باستى بەت
سۇحبات
قازاق ءتىلىنىڭ ەركىندىگىنە موڭعوليانىڭ نەگىزگى زاڭىمەن كەپىلدىك بەرىلگەن - ومىربەك قاباي

قازاق ءتىلىنىڭ ەركىندىگىنە موڭعوليانىڭ نەگىزگى زاڭىمەن كەپىلدىك بەرىلگەن - ومىربەك قاباي

16.02.2022

3504

https://adyrna.kz/content/uploads/2022/02/02dfa67e-aa19-4294-bf24-273252da8f80.jpeg

موڭعولياداعى قازاقتاردى قانداي ماسەلەلەر تولعاندىرادى؟ بۇل ەلدە قازاق تىلىنە شەكتەۋ جوق پا؟ وسى جانە وزگە دە سۇراقتار جونىندە KazUnite.com ءتىلشىسى موڭعوليا قازاقتارىنىڭ «Kaznews.mn» اقپارات اگەنتتىگىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىسى، باس رەداكتورى ومىربەك قابايمەن سۇحبات قۇردى.
– ومىربەك مىرزا، ەڭ اۋەلى باسىلىم تۋرالى قىسقاشا ايتىپ وتسەڭىز. كىم قارجىلاندىرادى؟ قانشالىقتى تاۋەلسىز پورتال؟ ءسوز بوستاندىعى بار ما؟

– «Kaznews.mn» 2011 جىلى موڭعوليادا قازاق ءتىلدى اقپارات پورتالى رەتىندە قۇرىلدى. موڭعوليا بايلانىستى رەتتەۋ كوميتەتىنە اقپاراتتىق قۇرال رەتىندە تىركەلگەن. موڭعوليا سايتتار قاۋىمداستىعىنىڭ مۇشەسى. 2019 جىلى سپورتتى ناسيحاتتاۋشى اقپاراتتىق اگەنتتىك ماراپاتىن العان. 2020 جىلى «ۇركەر» ۇلتتىق سىيلىعى اياسىندا «قازاقپارات» حالىقارالىق اقپارات اگەنتتىگىنىڭ 100 جىلدىعىنا ارنالعان ارنايى سىيلىقتىڭ جەڭىمپازى اتاندى.

«Kaznews.mn» اقپارات اگەنتتىگى موڭعوليانىڭ، بايان-ولگي ايماعىنىڭ ينتەرنەتتەگى ءيميدجىن جاقسارتىپ، ەلدى، ايماقتى تانىتۋعا، قازاق ءتىلدى كونتەنتتەردىڭ سانىن ارتتىرۋعا ۇلەس قوسىپ كەلەدى دەۋگە بولادى.

ءوزىم قارجىلاندىرامىن. اگەنتتىك قانداي دا ءبىر ۇيىم مەكەمەگە قاراستى ەمەس. سونداي-اق موڭعوليادا ءسوز بوستاندىعىنا شەكتەۋ جوق.

– ال ەل ىشىندە قازاق تىلىنە شەكتەۋ جوق پا؟ 

– قازاق ءتىلىنىڭ ەركىندىگىنە موڭعوليانىڭ نەگىزگى زاڭىمەن كەپىلدىك بەرىلگەن. نەگىزگى زاڭدا كورسەتىلگەندەي، از ۇلت وكىلدەرىنە انا تىلىندە قارىم-قاتىناس جاساۋعا، انا تىلىندە وقىپ، ءبىلىم الۋعا، ونەر مەن مادەنيەتپەن، عىلىمي جۇمىستارمەن شۇعىلدانۋعا شەكتەۋ جوق.

– موڭعوليادا شامامەن قانشا قازاق تۇرادى؟ تۇرمىستارى قالاي؟ قانداي سالالاردا جۇمىس ىستەيدى؟ جوعارى لاۋازىمدى قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن قانداستارىمىز بار ما؟ 

– 2020 جىلعى ستاتيستيكالىق مالىمەتكە سايكەس، ەلدە 121 مىڭ (كەيبىر دەرەكتەردە 140 مىڭعا جۋىق) قازاق ءومىر سۇرەدى دەپ كورسەتىلگەن. ولاردىڭ 42 پايىزى قالالىق جەرلەردە، 58 پايىزى اۋىلدىق جەرلەردى مەكەن ەتەدى. موڭعوليانىڭ وزگە ازاماتتارىنىڭ تۇرمىس دەڭگەيى قانداي بولسا، سول دەڭگەيدە ءومىر سۇرەدى. قوعامنىڭ بارلىق سالاسىندا قىزمەت اتقارادى. بۇعان دەيىن دە جوعارى لاۋازىمدا كوپتەگەن ازاماتتار قىزمەت اتقارىپ كەلدى. اتى-جونىمەن اتاپ ايتسام، بۇل جەرگە سىيماۋى دا مۇمكىن. مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ ورىنباسارى، دەپۋتات، مينيستر، ۆيتسە-مينيستر، كوميتەت باسشىسى جانە ديپلوماتيالىق قىزمەتتەردى اركەز ابىرويمەن اتقارىپ كەلگەن. 2020 جىلعى پارلامەنت سايلاۋىندا بايان-ولگي ايماعىنان جوعارى داۋىس جيناپ، 3 قازاق ۇلتىنىڭ وكىلى دەپۋتات بولىپ سايلاندى. ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ ۆيتسە-ءمينيسترى قىزمەتىن ءبىر قانداسىمىز اتقارىپ ءجۇر. بۇدان بولەك تە جوعارى لاۋازىمدا قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن ازاماتتار بارشىلىق.

– قازىرگى تاڭدا موڭعولياداعى قازاقتاردى قانداي ماسەلەلەر تولعاندىرادى؟ سىزدەر ءباسپاسوز بەتىندە قانداي ماسەلەلەردى كوتەرىپ جۇرسىزدەر؟ 

– ماسەلە اركىمدە ءارتۇرلى بولۋى مۇمكىن. ال مەنى ءبىلىم ساپاسىنىڭ قۇلدىراۋى تولعاندىرادى.

– شەتەلدەردەگى قازاقتارعا، اسىرەسە شىڭجاڭداعى قازاقتارعا قاتىستى باسىلىمنىڭ ناقتى ۇستانىمى بار ما؟ بۇدان باسقا دا الەمدەگى قازاقتاردىڭ قانداي دا ءبىر ماسەلەسىن قوزعاپ جۇرسىزدەر مە؟ 

– الەم قازاقتارىنىڭ ماسەلەسىن قوزعايتىن دەڭگەيدە ءىس اتقارىپ جاتقان جوقپىز. بۇل جونىندە ناقتى ۇستانىمىمىز جوق.

– ءالى كۇنگە دەيىن جان-جاقتاعى قازاقتار ءبىر-ءبىرىنىڭ جازۋىن تۇسىنبەيدى. بۇل رەتتە قازاقستاننىڭ ازىرلەگەن قازىرگى لاتىن ءالىپبيى تۋرالى نە ايتاسىز؟ 

– ورتاق ءالىپپي بولعانىن قالايمىن جانە لاتىنعا كوشۋىن قولدايمىن.

قازىرگى تاڭدا الەۋمەتتىك جەلىلەردە كيريلليتساعا قاراعاندا لاتىنشا قارىپتى قولداناتىن ادامدار كوپ. قازاقستاندىق لاتىن ءالىپبيىنىڭ نۇسقاسى حالىقارالىق تالاپتارعا ساي جاسالعان بولسا، كەڭىنەن تاراي الادى. الايدا كەيبىر سيمۆولدىق ارىپتەردى باعدارلامالار تۇسىنبەي جاتادى. مۇنداي كەزدە ادامدار وزدەرىنە ىڭعايلى ەتىپ جازا بەرەدى. لاتىنعا كوشۋ ءۇردىسى باستالعان ەكەن، وندا بىردەن كلاسسيكالىق لاتىنعا كوشۋ كەرەك دەگەن پىكىردەمىن.

– سۇحباتىڭىزعا راقمەت! ەڭبەكتەرىڭىز جەمىستى بولسىن!“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى