"Aq jol" demokratiialyq partiiasynyŋ deputaty osyndai mäsele boiynşa saual joldaǧan, saualdyŋ mätını tömendegıdei:
"Prezident biylǧy Joldauynda ǧylymdy damytudy asa maŋyzdy basymdyq retınde belgılep, ǧalymdarymyzdyŋ aldyna bır qadam alda bolu, trend qalyptastyru siiaqty auqymdy mındetter qoidy. Būl ǧylym men otandyq ǧalymdarǧa erekşe nazar audarudy talap etedı. Soŋǧy jyldary qazaqstandyq ǧylym salasynda oŋ özgerıster bolyp jatqanyn, bıraq būl rette ǧylymi ūjymdardyŋ atmosfersy men olardyŋ ǧylymi nätijelerıne terıs äser etetın ürdıster bar ekenın atap ötken jön.
Bırınşıden, bız bügıngı taŋda barlyq jerde praktikalyq jūmysty almastyratyn şeksız esepter turaly aityp otyrmyz. "Aq jol" demokratiialyq partiiasyna uaqyttarynyŋ köp bölıgı balalarǧa sabaq beru men nauqastardy emdeuge emes, qaǧazbastylyqqa ketetındıgı aityp pedagogika jäne medisina qyzmetkerlerı jiı şaǧymdarymen jügınıp tūrady. Endı būl sätsız täjıribe ǧylymǧa da jettı.
QR Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ erejelerıne säikes ǧylymi zertteulerdı ıske asyru üşın granttyq qarjylandyru memlekettık biudjet qarajatynan öteusız berıledı. Oryndauşy uäkılettı organǧa jyl saiynǧy aralyq eseptı biylǧy jyldyŋ 25 jeltoqsanyna deiın jäne qorytyndy eseptı jyldyŋ 10 jeltoqsanyna deiın ūsynuy tiıs.
Alaida, ıs jüzınde bärı basqaşa. Jyl saiyn, 3 jyl ışınde jartyjyldyq, aldyn ala jyldyq, odan keiın qorytyndy esepter tapsyrylady.
Esepter elektrondyq jäne qaǧaz formatta qatty mūqabada ūsynylady. Bırqatar memlekettık joǧarǧy oqu oryndarynda joba basşylarynan oryndalǧan jūmystardyŋ ai saiynǧy aktılerı de talap etıledı, sonda jylyna barlyǧy 12 aktı.
Būdan basqa, Ūlttyq saraptama ortalyǧy jobalardy oryndau jäne aiaqtau satylarynda olardyŋ ıske asyryluyna monitoring jürgızedı. Monitoringtık komissiia bır ai boiy jūmys barysyn tekserıp, ǧalymdardy zertteu jūmystarynan alşaqtatady.
Olar qaşan jūmys ısteidı?
Naqty ǧylymi zertteu öte köp uaqytty qajet etedı ärı ūzaqqa sozylatyn prosess ekenın tüsınu kerek. Bügıngı taŋda granttyŋ eŋ ūzaq merzımı – 3 jyl. Būl rette zertteuşılerge bölıngen uaqyttyŋ edäuır bölıgı esepter daiyndauǧa jäne monitoring jürgızuge jūmsalady, al būl kütıletın nätijelerge terıs äser etedı.
Ǧalymdardyŋ pıkırınşe, mūndai qataŋ baqylau bilıktıŋ senımsızdıgın bıldıredı, iaǧni ǧylym qairatkerlerınıŋ ar-namysyn, qadır-qasietın tömendetedı jäne ǧylymi zertteulerge qajettı uaqytty alady. Şyn mänınde, ǧalymdar küdıktı tūlǧalardyŋ ornyna qoiylǧan sekıldı.
Ǧalymdardyŋ pıkırınşe, Memlekettık ūlttyq ǧylymi-tehnikalyq saraptama ortalyǧy, Ǧylym komitetı syndy ǧylymi qūrylymdardyŋ özderı baqylaudy qajet etedı. Būǧan soŋǧy 5-7 jyldaǧy ǧylymi jobalarǧa arnalǧan konkurstarda oryn alǧan dau-damailar dälel. Ǧalymdar osy jyldar ışınde granttardy böludegı problemalar turaly aityp jür.
Olar saraptama nätijelerın elemei, ǧylymi jobalardy taŋdaudyŋ aşyq emestıgın, keŋesterdıŋ bılıksız qūramyn atap öttı. Esterıŋızge sala keteiık, 2015-2017 jyldarǧa arnalǧan konkurs qorytyndysy boiynşa Ūlttyq keŋestıŋ 40-tan astam müşesı grant iegerlerı boldy.
Mūndai janjal 2018-2020 jyldarǧa arnalǧan granttardy bölu kezınde de boldy. "Aq jol" deputattary ekı jaǧdaida da ǧylymdy damytuǧa arnalǧan biudjet qarajatyn bölu kezınde sybailas jemqorlyqqa qatysty jaǧdailardy tergeudı talap ettı. Prezident öz ündeuınde Ūlttyq ǧylymi keŋestıŋ şeşımderınıŋ obektivtılıgı mäselesıne de nazar audardy.
Prezident şeşudı talap etetın taǧy bır mäsele retınde ǧalymdar jalaqysynyǧ laiyqty deŋgeiın atady. Soŋǧy jyldary ǧylymdy qarjylandyru da, professor-oqytuşylar qūramynyŋ da jalaqysy eselep östı. Bıraq ǧalymdardyŋ köptegen ötınışterıne qaraǧanda, joǧary oqu oryndary janyndaǧy Ǧylymi zertteu instituttardyŋ märtebesı älı künge deiın rettelmegen.
Joǧary oqu oryndaly janyndaǧy ǧylymi-zertteu instituttarynyŋ ǧalymdarynyŋ jalaqysy 2006 jyldan berı özgergen joq. Joǧary oqu oryndarynyŋ basşylyǧy ǧalymdardyŋ ǧylymi jobalar boiynşa aqşa tabuǧa mümkındıgı bar dep sanaidy. Bıraq ǧylymi jobalar qarajatynan elımızdıŋ bırqatar jetekşı joǧary oqu oryndarynda somanyŋ 10-15%-yn ūstap qalu täjıribesı qoldanylady. Būl täjıribenı zaŋsyz salyq salu dep atauǧa bolady, ol Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ 2020 jylǧy 6 tamyzdaǧy konkurstyq qūjattama turaly būiryǧyna tıkelei qaişy keledı, onda: "Jobalardy oryndauşy ūiymǧa baǧdarlamalyq-nysanaly qarjylandyrudan qarajat ūstauǧa jol berılmeidı",- delıngen.
Joǧaryda aitylǧandarǧa bailanysty, Sızden körsetılgen mäselelerdı qaraudy ärı olardy şeşu üşın qajettı şaralar qabyldaudy sūraimyz.
Būl Prezident Q.Toqaevtyŋ Joldauynda aitylǧan tapsyrmalardy ıske asyru, ǧylymdy damytu men qazaqstandyq ǧalymdardy qoldaudaǧy maŋyzdy qadam bolady dep sanaimyz".
"Aq jol" fraksiiasynyŋ deputattary.
"Adyrna" ūlttyq portaly.
