
