Koronavirustyq infeksiiaǧa qarsy vaksina paida bolǧannan berı bükıl älemde bırneşe milliard eresek adam koronavirusqa qarsy türlı vaksinalarmen egıldı.
Koronavirustyq infeksiialarǧa qarsy vaksinalar qauıpsızdıktıŋ joǧary deŋgeiıne ie, auyr jaǧdailardy jäne auruhanaǧa jatqyzudy azaitady, koronavirustyq infeksiialardan ölım jaittaryn azaituǧa kömektesedı.
Keŋ taralǧan COVID-19 vaksinasiiasy joǧary qauıptı toptaǧy kez – kelgen adamdy koronavirustyq infeksiialardyŋ auyr asqynulary men ölımınen qorǧaudyŋ maŋyzdy qūraly bolyp tabylady.
Pfaizer vaksinasy Düniejüzılık densaulyq saqtau ūiymy (DSŪ) 12 jastan 18 jasqa deiıngı balalar men jasöspırımderdı, jüktı jäne bala emızetın analardy vaksinasiialau üşın ūsynady.
Qazırgı uaqytta älemnıŋ 20-dan astam elınde 12 jastan bastap, jekelegen elderde 3 jastan bastap (Qytai) jäne 5 jastan bastap (AQŞ) jasöspırımderge vaksinasiia jürgızılude.
Amerikada Pfaizer öndıretın vaksina şamamen 8 million adam egıldı, onyŋ ışınde 5 jastan asqan balalardy vaksinasiialau bastaldy, Qytaida – 2021 jyldyŋ qazan aiynda 3 jastan 17 jasqa deiıngı balalar arasynda koronavirustyq infeksiiaǧa qarsy belsendılıgı joiylǧan otandyq vaksinany şūǧyl qoldanu qabyldandy jäne atalǧan jastaǧy 60 millionnan astam balalar men jasöspırımder egıldı.
Aǧymdaǧy jyldyŋ tamyz aiynyŋ soŋynda Kanadada 58% - ǧa deiın 12-17 jas aralyǧyndaǧy jasöspırımder KVİ-ge qarsy tolyq egıldı.
Qazaqstanda 12-18 jas aralyǧyndaǧy balalar men jasöspırımder, jüktı jäne bala emızetın analar arasynda koronavirustyq infeksiianyŋ aldyn alu üşın halyqtyŋ osy toptaryndaǧy qauıpsızdıktıŋ jäne joǧary tiımdılıktıŋ däleldı bazasy bar Pfaizer öndıretın vaksinanyŋ qoljetımdılıgı qamtamasyz etıldı.
Qazaqstanda koronavirustyq infeksiialarǧa qarsy vaksinasiia tegın jürgızıledı jäne erıktı bolyp tabylady. Qazaqstan Respublikasynyŋ "Halyq densaulyǧy jäne densaulyq saqtau jüiesı turaly" Kodeksınıŋ 77-babyna säikes kez kelgen medisinalyq räsım, onyŋ ışınde vaksinasiia egıluşınıŋ kelısımımen ǧana jürgızıledı. 12 jastan 17 jasqa deiıngı jasöspırımderdı vaksinasiialauǧa ata-analarynyŋ nemese olardyŋ zaŋdy ökılderınıŋ habardar etılgen jazbaşa kelısımımen ǧana jol berıledı. Qazaqstanda vaksinasiiadan bas tartqany üşın äkımşılık nemese qylmystyq jauapkerşılık qarastyrylmaǧan.
12 jastan 18 jasqa deiıngı jasöspırımderdı vaksinasiialau bılım beru ūiymdarynyŋ egu kabinetterınde jürgızıledı, ata-analarynyŋ nemese zaŋdy ökılderınıŋ qalauy boiynşa jasöspırımder medisinalyq ūiymnyŋ egu punktterınde egıluı mümkın.
Mektep bekıtılgen medisinalyq ūiym jasöspırımderdı vaksinasiialau üşın egu brigadalarynyŋ medisinalyq qyzmetkerlerın daiarlaudy qamtamasyz etedı.
Vaksinanyŋ qauıpsızdıgı men tiımdılıgın qamtamasyz etu üşın saqtau men tasymaldaudyŋ ärtürlı deŋgeilerınde "suyq tızbek" qamtamasyz etıledı.
Pfaizer öndırısınıŋ vaksinasy minus 60-90°C temperaturada oblystyq densaulyq saqtau basqarmalarynyŋ qoimalarynda saqtalady.
Bılım beru ūiymdary men medisinalyq ūiymdardyŋ egu punktterınde küntızbelık 31 künge deiıngı merzımge plius 2-8°C temperaturada saqtalady.
Mektep bekıtılgen medisinalyq ūiym jäne mektep basşylyǧy mynalardy qamtamasyz etedı:
- QR DSM №361 būiryǧyna säikes sanitarlyq-epidemiologiialyq talaptarǧa säikes egu kabinetterın jabdyqtau;
- alǧaşqy medisinalyq kömek körsetuge arnalǧan preparattardyŋ boluy;
- köp jinaludyŋ aldyn alu üşın egıletın adamdardyŋ aǧynyn şekteu;
- vaksinasiiaǧa deiın kütu üşın üi-jai bölu jäne äleumettık qaşyqtyqty saqtau şartymen vaksinasiiadan keiın baqylau üşın jeke üi-jai bölu;
-mektep jäne medisinalyq ūiym psihologtaryn jasöspırımderdı COVID-19-ǧa qarsy vaksinasiialauǧa tartu.
Pfaizer öndırgen vaksinamen vaksinasiialau aldynda
- ata-anasynyŋ nemese zaŋdy ökılderınıŋ qatysuymen 12 jastan 18 jasqa deiıngı egıletın adamǧa tekseru jäne sūrau jürgızıledı;
- immundauǧa qarsy körsetılımder bolmaǧan jaǧdaida, egudı jürgızuge rūqsat resımdeledı,
- egıletın adamǧa jäne/nemese onyŋ ata-anasyna (zaŋdy ökılıne) profilaktikalyq egu, yqtimal reaksiialar men immundaudan keiın jaǧymsyz jaittar, eguden bas tartu saldary turaly tolyq jäne obektivtı aqparat berıledı.
Vaksinasiiadan keiın
Vaksinasiialanǧan adam vaksinasiiadan keiın 30 minut ışınde vaksinany alǧan jerde medisina qyzmetkerınıŋ baqylauynda bolady.
Vaksinasiiadan keiın kelesı kütıletın reaksiialar boluy mümkın:
- ineksiia ornyndaǧy auyrsynu, ısınu, şarşaǧyştyq, bas auruy, būlşyqet auyruy, buyn auyruy, qaltyrau, diareia, qyzba; atalǧan reaksiialardyŋ keibırı 12-15 jas aralyǧyndaǧy jasöspırımderde eresekterge qaraǧanda bırşama jiı kezdesken;
ineksiia ornyndaǧy qyzaru, jürek ainu, qūsu;
limfa tüiınderınıŋ ūlǧaiuy, älsızdık, qoldyŋ auyruy, ūiqysyzdyq, ineksiia ornyndaǧy qyşu, börtpe nemese qyşu siiaqty allergiialyq reaksiialar jäne t. b.
İmmundaudan keiın jaǧymsyz saldarlar tuyndaǧan jaǧdaida - medisinalyq kömekke jügınu qajet.
"Pfaizer"öndırısınıŋ vaksinasymen vaksinasiialauǧa qarsy körsetılımderı:
- belsendı zatqa nemese preparattyŋ kez-kelgen basqa komponentterıne allergiia; jūmyrtqa nemese jelatinge allergiianyŋ boluy vaksinasiia üşın qarsy körsetılım nemese eskertu emes, öitkenı vaksinada būl komponentter joq.
- 12 jasqa deiın;
- 16 aptaǧa deiıngı jüktılık.
Jıtı infeksiialyq aurulary bar adamdar üşın jäne sozylmaly aurulary asqynǧan kezeŋde koronavirustyq infeksiialarǧa qarsy vaksinasiialaudy keiınge qaldyru kerek.
"Pfaizer"öndırısınıŋ vaksinamen vaksinasiialau kestesı:
1 dozasy - kez kelgen nöldık kün;
2 doza - bırınşı dozany alǧannan keiın 21-den 28 künge deiıngı aralyqpen.
Vaksinasiianyŋ artyqşylyqtary:
- infeksiianyŋ auyr aǧymy men asqynuynyŋ aldyn alady
- egılgenderdı ǧana emes, ainaladaǧylardy da (aǧa-ınıler, apa-sıŋlıler, tuystar) qorǧaidy
- "ūjymdyq immunitettı" qalyptastyrady
- immunizasiiadan keiın alynǧan "vaksinasiia pasporty" sızdıŋ saparyŋyzdy jeŋıldetedı.
Vaksinasiia jürgızer aldynda koronavirusqa KVİ men antidenelerdıŋ boluyna tekseru jürgızılmeidı.
KVİ-men auyryp jazylǧan adamdar sauyqqannan keiın 6 aidan soŋ, vaksinasiialau aldyndaǧy jai-küiın baǧalaudy eskere otyryp, KVİ-ǧa qarsy vaksinasiialauǧa jatady. KVİ-men auyryp jazylǧan adamdardy sauyqqannan keiın 3 aidan soŋ vaksinasiialauǧa jol berıledı.
