Üş ǧasyr boiy orysqa bodan bolyp keldık. Nege? Qarym-qabıletı tömen, aqyly taiaz halyq bolǧandyqtan deimısız? Joq, kerısınşe, jetı atasyna deiın qany aralaspaityn genı tūnyq halyqtan tuabıttı daryndar basqa halyqtarǧa qaraǧanda köp şyǧady. 50 ǧasyrlyq tarihy bar (mūny antropolog Orazaq Smaǧūl aǧamyz ǧylymi jolmen däleldegen) qazaq halqy nebır zūlmattardan osy künge deiın aman saqtalyp kele jatuynyŋ bır syry da, bälkım erekşe jaratylysynda bolar.
Qazaq 300 jyl boiy ǧylym-bılımnen kenjelep qaldy.Topty jarǧan tabiǧi daryndar ǧylym keŋıstıgınde jarqyrap körıne almady. Olardyŋ jarqyrap körınuıne özımız de, özgeler de müddelı bolǧan joq.
Özgeler ondailardyŋ közın joiuǧa tyrysty. Joidy da.
Özımız qadırıne jete almadyq. Bas kötergenderın töbesınen bastyq, tömen ketkenderın şaşynan tarttyq. Ūstap berdık, atqyzdyq, asqyzdyq, jauyz piǧyldyŋ jüzege asuyna kömektestık. Körealmauşylyq, ıştarlyq, özımşıldık jelkelep alǧan.
Älı solaimyz. Egemendıgımızge qol jetkızıp, etek-jeŋımızdı jinaǧan şaqta asyldarymyzdy qadırlep, qasterleuge köŋıl bölsek bolmas pa edı? Daryndy tūlǧanyŋ parqy nege baǧalanbaidy? Jarq etken jūldyzdarymyzdy mäpelep saqtau degen niet nege joq?
Ädette jarq etıp közge tüskenderdı özgeler ılıp äketedı. Qanşasy şetelde ter tögıp jür.
Älem jūrtyn jalt qaratqan daryn iesı Dimaşqa memlekettık küzet ūiymdastyra almai jürgenımız anau.
Al Aqnazar myŋ jylda bır tuylatyn danyşpan bala edı ǧoi! Halyqaralyq deŋgeidegı 18 matematikalyq olimpiadanyŋ jeŋımpazy, SAT subject synaǧynda 2400 mümkınşılıkten 2400 ball jinaǧan (būryn-soŋdy tarihta bolmaǧan körsetkış). Bill Geitstıŋ nazaryna ılıkken bala.
Älemnıŋ auzyn aiǧa bılegen matematikterı igere almaityn formulalardy közın jūmyp otyryp şeşetın balaǧa mektep bıtırmei jatyp-aq dünie jüzınıŋ dübırlı universitetterı tegın grant ūsynyp, talasa şaqyrǧan.
Älı esımde, nemeresınıŋ jetıstıgıne jüregı jaryla quanǧan kurstasym Märiiam qai universitettı taŋdarymyzdy bılmei otyrmyz dep qoŋyrau şalǧany.
Köp oilanyp, Garvardty taŋdaǧan.
Ekınşı kursynda oqityn. Pandemiiaǧa bailanysty Almatyda onlain oqyp jürgen.
Endı ol joq. Ai men künnıŋ amanynda, sap-sau jürgen baladan aiyrylyp qaldyq. Ne bolǧany belgısız.
Mūndai danyşpan, dara tuǧan jastarymyz köp emes. Memleket qamqorlyǧyna alyp, qauıp-qaterden saqtaudyŋ joldaryn qarastyruǧa bolmas pa edı?
Bızdıŋ el qaşan asyl tuǧan azamattaryn ardaqtap, közınıŋ qaraşyǧyndai saqtaudy qolǧa alady?
Gülmäriia BARMANBEKOVA,
"Adyrna" ūlttyq portaly.
