16 ماۋسىم كۇنى ۇلىتاۋدا “ۇلتتىق قۇرىلتاي” ءوتتى. قۇرىلتايعا قاتىسقانداردىڭ ءبىرى - احمەت بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنا باسشىسى انار فازىلجان بولاتىن. ول ءوزىنىڭ Facebook پاراقشاسىنا “پرەزيدەنت لاتىنگرافيكالى الىپبيگە كوشۋدەن باس تارتتى” دەگەن جالعان اقپارات جاۋاپ بەردى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى.
“قۇرمەتتى قاۋىم، قادىرلى ارىپتەستەر! بۇگىن ۇلىتاۋداعى ۇلتتىق قۇرىلتايعا قاتىستىم. پرەزيدەنت لاتىنگرافيكالى الىپبيگە كوشۋدەن باس تارتامىز دەگەن جوق. بۇل - جالعان ءسوز!
كەرىسىنشە، وسى ءىستى ساپالى ورىنداۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىپ وتىر. پرەزيدەنت احمەت بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتى ۇسىنعان لاتىن ءالىپبيىن قابىلدادى، ماقۇلدادى. تەك ەندى وسى ءالىپبيدىڭ تىلتانىمدىق بازاسى: ەملە ەرەجەسى مەن ەملە انىقتاعىشى جانە ەملە سوزدىگىن تياناقتاپ ازىرلەپ الۋ جونىندە ارنايى بىزگە تاپسىرما بەرىپ وتىر”،- دەدى ول.
سونىمەن قاتار، انار فازىلجان پرەزيدەنتتىڭ ايتقان ءسوزىن دە قوسا كەتتى.
«بۇعان دەيىن ءبىز 2 رەت لاتىن گرافيكاسىنا كوشۋگە تىرىستىق. الايدا، سوڭى ءساتتى بولعان جوق. سوندىقتان، بۇل ماسەلەگە جان-جاقتى، تەرەڭ تالداۋ جاساپ بارىپ، تۇبەگەيلى شەشىم قابىلداعان ابزال. كيريلليتسادان لاتىن الىپبيىنە جاساندى تۇردە، تەك سايكەس ارىپتەردى وزگەرتۋ ارقىلى كوشۋگە بولمايدى. ايتپەسە، بۇل ۇلكەن قاتەلىككە اپارىپ سوعادى. ەڭ باستىسى، ازاماتتار، اسىرەسە، جاستارىمىز قازاق تىلىندەگى بارلىق سوزدەردىڭ لاتىن گرافيكاسىنداعى جازىلۋ ءتارتىبىن انىق ءبىلۋى كەرەك. ياعني، تىلىمىزگە ارنالعان ورفوگرافيالىق قاعيدالاردى قايتا قاراعان ءجون. مىسالى، كيريلليتسا گرافيكاسىنداعى قازاق ءتىلىنىڭ ءتول سوزدەرىندە «ى» ءارپى ءجيى كەزدەسەدى. وسى ءارىپتى مەحانيكالىق تۇردە لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرسە، اعىلشىن تىلىندەگى «ءۇ» ءارپى ءاربىر ءتيىستى سوزدە پايدا بولادى. بۇل – دۇرىس ەمەس. بىزگە جانە تۇركىتىلدەس باۋىرلارىمىزعا «ءۇ» ءارپى ءجيى كەزدەسەتىن سوزدەردى وقۋ قيىنعا سوعادى. مىسالى، «تىنىشتىق» («tynyshtyq») دەگەن ءسوزدى الىپ قاراڭىزدار، ءۇش «ءۇ» ءارپى پايدا بولدى. ءسوزدىڭ ءوزى كوزگە جاعىمسىز كورىنەدى. وسىنداي مىسالدار وتە كوپ.
مىنە، سول سەبەپتى، مەن ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنا قازاق ءتىلىنىڭ جاڭا ورفوگرافياسى تۋرالى ارنايى ەڭبەك ازىرلەۋدى تاپسىردىم.
سودان كەيىن عانا لاتىن الىپبيىنە اۋىسۋ جونىندە ايتۋعا بولادى. اسىعىستىققا جول بەرمەۋىمىز كەرەك. ءتىپتى، كوشەدەگى بيلبوردتار مەن مينيسترلىكتەردىڭ اتاۋىنا قاراساق تا جەتكىلىكتى. ءتىلىمىز بۇرمالانىپ كەتتى. اشىعىن ايتۋ كەرەك، بۇل قازاق ءتىلىنىڭ تابيعاتىنا جات، ءتىپتى، ءتىلىمىزدى مازاق قىلۋ سياقتى كورىنەدى. مۇنداي ءۇستىرت جاسالعانءتىل رەفورماسىنىڭ قاجەتى جوق.
بىزگە ناقتى رەفورما كەرەك. ءتىل – ۇلتتىڭ جانى. وعان نەمقۇرايلى قاراۋعا مۇلدە بولمايدى. سوندىقتان، ءبىز ءتىلىمىزدىڭ مارتەبەسىن ارتتىراتىن گرافيكانى عانا قابىلدايمىز»، دەپ پرەزيدەنتتىڭ ءسوزىن جازدى.
”ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
