Premer-Mınıstrdiń birinshi orynbasary Á.Smaıylovqa Májilis depýtaty A.Ábildaev depýtattyq saýaldy joldady.
Onyń aıtýynsha, Qazaqstan halqynyń bankterdiń aldyndaǵy bereshegi kún sanap artyp bara jatyr. Qazirgi ýaqytta halyqtyń 27 paıyzy – bankterge boryshker. Al ıpotekalyq nesıedegi bereshegi 2,716 trln teńgege jetken. Tutynýshylyq maqsattarǵa alynǵan nesıe 5,19 trln teńge bolsa, merzimi ótken bereshek mólsheri — 199 mlrd teńge.
— Elimizde zańdy tulǵalardyń bankrottyǵy týraly zań burynnan jumys istep keledi. Al, jeke tulǵalardyń, ıaǵnı qarapaıym azamattardyń bankrottyǵy týraly zań joq. «Aq jol» partııasynyń depýtattary «jar qulaǵy jastyqqa tımeı» buǵan deıin «Jeke tulǵalardyń bankrottyǵy týraly zań jobasy kerek» dep júrgenine on shaqty jyl boldy. Bul bastamany sol kezde Qarjy mınıstrligi ilip áketkenimen, áli kúnge deıin únsiz qalyp, Úkimetten de qoldaý tappaı otyrmyz. Al, halyq qaryzǵa belshesinen batyp barady. Álemdik tájirıbelerge súıensek, jeke tulǵalardyń bankrottyǵy týraly zań olarda qoldanysta júr. Bizdiń qoǵamymyzǵa da atalmysh zańnyńqajettiligi ótkir bolyp tur.
Táýelsizdik alǵannan keıin, elimizdiń órkendeýineóz úlesimizdi qosamyz dep- jalǵyz páterin kepildikke qoıyp, óz isterin bastaǵan azamattardyń qazirgi tańda 90 paıyzy nesıe alyp, kópshiligi ony qaıtara almaı bankrot boldy. Bul jaǵdaı ásirese, valıýtamen nesıe alǵandarǵa tıesili. Óıtkeni28 jylda ózimizdiń ulttyq valıýtamyz ońdaǵan ese arzandap,bankterdiń tilimen aıtqanda júzdegen paıyzǵa qunsyzdandy. Bundaıǵa qandaı kásipker shydaı alady!? Bankter kepildikke qoıylǵan múlikti ózderiniń unaǵan baǵalaryna satyp, qalǵan aqshany boryshkerdiń moıyna iledi. Ekinshi deńgeıli bankter Ulttyq Banktiń aldynda provızııa tólemeý úshin sommalardy ózderiniń banktik júıesinen shyǵaryp, kollektorlyq kompanııalaryǵa tómengi baǵamen satady.Budan jeke bankırlerdi baıytqannan basqa, memleketke túsip jatqan eshbir paıda joq, — dedi Májilis depýtaty.
Onyń aıtýynsha, bankter men mıkrokredıttik uıymdar halyqqa nesıe berip,kómek qolyn sozady, al ol aqshany qaıtarý kezinde túsinistikpen qaramaıdy. Óz bedelin saqtap, sútten aq, sýdan taza kúıinde qalady da, halyqtan sońǵy tıynyna deıin sypyryp alýdy kollektorlarǵa berip qoıady.
— Fedor Andreevıch erbın óziniń «Kırgızskaıa narodnost v mestah krestıanskıh poselenıı» atty jazbasynda, qazaqtardy «mundaı baýyrmal halyq álemde neken-saıaq kezdesedi» - degen anyqtama bergen. Sol baýyrmaldylyq qaıda? Al kollektorlyqtyń "qylyqtary" barshaǵa málim. Qazirgi tańdaolar - janashyrlyq, qamqorlyq bildiretin qundylyqtarymyzdan jurdaı bolyp,qaraqshydan da soraqy bolyp barady. Qaraqshynyń ózi sońǵysyn tartyp alǵan. Olar áleýmettik kómek pen zeınet aqyǵa da qol suǵyp otyr. Sonda ol azamat qalaı ómir súrmek? Tek oǵan- sharasyzdyqtan óz ózine qol jumsaý ǵana qalady.Bul ay da bolsa - shyndyq. Keshe ǵana Memleket basshysynyń tapsyrmasyn oryndaý maqsatynda «Qazaqstan Respýblıkasy Táýelsizdiginiń 30 jyldyǵyna baılanysty raqymshylyq jasaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń jobasyn qoldadyq. Ol zań jobasy qylmys jasap sottalǵan adamdarǵa Táýelsizdiktiń 30 jyldyǵyna baılanysty raqymshylyq jasaýǵa baǵyttalǵan. Al endi, qylmys jasap sottalǵandarǵa raqymshylyq jasap otyrǵan memleket - qandaı da bir oqys oqıǵaǵa ushyraýynyń saldarynan qarjylyq qıyndyqqa tirelip otyrǵan azamattarymyzǵa nege qamqorlyq jasamasqa? Aıtarym, qaryzyn tóleı almaı qan qaqsap otyrǵan jandar da,bizdiń qoǵamymyzdyń bir bólshegi emes pe? Jeke tulǵalardyń bankrottyǵy týraly zań qabyldamadyq, tym quryǵanda nege olarǵa da amnıstııa jasamaımyz?!
Memlekettik organdar bir nárseni túsinýi kerek: eger osyndaı júıeli problemany bizder soǵan saı júıeli jolmen sheshpesek, ıaǵnı, atalmysh Zańdy qabyldamasaq – qıyn jaǵdaıǵa ushyraǵandar tarapynan bundaı nesıeli amnıstııa týraly talaptar jyl saıyn kóterile de, kúsheıe beredi. Osyǵan baılanysty, Qurmetti Álıhan Asqanuly, «Aq jol» Demokratııalyq partııasynyń depýtattary Parlamentke qaraý úshin «Jeke tulǵalardyń bankrottyǵy týraly zań jobasyn» tezdetip daıarlap, engizýdi nemese Táýelsizdiktiń 30 jyldyǵyna baılanysty qandaı da bir oqys oqıǵaǵa ushyraýynyń saldarynan qarjylyq qıyndyqqa tirelip otyrǵan azamattarymyzǵa raqymshylyq jasaýdy jáne sol Zań qabyldanǵansha, kollektorlik kompanııalardy, ıaǵnı «zańdastyrylǵan reketti» tizgindeýdi suraımyz, — dedi A.Ábildaev óziniń depýtattyq saýalynda.
«Adyrna» ulttyq portaly.
