Bızdıŋ basqa ūlttardan erekşelıgımız – ūrpaq boiyna ar-namysty etene qalyptastyru, ibaly, ızettı boijetken men qaisar da batyl, köşbasşy boluǧa laiyq er jıgıtterdı jastaiynan tärbielep jetıldıru. Osyndai ūrpaqtyŋ arqasynda ǧana elımızdıŋ, ūltymyzdyŋ erteŋı örge basatynyna nyq senımdımız. Mūnyŋ üşın, bız köp boluymyz kerek, bız bılımdı boluymyz kerek, bız ata-baba dästürındegı tärbiemen jetıluımız kerek! Alaida, osylai ūrandatqanmen, bügıngı qoǧamnyŋ jastary erteŋgı künge daiyn ba?
«Qazaqtyŋ sanyn köbeitu kerek...» degen ūrannyŋ saryny bügınde jai äŋgımege ainalyp qalǧan sekıldı. «Qazaqtyŋ sany köbeiuı üşın toqal alu kerek! Mūsylmanǧa tört äiel aluǧa rūqsat eken!» dep qarşa boraǧan «jarnamalardyŋ» da aramyzdan ünı bäseŋsıp, künnen künge basylyp barady. Tıptı keide kez kelgen sary basylymdar men jurnal betterınde de osy taqyryptar qūmyrsqadai örbıgenın toqtatqan syŋaily. Bärı de bır pıkır, bärı de bır mäsele... Olar, ärine, mansap qualaǧan qyzdardyŋ özderın kınälaidy. Jalpy, otbasyn qūryp, ūrpaq bolaşaǧyna qamqor bolu tek äielge ǧana negızdeledı me? Küllı adamzatynda otbasyn qūru, onyŋ jauapkerşılıgın ömırınıŋ soŋyna deiın moinyna alu er azamattarǧa tän ekendıgı belgılı. Ärine, äiel-Ananyŋ da bauyr etı balasy üşın rölı erekşe ekendıgı jaratylystan belgılı. Jalpy, elımızde halyq sanyn 2020 jyly 20 millionǧa jetkızemız dep otyrǧan jaiymyz bar dep aitylyp jür.
Qazaqtyŋ dalasy keŋ. Jer kölemı jaǧynan dünie jüzınde toǧyzynşy oryn alady ekenbız. Sol jerdıŋ bailyǧyn igeretın keleşekte düniege keler qazaqtyŋ balalary emes pe?
Mıne, bügınde, HHI ǧasyr sahnasynda düniejüzılık bäsekelestıkke qabıletı bar jäne täuelsız elımızdıŋ kemeŋger tūlǧaly ūrpaqty, sanaly da parasatty, bılımdı, ruhy joǧary namysqoi ūl men qyzdy tärbieleimız dep keldık. Al bıraq, osy bır ümıt pen senım özın aqtap otyr dep oilaisyz ba?! Otbasyn qūruǧa nietı joq er azamattar, karera qualaǧan qyzdardyŋ ūrpaq örbıtpeudı ürdıske ainaldyrǧandai.
Anyǧyn aitqanda, bügıngı jastardy bylai qoia tūryp, olarǧa ülgı bolarlyq keibır orta buyn jıgıtter men qyz-kelınşekterdıŋ, iaǧni qazırgı jastardyŋ ata-analarynyŋ tūrmystaǧy türlı kedergılerdı jeleu etıp tek jeke müddelerı üşın ǧana ömır süruge beiımdelıp alǧanyna bırneşe jyldyŋ jüzı boldy. Mūndai qoǧamnan örbıgen qauymnan elımızdıŋ erteŋı ne bolmaq degen saual taǧy da tuyndaidy.
«Otbasy.kz» otbasylyq esendık ortalyǧynyŋ direktory psiholog Erjan Quandyqūlynyŋ aitqanyndai, batystyqtar bükıl qoǧamnyŋ ortasyna individtı qoiatynyn, mūnyŋ mänısı - eger bır jerde bolu maǧan ūnasa, onda men sol jerde bolamyn. Eger maǧan ūnamasa men eşkımge şydauǧa mäjbür emespın degen farmasiianyŋ äserı barlyǧyn aitady. Psiholog Erjan Quandyqūlynyŋ būl pıkırınıŋ äbden jany bar. Osydan bıraz uaqyt būryn, 2005 jyldary Mäskeude oqyp kelgen qazaqtyŋ jıgıtı özınıŋ sol batystyqtarşa pıkırde ekendıgın jasyrmai aitqany esımde. «Erteŋ otbasyly bolǧan kezde de men oǧan şydasam ǧana bırge tūramyn. Otbasyny saqtau üşın ömır baqi jyndy bolyp jürmeisıŋ ǧoi. Baiaǧy qazaqbaişylyqty qoiu kerek. Mäselen, batystyqtar mūndaiǧa könbeidı. Öz qalauymen ömır süredı. Solardan üirenu kerek» dep bastyrmalata aqyl aitqany bar. Ökınışke orai, mūndai pıkırdegı jıgıtterdıŋ köbı auyldan şyqqan bolǧandyǧyna qairan qalasyz. Bıraq, būl jıgıtterdıŋ oiy men aqylynyŋ jetken jerıne – mynau qoǧamdaǧy tūrmys auyrtpalyǧy kınälı bolar, mümkın emes... degen oida qalǧam. Sonan berı osyndai, özderı armandaityndai europaşa pıkırdegı jıgıtterdıŋ jasy qazır 45-46-larǧa kelse de öz oiynan tanar emes. Äbden sanaǧa sıŋırgendıgı körınıp tūr. Bıraq qanşa jerden europadan üirenem degenımen, sanasy tömen körsoqyrlyq europalyqtyŋ jaqsylyǧyn, ızgılıgın özıne tarta aluşy ma edı? Europalyq sekıldı bılımdı, mädeniettı bolmaq qaida dersız. Jeke tän läzzatynyŋ, näpsınıŋ qūly bolyp jūmyssyz, baspanasyz qalǧan keibır orta buyndaǧy azamattar bır äielmen alty aiǧa juyq tūrsa, keide taǧy bır äielmen ekı aidai bırge tūryp ömır sürgenge qalyptasyp alǧandary sonşalyqty, mūnysyna arlanbaq tügılı, män beruden de qalǧan. Syr aqtaryp sūrai qalsaŋ – mınezımız jaraspady» dep taǧy da slavian halyqtarynan, nemese europalyqtardan üirengen oi-pıkırın ortaǧa salyp öte şyǧady. Iаǧni, olardan üirengen ärbır oi-pıkır – bız qazaqtar üşın ideal siiaqty. Ärine, būl qūldyq sana-sezımnen arylmaǧandyq. Özderı būdan 20-25 jyl būryn ajyrasyp ketken äielınde qalǧan jalǧyz qyzǧa ne ūlǧa qanaǧat etıp jürgen jailary bar ekendıgın de jasyrmaidy. Özderınen qaita tütın tütetıp, otbasyna taǧy da ūl, qyz äkep ekınşı baǧyn synap körudı aitsa «otbasylyq boludyŋ qiyndyǧyn» aityp at-tonyn ala qaşady. Ärine, mūndaidy «ärkımnıŋ taǧdyry, jeke basynyŋ ömırı, özı bıledı» dep taǧy da özgeden üirengen pıkırın aitatyn qazaq mäŋgürt oiymen «kelısıp» qoia salady. Al qazaqta otbasyndaǧy, bükıl äulettegı jauapkerşılıktıŋ joǧary bolǧandyǧy sonşalyq, kerek bolsa erı ölgen jesırın de özge ruǧa emes, eger ämeŋgerlıgı bolmasa, öz ruynyŋ basqa azamatyna küieuge beretın bolǧan. Sondyqtan, «jesır erden ketse de, elden ketpeidı» degen maqal tekke aitylǧan joq.
Al bügıngı qoǧamǧa bei-jai qaramaityndarǧa, mynau ömırge, otbasyǧa jauapkerşılıgı joq aǧalaryn, äkelerın körıp ösken bügıngı ūl-qyzdardan ne sūraisyŋdar degım keledı! Jauapsyz qalǧan osy taqyryptardyŋ mazmūnyndaǧy eŋ şyndyǧy qalai edı?
Osy oraida, qamşynyŋ sabyndai ǧana bolǧan qysqa ǧūmyrda öz bolaşaǧy jaily jeŋıl oilaityn, ne bolmasa, erteŋgı künım bır Allanyŋ qolynda dep ömır sürıp jürgenderdıŋ basym köpşılıgı közı aşyq, kökıregı oiau jandar ekendıgıne köz jetkızdım. Degenmende, bıraz qyz-kelınşektermen aralasa jürıp, san-qily taǧdyrlarmen, oi-pıkırlermen syr aqtarysqan edım. Oqyrmanǧa oi salar keiıpkerlerdıŋ aitqandaryn tek aşyq türde jariialaudy jön dep sanadym.
Men osynau taǧdyrlardyŋ kımdı de bolsa bei-jai qaldyrmasyna senemın, sebebı, äiel taǧdyrynyŋ soŋynda – ūrpaqtyŋ, Ūltymyzdyŋ bolaşaǧy tūrǧandyǧyn aita keteiın. Boiynda qasterlı ūǧymy bar jas buyndardyŋ aldaǧy keleşegıne qandai jaǧdailar kedergı keltıruı mümkın? Osy bır jäitterdı ūiatta bolsa halyqqa jetkızetın uaqyt kelgen sekıldı.
Sonau, 2000 jyldyŋ kezı bolatyn. Qyzylorda qalasynan şetteu jatqan audan ortalyǧynyŋ kışıgırım bazarynyŋ ışınde temekı, qūrt, saǧyz satyp otyrǧan 2-3 äjelerdıŋ janynan öte bergenımde osy bır söz qūlaǧymdy eleŋ etkızgenı bar. «Būryn jıgıtter tärbielı, salmaqty qyzdardy ızdep jürıp üilenetın, al qazırgı jıgıtter ūşqalaq, jeŋıl mınezdı qyzdarǧa qūda tüsıp, toi jasap alatyn bolǧan. Mynau qoǧamda erkekterdıŋ köpşılıgı jeŋıl mınezdılıkke boi beredı de, baryp-baryp otbasyly bolu nietınen airylady», - dep kesıp aitylǧan sözdıŋ män-maǧynasyna bıraz jyldar jete alǧanym joq. Jasy bırazdy eŋserıp qalǧan apanyŋ būl sözı, sözı tügılı ūltymyzdyŋ erteŋıne alaŋdai otyryp aitqan ünı sol küiı qūlaǧymda qalyp qoidy. «Jeŋıl mınezdılık er adamdarǧa laiyq pa? Ädette, būryn mūndaida qyz-kelınşekterdı meŋzep aitatyn. Tıptı, solai bolǧan künde de otbasy bolu nietınen airylatyny qalai?» degen oilar keide esıme tüskende taŋ qalyp jürdım. Bır kezderı özım aralasqan qyz-kelınşekterdıŋ eşbırı ışımdıkke äuestıgı joq, temekı de tartpaidy. Tıptı, kigen kiımderı de ūltymyzdyŋ mentalitetıne sai bolyp jüretın. Äitse de, sol qyz-kelınşekterdıŋ bırı, ekısı ǧana emes, bırneşeuınıŋ ömır joldaryna aŋdap qarasam, otbasy baqytyna ie bola almai qalypty. Osydan-aq, mynau qoǧamda bızdı oilandyratyn jaǧdailardyŋ asa köptıgın baiqadym. Nege?! Baiaǧy apalardyŋ sözı taǧy kökeiıme kele qalady. Qoǧamnyŋ azyp bara jatqanyna köz jetkızıp, esımız barda etegımızdı jinaǧan dūrys bolar degen oimen olardyŋ auzynan estıgen sözderdı aina-qatesız paraqqa tüsırıp jürdım. Maǧripanyŋ jüzınen adaldyq pen aŋǧaldyqtyŋ taby esıp tūr. Mynadai qular men ailakerlerdıŋ asyǧy alşysynan kep tūrǧan däuırde osy adaldyǧynyŋ kesırınen qarmaqqa oŋai tüse qoiatyny körınıp-aq tūr. Bıraq keide tomaǧa-tūiyq, maǧynasyz qos janary mynau älemnıŋ jaqsylyǧynan görı jamanşylyǧy artyp, özın müldem tüŋıldırıp jıbergendei edı.
- «Aldymdaǧy türlı kedergılerden keiın jasymnyŋ 35-ke kelıp qalǧanyn da sezbei qappyn. Joǧary bılımım bar. Al tiianaqty jūmysqa tūruǧa jolymnyŋ bolmai qoiǧany. Nede bolsa, keşıksem de tūrmys qūraiyn, degen nietpen bır jıgıtpen tanystym. Jasy 42-de, üilenbegen. Mamandyǧy ekonomist. Ol maǧan «üi jaiynyŋ barlyǧyn, taiauda nesie alsam da toi ötkızetının, salt boiynşa aulyma habarşy jıberetının» aityp sendırdı. Alaida arada ailar ötse de bız qyz ben jıgıt bolyp kezdespedık. Oiyn-sauyq oryndaryna barmadyq. Ondai ūsynystardy ol özı aitpaǧan soŋ, «jasy kelıp qalǧasyn ädep saqtaǧan bolar» degen oiym boldy. Söitıp anasymen, qaryndasymen, aǧa-jeŋgelerımen üiıne şaqyryp tanystyrdy. Anasynyŋ jüzınen asa bır quanyş lebın baiqamadym. Mümkın, «salmaqty kısı bolar» degen oimen özımdı özım jeŋıp qoia saldym. Ne kerek, künderdıŋ künınde anasyna kömektesuımdı aita jürıp, anau-mynau sözdermen üiınde qaldyrdy. Maǧan: «küieuge şyqtym» degen sözımdı barşa tuystaryma aityp habarlap qoiuymdy ötıngen soŋ solai ıstedım de. Söitıp būl «quanyşty habardy» özıme özım «habarşy» bolyp barşa tuystarǧa, qūrbylaryma jetkızdım. «Jıgıtımnıŋ» üiındegı kışıgırım jöndeu jūmystaryn jasadym. Al bıraq älı üilengen joqpyz. Osy üi remontynan keiın «üilenemız» degen sözıne senıp jürgenım. Bır qyzyǧy, sol jürgennen bes jarym aiǧa deiın senıp jüre berıppın. Bıraq älı bırge tünegen joqpyz. Al kelgen tuystaryna eşqandai nekelenbegen, bır tösekte jatpaǧan menı ärqaşan «äielım» dep, al anasy «kelınımız» dep tanystyryp qoiatyn. «... aldaǧy uaqta bärıbır üilenemız ǧoi, sosyn solai aitatyn bolar» degen ne jalǧan ümıtke ūqsamaityn, ne senımge ūqsamaityn del-sal küige tüsıp taǧy jüre berdım. Bırde, qystyŋ qaqaǧan aiazynda bır närsenı syltauratyp menen «ajyrasatynyn» aitty. «Ajyrasatyndai maǧan üilengen joq qoi, mūnysy qalai» dep taŋyrqap bolǧanşa tezırek üiınen ketuımdı talap ettı. Barşa tuǧan tuys, jos-jarandarǧa ne betımdı aitarym bılmei şyǧyp kete bardym. Keiın bıletın adamdardyŋ aituynşa onyŋ jaratylysynda erkekke tän emes aqauy bar bolyp şyqty. Maǧan jaŋaǧy «üilenem» degenı de tuysqandary aldynda kışı sahnalyq qoiylymdarynyŋ bırı eken. Ömırımde mūndai jaǧdaiǧa duşar bolam dep oilamaǧan men üşın būl soqqy auyr küizelıske deiın alyp keldı. Onyŋ üiınde bes aidan asa «ötırık äiel» bolyp tūrǧanym älı künge deiın esımnen keter emes. Bılem, mynau zamanda būl sekıldı alaiaqtardyŋ tırlıgıne köpşılıktıŋ boiy üirengen. Bälkım mūndai jaǧdailar basqalarǧa ömırdegı bolyp jatqan kezdeisoq taǧdyr bolyp ta körıner. Bıraq, bızder siiaqty ömırge ūrpaq äkelsek, Ana bolsaq degen kınäsız jandardy osylai bekerden bekerge senımnen aiyrǧany qalai? Men siiaqty qazaqi tärbie körgen qyzdyŋ biiazylyǧyn, aŋǧaldyǧyn paidasyna şeşkende aldaǧy ömırınen ne ūtamyn dedı eken? Osydan soŋ tūrmys qūruǧa qalai dätıŋ barady. Mūnyŋ bärın bır Alla körıp tūr emes pe?! - deidı senımnıŋ sergeldeŋıne tüsken qūrbymyz.
Al mınezı salmaqty, bır qaraǧanda köŋıldı, bır qaraǧanda jüdeu, qabaǧynda kırbıŋ bar Feruza atty sıŋlımız söz basyn «mynau zaman bızdı qaida bastap barady özı» degen saualmen bastady:
- «Sonau, 93-94 jyldary studentpın. Almatyǧa Türkiiadan, al bızden Stambulǧa baryp oqyp jürgen studentter köp edı. Sonyŋ bırı bolyp Türkiialyq Okan atty jıgıt KazŪU-nıŋ studentı boldy. Tanystyǧymyz köpke barmai, ä demei-aq odan bas tarttym. Özı menen ekı jas kışı edı. Eşqandai renjıtpei «şeteldıkke tūrmysqa şyǧuǧa ata-anam qarsy» degen syltau aittym. Menıŋ bar oiym – sol jyldary şeteldıkke tiıp ketken qazaqtyŋ qyzdaryn jerden alyp jerge salyp, tıptı, nebır sözdermen baspasöz betterınde de jeksūrynǧa ainaldyryp qoiǧany bar. Solardyŋ bırı bolǧym kelgen joq. Bır jaǧy keudemdegı ūlttyq namysym da öz elımnen, ūltymnan ajyrauǧa boi bermedı. Özge ūltqa küieuge şyqsam qazaqtyǧymnan airylyp qalatyn siiaqty körınetınmın. Söite jürıp, men de Maǧripa sekıldı 33-ke kelgenımdı bır-aq bıldım. Özımmen bırge jūmysta jürgen qyzdar men kelınşekter bırı aǧasyn, bırı qainysyn aityp tanystyrǧysy keldı. «Üilenseŋşı» desek qazır «qyz joq» dep aitady. Tanysyp kör, ışımdık ışpeidı, jūmysy bar» degesın men de qalys qalǧam joq. Uädelı jerge jettık. Sondaǧy «üilenetın qyz joq» dep jürgen jıgıtım: «Öi, senı älı qyzsyŋ ba, maǧan äiel kerek. Qyzdyŋ keregı ne? Saǧan tösektıŋ ne ekenın basynan üiretu üşın uaqtymdy ketırmeimın. Men öz ızdegenımnıŋ bärın äielımnen tabuym kerek. Otbasyly bolǧanda da daladan äiel ızdegenşe, üidegı äielımnıŋ tösekte köŋlımnen şyqqany dūrys»,-dedı de kete bardy. Būl sözdı bırdı jarym jıgıtten estısem bır särı-au, el ışındegı tentegı bolar deitın. Tıptı, soŋǧy kezderı tanysqan 5-6 jıgıtter de osylai oilaryn aşyqşa aitty. Auyldan şyqqan oqymysty qazaqtyŋ jıgıtterı ǧoi. Özım, mynau tūrmys qiynşylyǧymen arpalysyp jürıp, bügıngınıŋ erkegı men äielı osynşalyqty teksızdıkke, arsyzdyqqa, bylaişa aitqanda tömengı sortqa jetıp qalǧanyna älı de sengım kelmeidı. Sonda bız sekıldı tärbienıŋ yǧymen ösken qyzdar tūrmys qūrmauy kerek pe? Bızder de mynadai daraqy tüsınıktegı jıgıtke küieuge şyqqymyz joq. Ol jıgıtterdıŋ älı de menıŋ ömırımmen oinamai şynyn aitqanyna da täuba. Alaida bır bılgenım, qazırgı jıgıtterdıŋ 80 paiyzyn bız sekıldı ardan attap ötpegen, salmaqty mınezdı qyzdar qyzyqtyrmaitynyna közım jettı. Olarǧa oinaqy, özın aldap öte şyǧatyn, tösektegı soŋǧy jaŋalyqtardy jaqsy bıletın qyz-kelınşekterge üilengısı keletınderı tüsınıktı. Endı otbasyn qūryp qaitem?»,- degen Feruzanyŋ jüzınde de osy saual keptelıp qalǧandai körındı.
Tektı äuletten şyqqan osy ekı qyzdyŋ ekı auyz sözınen qoǧamnyŋ azyp-tozyp bara jatqanyna köz jetkızgen de şyǧarsyz. Bügınde zinaqorlyqqa berılıp, özı sekıldı zinaqor qatyn ızdegen erkekten tektı bala düniege keledı dep oilaudyŋ özı artyq şyǧar. Keşegı künge deiın Sain köşesınıŋ tırı tauarlardyŋ mekenıne ainalǧany belgılı, bıraq odan jezökşelerden aryldyq deuge bolmaidy. Olarǧa qazır öz mekenın taŋdaudyŋ qajetı de joq. «Qūdırettı» vatsaptardyŋ qyzmetı tūrǧanda köşe jaǧalap qaitsın? Būl teksızder kımder? Bıle bılseŋız, el arasynda aituǧa auyz barmaityn türlı qylmys jasauşylardyŋ şyqqan tegın anyqtaǧan medisina ǧalymdary, olardyŋ ata-analarynyŋ jeŋıl jürıstıler, ışımdıkke äues otbasydan şyqqandyǧyn aityp otyrady. Kezınde keibır tılşılerdıŋ sutenerlerge: «qazaqtyŋ qyzdarynyŋ baǧyn bailap jürgenderıŋ qalai?» degen saualyna eşqandai saspastan: «Būl ne degenderıŋ. Bızdıŋ «qyzdarǧa» bai-baquatty biznesmender qūda tüsıp, toi jasap üilenıp jür. Sebebı, bızdıŋ «qyzdar» tösekte erkegınıŋ köŋlınen şyǧa bıledı ǧoi. Bolaşaq küieuler bıraz uaqyt bızderge tūraqty klient bolyp jüredı de, soŋynan qyzdyŋ ata-anasyna ǧana emes, bızderge de 5 jyldyq aqysyn tölep ketedı. Bızdıŋ «qyzdarǧa» üilenetın biznesmenderge osylai talap qoiamyz» degenı bar.
...Mynadan soŋ kımdı jazǧyrmaqsyŋ? Elımızge belgılı publisist-jazuşy, Moldaǧali Matqan aǧamyzdyŋ jiı jazyp jürgen ūlttyŋ tektılıgı, tärbiesı jaily – «Ūly dalanyŋ ūly tūlǧasyn qalai daiyndaimyz?!» degen sözı qoiu qaraŋǧylyqqa sıŋıp ketken jaŋǧyryqtai estıledı. Sebebı, tektı ūrpaq – tektı ata-anadan şyǧatyny ras, al bügınde aryn aiaqqa taptaǧan äiel-qyzdarǧa qūmar jıgıtterımız tūrǧanda ondai tektı ūrpaqty qaidan tauyp almaqşysyz. Ary qarai: «Qysqasy, qaraŋǧy körge kırgenşe ömır boiyna el, ūlt, ūrpaq aldyndaǧy ömırlık, ūlttyq, qoǧamdyq qatal jauapkerşılıktı ärbır äke-şeşemız, ata-äjemız, ata-enemız ar aldynda –dar aldynda tūrǧandaiyn airyqşa sezınuımız asa qajet»,-deidı kemel oily akademik Moldaǧali Matqan aǧamyz. Akademik osylai armandaǧanda, qarapaiym auyldaǧy köregen, dana äjelerımız būdan bıraz jyl būryn osy bır daraqy körınısterdıŋ bolatynyn aityp qoiǧan edı. Tūrmys tauqymetınen qaşyp, jyly oryn men jeŋıldık ızdeuşılerdıŋ, jan tazalyǧy men jyluyn emes, tösek qyzyǧyn ızdep jürgen jeŋıl jürıstılerdıŋ kesırınen az ǧana ūltymyzdyŋ qūrdymǧa ketpesın desek hadis şärifterdegı adamzatyna oi salar osy bır ızgı sözderdı este ūstaǧanymyz dūrys şyǧar:
«Allahtyŋ aldynda zinadan ülken künä joq» (R. Nasihin). «Bır jerde zina jäne riba köbeise, ol jerdıŋ halqy bälege ūşyraidy» (Hakim).
«Zinanyŋ düniede üş ziiany bar:
1- Ädemılıktı jäne jüzdegı nūrdy ketıredı,
2- Kedeilıkke jol aşady,
3- Ömırdıŋ qysqaruyna sebep bolady.
Aqyrettegı üş ziiany:
1- Allahu ta’ala aşulanady,
2- Qiiamette esebı qataŋ bolady,
3- Jahannam otynda azap şeguge sebep bolady» (Tabarani).
Bügıngı jas buyn jetkınşekterdı osy hadisterdegı tärbiemen, islamnan när alǧan atalarymyzdyŋ salt-joralǧysymen ösırıp, jetıldırsek imandylyq atty ar-ūiatymyzdyŋ qaita jandanatynyna senımımız mol.
Şara Qūrbanova
Abai.kz
