بەلگىلى زاڭگەر، ادۆوكات، قاڭتار وقيعاسىنىڭ ءمان-جايىن انىقتاۋ ءۇشىن قۇرىلعان امانات كوميسسياسىنىڭ توراعاسى ابزال قۇسپان Ulysmedia.kz پورتالىنا سۇحبات بەردى. زاڭگەر قوعامدا كوپتىڭ كوكەيىندە جۇرگەن ماسەلەلەر جونىندە ويىن اشىق ايتتى.
قازاقتار اشۋلى ەكەنىن ەسكەرتكەنبىز...
«تەرگەۋ يزولياتورلارىنا بارىپ ءجۇرمىز. سوندا وتىرعانداردىڭ 99,9 پايىزعا جۋىعى – قازاقتار دەسەم قاتەلەسپەيمىن. جالپى ماسەلە نەلىكتەن تۋىندادى؟ مەن سىزگە وسىدان 2-3 جىل بۇرىن مەنەن الىنعان سۇحباتتاردى كورسەتە الامىن. سول كەزدە دە، ودان بۇرىن دا ايتىپ كەلە جاتتىم. قازاقستاندا ەڭ نارازى توپ – قازاقتار، ونىڭ ىشىندە قازاق ءتىلدى قازاقتار. قازاقستان ەكى پوليارلى قوعامعا اينالدى. قازاق ءتىلدى جانە ورىس ءتىلدى ەل بولدىق. ونى جاسىرعاننان نە پايدا؟ سونىڭ ىشىندە قازاق ءتىلدى ورتانىڭ اشۋى، نارازىلىعى ۇدەپ بارا جاتقانىن نەشە مارتە ايتتىق»، - دەيدى زاڭگەر.
ابزال قۇسپان وسى سەبەپتى قاڭتار وقيعاسىنا تەك ەكونوميكالىق احۋال تۇرتكى بولماعانىن ايتادى.
«ورىس ءتىلدى بلوگەرلەر، ورىس ءتىلدى جۋرناليستەر الاڭدا بولعان جوق. بولسا دا ولاردىڭ ءسوزى وتپەس ەدى. قازاق ءتىلدى ورتا الاڭعا شىققان كەزدە ەشكىمدى ورىس تىلىندە سويلەتپەيدى دە. بىراق قازىر ءبارى ساراپشى بولىپ العان. پروبلەمانىڭ ءبارىن قىمباتشىلىققا اكەپ تىرەگىسى كەلەدى. جوق! ول جەردە كوپ ماسەلە بار. جۇمىسسىزدىق، اۋىلدان قالاعا كوشىپ كەلگەن ازاماتتاردىڭ باسپاناسىز ءجۇرۋى... وسىنىڭ ءبارى جينالىپ كەلىپ، حالىقتىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋعىزدى»، - دەيدى ول.
تۇرعىمباەۆ وتستاۆكاعا كەتۋى كەرەك!
زاڭگەردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، ازاپتاۋلاردىڭ بولعانىنا حالىق بۇل كۇندە ەش كۇماندانبايدى.
«ءبىر ادام، ەكى ادام جالا جابۋى، ءۇشىنشى ادام شاتاسۋى مۇمكىن. بىراق جاپپاي وتىرىكتىڭ ايتىلۋى مۇمكىن ەمەس قوي. ءبارى كورسەتىلىپ جاتىر. سول سەبەپتى مەن، ارينە، پەتيتسيانى قولدايمىن. قولداۋشىلار جاعىندامىن. سول سالانىڭ تىكەلەي جاۋاپتى تۇلعاسى وزىنە سەنىپ تاپسىرىلعان سالانى تارتىپكە سالا الماي جاتىر. كىم جاۋاپ بەرەدى؟ ارينە، سول كىسى (ىشكى ىستەر ءمينيسترى ەرلان تۇرعىمباەۆ) تىكەلەي جاۋاپ بەرۋى كەرەك. حالىقتىڭ تالابى ورىندى دەپ ەسەپتەيمىن»، - دەپ اتاپ ءوتتى ادۆوكات.
ءماسىموۆ ءومىر بويى تۇرمەدە وتىرۋى مۇمكىن
Ulysmedia.kz تاراپىنان ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك قىزمەتىن باسقارعان كارىم ءماسىموۆ جايلى نە ويلايتىنى دا سۇرالدى زاڭگەردەن. ابزال قۇسپان جەكە پىكىرىن بىلدىرە وتىرىپ، ءماسىموۆتىڭ قازىرگى ۋاقىتتا اسا اۋىر ايىپتاۋ بويىنشا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعانىن ءمالىم ەتتى. ادۆوكاتتىڭ ايتۋىنشا، قاڭتار دۇربەلەڭى باستالعان كەزدە وبلىستارداعى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ كەي دەپارتامەنتتەرى جۇمىس ىستەمەي قويعانى، قىزمەت ورىندارىنان تاستاپ كەتكەنى، ونىڭ جوعارى جاقتان كەلگەن تاپسىرما بولعانى – قازىردىڭ وزىندە بەلگىلى بولىپ وتىر.
«ىشكى ىستەرى ورگاندارى بولسىن، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى بولسىن – مىناداي ەرەجە بار: بىرىنشىدەن وندا ءسوزسىز، بيلىك يەرارحياسى قاتتى ساقتالادى. جوعارىدان كەلگەن تاپسىرمانى، بۇيرىقتى ورىنداۋعا مىندەتتىسىز. ول بۇيرىق تالقىلانبايدى، ورىندالادى دەگەن ەرەجە بار. بىراق ەگەر بۇيرىق كورىنەۋ زاڭسىز بولسا، وندا بۇيرىققا ەمەس، زاڭعا باعىناسىڭ دەگەن نورما بار. بۇل – وتە قاتاڭ ساقتاۋدى قاجەت ەتەتىن، وتە ءبىر كۇردەلى ەرەجە. ءوزىڭىز ويلاپ قاراڭىزشى، ءومىر باقي ولار كۋرسانت كەزىنەن باستاپ بۇيرىققا باعىنۋدى ۇيرەنەدى. 20 جىل بويى بۇيرىققا باعىنىپ كەلەدى. ال ءبىر وسىندايدا باسشىلارى ەشقايدا شىقپاڭدار، ارالاسپاڭدار دەگەن سەكىلدى بۇيرىق بەرسە، ولار قيىن جاعدايدا قالادى»، - دەيدى ابزال قۇسپان.
زاڭگەر سۇحبات بارىسىندا بۇل اقپاراتتى امانات كوميسسياسىنىڭ باسشىسى ەمەس، جەكە پىكىرى رەتىندە ايتىپ وتىرعانىن ەسكەرتتى. سوزىنشە، جامبىل وبلىسىندا ۇقك دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى ەرمەكوۆ دەگەن ازامات زاڭسىز بۇيرىققا باعىنباي، ۇقك عيماراتىن ساقتاپ قالعان.
«ال كوپتەگەن جەردە، مىسالى الماتىداعى ۇقك باسشىسى عيماراتتى تاستاپ كەتكەنى، ول جەردە كوپتەگەن قۇندى قۇجاتتىڭ جوعالىپ كەتكەنى تۋرالى اقپارات شىعىپ جاتىر. بۇل ماسقارا جاعداي. وعان كىنالى كىم؟ سول سالانىڭ تىكەلەي باسشىسى كارىم ءماسىموۆ. ول ەكى ورىنباسارىمەن بىرگە قاماۋعا الىندى. سوندىقتان، مەنىڭ ويىمشا، ول كىسىلەرگە قاتىستى قىلمىس تولىعىمەن دالەلىن تاۋىپ، ءتيىستى جازاسىن الادى دەپ ەسەپتەيمىن. ومىرلىك باس بوستاندىعىنان ايىرىلسا دا، مەن تاڭعالمايمىن»، - دەپ اتاپ ءوتتى ابزال قۇسپان.
بەكتانوۆتىڭ قامالۋىندا ۇلكەن گاپ بار
زاڭگەر سونىمەن بىرگە ۇستالعان بۇرىنعى قورعانىس ءمينيسترى مۇرات بەكتانوۆ تۋرالى دا ويىن ايتتى.
«ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى دە، ىشكى ىستەر ورگاندارى دا، جالپى اسكەريلەر دەگەن ۇعىمعا كىرەدى. ءبارىنىڭ پوگوندارى بار. ال ءتيىستى مىندەتىن اتقارماي ما، دەمەك ولارعا ارتىلاتىن ءتيىستى جاۋاپكەرشىلىك بار. مەنىڭ قولىمدا ول كىسىنىڭ ءىس-قيمىلىنا بايلانىسى ەش مالىمەت جوق. ەلمەن بىرگە ەستىدىك»، - دەيدى ول.
ابزال قۇسپان ەكس-ءمينيستردىڭ ءبىر جارىم ايدان كەيىن عانا قاماۋعا الىنۋىنا نازار اۋداردى.
«ياعني ول كىسىنىڭ ماسەلەسى جان-جاقتا زەرتتەلىپ، تەكسەرىلىپ بارىپ ارەكەت جاسالدى دەپ ءوز باسىم ويلايمىن. ەگەر ونى بىردەن قاماپ تاستاسا، بۇل كۇماندى بولار ما ەدى... بىراق ءبىر جارىم ايدان كەيىن قاماۋعا الىنۋىندا ۇلكەن گاپ بار. ايتەۋىر ونىڭ قانداي دا ءبىر قىلمىستىق ارەكەتى دالەلىن تاپقان بولۋى مۇمكىن. بىلمەيمىن، مەندە اقپارات جوق»، - دەدى ول.
ال «بەكتانوۆتى قورعاۋعا كەلىسەر مە ەدىڭىز؟» دەگەن سۇراققا ابزال قۇسپان كەلىسپەيتىنىن مالىمدەدى.
ديكي ارمان جايلى باتىل پىكىر ايتقىشتار كوبەيدى
«قازىر ساراپشى، باتىل پىكىر ايتاتىن ادام كوپ. بولارى بولىپ، بوياۋى سىڭگەننەن كەيىن ايتقىشتاي كوبەيدى. ءبىر نارسەنى ايتايىن: تۋرا وزدەرىڭىز 2021 جىلى 9 قاراشادا «قولدان جاسالعان قاھارمان با؟» دەگەن ماقالا جازدىڭىزدار (قولدان جاسالعان قاھارمان با؟ پوليتسيا «ديكي ارمان» تۋرالى اقپارات بەرۋدەن باس تارتتى) سول كەزدە ول جايلى ايتقان ەكى-ءۇش ساراپشىنىڭ ىشىندە مەن دە بارمىن. سول كەزدە مەن اشىق ايتقانمىن. بۇل – بەلگىلى ءبىر ورگاننىڭ قولدان جاساعان قۋىرشاعى دەگەندەي وي بىلدىرگەنمىن. سول ويدا قالام. ول كەزدە كەشىرەرسىز، ديكي ارمان كۇشىندە جۇرگەن ازامات ەدى»، - دەيدى زاڭگەر.
ابزال قۇسپان قۇلان قۇدىققا قۇلاسا، قۇلاعىندا قۇرباقا وينايدىنىڭ كەرىمەن، قازىر كوپپەن بىرگە تەپكىلەسىپ ارمان جۇماگەلديەۆ جايلى ءبىر پىكىر ايتقىسى كەلمەيتىنىن جەتكىزدى.
«ول «بيىكتە» جۇرگەن كەزدەگى ايتقان پىكىرىمدى كەلتىرىپ وتىرعانىم سول. ونى قولدان جاسادى. ول ەشقانداي «ۆور ۆ زاكونە» ەمەس ەدى. ادۆوكات بولعاننان كەيىن ءبىز دە ازدى-كەمدى بىلەمىز ونى. قىلمىس الەمىنىڭ وعان قاتىستى شىعارعان ۇكىمىن دە بىلەمىز، بىلايشا ايتقاندا. ونىڭ ءبارىن كىم جاسادى؟
ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ باسشىلارى جاسادى. ول نە ءۇشىن الماتىعا ۇشىپ كەلدى؟ بەلگىلى ءبىر پروتسەستەرگە ارالاسۋ ءۇشىن! ارنايى تاپسىرمامەن!
سول سەبەپتى ۇلىس مەديا پورتالىنىڭ 2021 جىلدىڭ 9 قاراشاسىندا جازىلعان ماقالاسى ۋاقىتىندا، دەر كەزىندە كوتەرىلگەن دەپ ەسەپتەيمىن»، - دەيدى ابزال قۇسپان.
”ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
