Keiıngı kezde Pavlodar oblysynyŋ äkımı Bolat Jūmabekūly Baqauovtyŋ qyzmetı men jeke basyna bailanysty qazaq, orys tılderındegı syn materialdar türlı portaldarda üstı-üstıne jaryq körude. Keibır avtorlar äkımnıŋ jūmysy men ıs-äreketterın är qyrynan taldap, aq-qarasyn körsetudı maqsat etpegendıkten bolar, tek bıryŋǧai qara boiaumen sipattapty. Mäselen, «Abai kz» portalynda Şärıphan Qaisardyŋ «Baqauov El men Elbasynyŋ senımın aqtai aldy ma?» dep atauyn aiqailatyp qoiǧan maqalasy älgındei jariialanymdardyŋ bırı desem, qatelese qoimaspyn.
Maqala avtory Bolat Baqauovtyŋ tegın, äuelde, «Boqauov» dep būrmalap jazǧan edı. Jurnalistık ädep aiasyna syimaityn mūndai mädenietsızdıkke oqyrmandar narazylyǧyn bıldırgen soŋ, tüzetıptı. Mümkın avtor menıŋ de pıkırımdı eskerer degen ümıtpen: «Şärıphan Qaisar myrza, byltyr Bolat Baqauov aruaqtarǧa qūran baǧyştatpady degen sözıŋız şyndyqpen mülde säikespeidı. Şyndyǧynda, byltyr oblys imamy Nariman qajy jäne quǧyn-sürgın qūrbandaryn eske alu künı OQA-dan Kerekuge arnaiy kelgen Qūrbanälı sopy aruaqtarǧa qūran baǧyştady, mūny sız bılmeitın şyǧarsyz. Odan arǧy jyly oblystyŋ ortalyq meşıtınde aruaqtarǧa qūran oqylyp, as berılgenınen de habarsyz bolarsyz. Kezınde būl jönındegı aqparattar feisbukte jariialandy. Qajet etseŋız, sonda tüsırılgen fotolardy sızge jıbereiın» degen jazba qaldyrdym. Bıraq eşteŋe özgertılgen joq. Sondyqtan, jauap maqala jazuǧa bel budym.
Şärıphan Qaisardyŋ paiymdauynşa, Pavlodar oblysynyŋ äkımı lauazymyna tek ministrlıkterde joǧary qyzmet atqarǧandar ǧana taǧaiyndaluy kerek eken. Osy paiymyn negızdeu üşın jergılıktı jerde ıstep äkım bolǧan Danial Ahmetovty auyzǧa alypty da, el igılıgın «tıstegennıŋ auzynda, ūstaǧannyŋ qolynda» jıbergen ysyrapqor basşy keipınde sipattapty... Al eŋbek jolyn qarapaiym jūmysşydan bastaǧan Jūmabek Baqauovtyŋ auyl şaruaşylyǧy salasy damyǧan audandardyŋ bırı Qaşyrda, odan soŋ elımızdegı ırı öndırıs oryndary ornalasqan Aqsu, Pavlodar qalalarynda äkım bolyp ıstep, mol täjıribe jinaǧany jönınde tıs jarmapty...
Eger Şärıphan Qaisar der kezınde älgı mäselenı köterse, Aq ordadaǧy ūlyqtar Baqauovtyŋ kandidaturasy jönınde oilanyp, basqadai şeşım qabyldar ma edı, kım bılsın... Endı jürıp ketkenıne ekı jyldai bolyp qalǧan poezdyŋ soŋynan jügırgenı nesı, maqsaty ne?..
Al äkımder reitıngısıne keletın bolsaq, osy qyzmetke taǧaiyndalǧanyna sonşa köp uaqyt ötpegen Bolat Baqauovty qanşa jyldan berı aimaq basşysy bolyp kele jatqan täjıribesı de mol, jasy da ülken Qyrymbek Köşerbaev, Berdıbek Saparbaev sekıldı esımderı elge tanymal äkımderdıŋ deŋgeiınen körınbedı dep küstanalasaq, orynsyz bolar edı. Eskererlık jait, «Sayasat.org» aqparattyq portaly jasaǧan reiting qorytyndysy boiynşa B.J. Baqauovtyŋ jūmysyna qatysty syn pıkırler aitylumen qatar, oŋ özgerısterdıŋ bar ekenı de keltırılgen.
Bolat Jūmabekūly özıne deiıngı basşylar qolǧa almaǧan auyldyq aimaqtardyŋ kem degende 50 paiyzyn sapaly auyz sumen qamtu, jaŋa diagnostkialyq ortalyq aşu, onkologiialyq dispanserdıŋ jaŋa ǧimaratyn salu mäselelerınıŋ oŋ şeşımın tapty. Äkım oŋtüstıktegı aǧaiyndardy Pavlodar oblysyna köşıru mäselesıne de män berdı. Sonyŋ nätijesınde Oŋtüstık Qazaqstan, Jambyl, Almaty, Qyzylorda siiaqty tūrǧyndar tyǧyz ornalasqan öŋırlerden oblysqa 292 adam köşırıldı. Sondai-aq, ötken jyly Özbekstannan, Moŋǧoliiadan, Reseiden, Qytaidan, Ukrainadan 349 adam köşırılıp, olardyŋ bärı oralman märtebesıne ie boldy; mektep jasyndaǧy balalary tügeldei oquǧa qabyldandy, mektep jasyna deiıngı balalar bala-baqşalarmen qamtyldy. Tūrǧylyqty jerlerıne jyldamyraq beiımdelıp ketulerıne jan-jaqty kömek körsetılıp, Qazaqstan Respublikasynyŋ zaŋnamalaryna säikes zeinetaqy jäne basqa da äleumettık tölemder tölenude.
Bolat Jūmabekūly ūlttyq ruhty köterıp, jastardyŋ sanasyna otandyq patriotizm sezımderın sıŋıru maqsatynda Ertıs özenınıŋ jaǧasyndaǧy kökorai alqaptarda etnofestvial ötkızudı dästürge ainaldyrdy. Ötken jyly «Ūly Dala elı» festivalınde 100-den asa kiız üi tıgılıp, ūlttyq salt-dästürımız ben ädet-ǧūryptarymyz nasihattaldy.
Oblysta soŋǧy jyldary ıske qosylǧan mektepterdıŋ bärı de memlekettık tılde bılım beredı. 2015 jyly Pavlodar qalasynda aşylǧan №37 zamanaui mektep pen 2016 jyly Ekıbastūz qalasynda aşylǧan 1200 oryndyq №36 mektep-lisei te memlekettık tılde oqytady. Sondai-aq, 2016 jyly Aqsu qalasynyŋ №9 şaǧyn audanynda paidalanuǧa berılgen 280 oryndyq «Ainalaiyn» bala baqşasy büldırşınderge memlekettık tılde tälım-tärbie berude.
Pavlodar qalasynda keŋestık kezeŋde chekistıŋ atyna qoiylǧan Deribas köşesı men proletariattyŋ kösemınıŋ qūrmetıne qoiylǧan Lenin köşesınıŋ ataulary tıkelei B. J. Baqauovtyŋ qoldauymen özgertıldı! Būl – būrynǧy äkımderdıŋ eşqaisy jüzege asyra almaǧan ülken jetıstık! Patşaşyl-keŋesşıl toptar men orystıldı täuelsız basylymdar neşeme jyldar boiy jan-tänımen qorǧap kele jatqan ideologiialyq jaǧynan mänı eleulı nysan – ortalyq köşe atauyn äkımnıŋ qajyrlyǧy arqasynda «Astana» dep özgertuge qol jetkızdık! Amaly tausylǧan älgıler aimaq basşysynyŋ saiqymazaq suretın salyp, äleumettık jelıler arqyly taratty. Onda Bolat Jūmabekūly telefon arqyly «Bäke, qaidasyz?» degen saualǧa: «Astanada jürmın...» – dep jauap qaitaryp tūr...
Solai aitqanymyzben, öŋırımızde memlekettık, ūlttyq mūrat-müdde synǧa tüsken şaqtarda imperiiaşyl täuelsız orystıldı jurnalistermen, şovinistık, nigilistık ūstanymdaǧy belsendılermen ymyrasyz küreske tüse ketetın jergılıktı qazaq azamattary äkımge qoldau körsetetının de atap ötuımız kerek. Būlar – qyzyl imperiia zamanynda otarlau saiasatyna qarsy şyqqany üşın qudalauǧa ūşyraǧan, bas bostandyǧynan airylǧan jäne egemendık kezeŋınde jez kerneidıŋ öŋeşınen ötken ūltşyl qoǧam qairatkerlerı men ziialy qauym ökılderı. Ras, būlar köpşılık oryndar men kölıkterde qyzmet körsetuşılerdıŋ memlekettık tılde söileuın talap etıp janjal şyǧarǧan emes jäne tramvai jürgızuşısınıŋ ia satuşysynyŋ öreskel qylyǧy üşın oblys äkımın aiyptaǧan joq.
Eger būl azamattar ıstegen ärbır ısın äleumettık jelılerde «men öittım, men büittım, men söittım, anau öitken joq, mynau büitken joq!» degen syqyldy arzan sözdermen äigılese nemese qūqyq qorǧau organdarynan jazyqsyz japa şekken müsäpırdıŋ keipıne enıp köpşılıkten kömek sūrasa – äldeqaşan tanymaldylyqqa ie bolar edı! Bıraq mūndai ıs-äreketterge olardyŋ ar-ojdany jıbermeidı. Öitkenı olar – demokratiia men jariialylyq zamanynyŋ erketotailary emes, keŋestık kezeŋnen berı saiasi küreste jürıp egemen eldıgımızdıŋ nyǧaiuyna şama-şarqynşa üles qosqan naǧyz patriottar!
Äitse de, oblysta elımızdıŋ özge soltüstık öŋırlerındegı siiaqty tıl, onomastika salalarynda problemalar az emes ekenın aituǧa tiıstımız! Būlardy Bolat Baqauovqa deiıngı äkımder de tübegeilı şeşe alǧan joq, Bolat Baqauov ta şeşe almaidy, odan keiın äkım bolatyndar da bärın bırden şeşuı neǧaibıl. Üş jüz jyldyq bodandyq däuırınen tüiındelıp qalǧan mäselelerdıŋ şeşıluı älı ondaǧan jyldarǧa sozylatynyna küman keltırmeimın. Öitkenı, elımızdıŋ memlekettık tıl saiasaty men onomastika saiasaty jūmsaq, QR Tıl turaly Zaŋy da bosaŋ. Sonymen qatar, bızdıŋ oblystyŋ özındık erekşelıgı bar – qandastarymyzdyŋ üles salmaǧy eleulı basymdyqqa ie emes, ärı sapa jaǧynan bärı bırdei joǧary deŋgeige köterılgen joq.
Onyŋ üstıne, öŋırdegı täuelsız orystıldı basylymdar jurnalisterı men qoǧam belsendılerı, sondai-aq respublikalyq portaldar tılşılerı älı de myqty: onamastika men tıl saiasatyn jürgızuge niettı äkımderdıŋ ıs-äreketterın jūrtşylyqqa terıs tüsındırıp, özın qūbyjyq keipınde körsetuge tas-tüiın daiyn otyr! Olar Erlan Arynnyŋ kezınde älgındei ısterdı jüzege asyryp ysyldy, töseldı, maşyqtandy.
Sol kezde basqa küşter de astyrtyn qimyldap, äkımdı barynşa qaralaudyŋ ssenariiın jasaǧan sekıldı jäne basty rölderdı oinauǧa jergılıktı qazaq jurnalisterı men tıl janaşyrlaryn tartqan siiaqty. Mäselen, qazırgı kezde oblystyq «Ertis» telearnasynyŋ basşysy mındetın atqaryp jürgen qazaqtıldı telejurnalist Bolat Amanbaevtyŋ respublikalyq arnadan Pavlodar oblysyn jūt jailady degen sarynda şyndyqpen säikespeitın habar taratuyna bıreuler yqpal etken tärızdenedı. Sondai-aq endı patriot esebınde tanylyp jürgen bıreudıŋ atyşuly Aleksandr Vervekin degen jurnaliske memleketşıl, ūltşyl äkım Erlan Aryndy qazaq tılınıŋ qas jauy siiaqty sipattap sūhbat beruınde de gäp bar siiaqtanady. Aita ketetın jait, A. Vervekin bolsa, Ertıstıŋ Kereku öŋırın jaulaǧan patşa äskerlerın därıpteu maqsatynda Reseidıŋ Omby qalasynan Pavlodar oblysyna «Dorogami Buhgolsa» atty ekspedisiianyŋ keluıne bastamaşylyq tanytty jäne «İrtyş i ego kreposti» atty dokumentaldy film tüsırdı...
Qazırgı jaǧdai sol oqiǧanyŋ jalǧasy siiaqty ma, qalai özı?.. Bır jurnalisterdıŋ jazǧanyna zer salsaq, Bolat Baqauovtyŋ tūsynda Pavlodar oblysy barlyq körsetkışterı boiynşa qūldyrap, apatty jaǧdai şegıne jetıptı... Bır tıl janaşyrynyŋ sözıne qūlaq türsek, Bolat Baqauov qazaq tılınıŋ qas jauy eken...
Sonymen, būrynǧy ssenarii qaitadan qolǧa alyndy ma?.. Däl qazır tap basu aitu qiyn. Tek soŋy qaiyrly bolǧai!
Arman QANİ, Pavlodar qalasy.
