عىلىمنىڭ ىشىندە ماتەماتيكا سالاسى ەڭ كۇردەلى بولىپ سانالادى. الايدا ەلىمىزدە اتالعان سالادا زور جەتىستىككە جەتىپ جاتقان ازاماتتار بارشىلىق. سولاردىڭ ءبىرى ءھام بىرەگەيى حالىقارالىق Ferran Sunyer i Balaguer Prize سىيلىعىن العان دوربەتحان سۇراعان بولسا كەرەك. بەلگىلى عالىم اتالعان سىيلىقتى العان ورتا ازياداعى ەڭ جاس ءارى ءبىرىنشى لاۋرەات. سونىمەن قاتار ول پرەزيدەنتتىڭ جارلىعىمەن عىلىم جانە تەحنيكا سالاسىنداعى ۇزدىك ەڭبەكتەرى ءۇشىن مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى اتانعان بولاتىن.
دوربەتحان سۇراعاننىڭ ايتۋىنشا، تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارى عىلىمنىڭ جاعدايى قيىنىراق بولدى. ال قازىرگى تاڭدا ول عىلىمعا بۇرىنعى كەزەڭمەن سالىستىرعاندا كوپ كوڭىل ءبولىنىپ جاتقانىن ەسكەرتتى.
«نارىقتىق ەكونوميكاعا كوشكەن جىلدارى ءبىرىنشى ورىنعا ەكونوميكانى قويىپ، ۇكىمەتتىك تۇرعىدان عىلىمعا نازار اۋدارىلا قويعان جوق. بىراق سوعان قاراماستان تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلىندا ءبىراز جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزدىك. قازىر ەڭ باستى جەتىستىكتەردى ويلاپ قاراسام، مەن ونى ءتيىمدى پايدالانعان سەكىلدىمىن. ءبىرىنشى جەتىستىگىمىز تاۋەلسىزدىگىمىزدى الىپ، شەكارامىزدى بەكىتكەنىمىز ەمەس پە؟ مەن ءوزىم موڭعوليادان كەلگەن قازاقپىن. تاۋەلسىزدىكتىڭ ارقاسىندا ەلگە كەلىپ، وسىنداي جەتىكتىككە جەتىپ وتىرمىن. ەكىنشى جەتىستىك تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىندا «بولاشاق» باعدارلاماسى جۇمىس ىستەپ، مىڭداعان جاس شەت ەلدە ءبىلىم الدى. مەن دە سول مىڭداعان جاستاردىڭ ىشىندە شەت ەلدە ءبىلىم الىپ، «بولاشاق» باعدارلاماسىن ءتيىمدى پايدالاندىم. ءۇشىنشى جەتىستىگىمىز، ەلوردامىز استانا دەپ بىلەمىن. قازىگى تاڭدا ەلوردانىڭ باستى عىلىم وردالارىنىڭ بىرىندە ساباق بەرىپ جاتىرمىن. وسى جەتىستىكتەردىڭ ارقاسىندا حالىقارالىق دارەجەدەگى سىيلىق الدىم دەپ ەسەپتەيمىن. سوندىقتان دا Ferran Sunyer i Balaguer Prize حالىقارالىق سىيلىعىن جەكە ءوزىمنىڭ جەتىستىگىم دەپ ايتۋ قيىن»، – دەيدى ول.
قازىرگى تاڭدا قولدانبالى عىلىم تۋرالى ءجيى ايتىلىپ ءجۇر. مىسالى يلون ماسك 2030-2050 جىلدارى ادامزات مارستا ءۇي سالىپ، ءومىر سۇرەتىنىن ايتادى. اتاقتى عالىمنىڭ ارمانىن عىلىمي تۇرعىدان ورىنداۋ مۇمكىن بە؟
«بىرىنشىدەن، عىلىمدا ادامزاتتىق جوعارى دەڭگەيدەگى ماقسات بولۋ كەرەك. سوعان ۇمتىلعان كەزدە كوپ ماسەلەلەر شەشىلەدى. كەزىندە ءبىز سوۆەت ۇكىمەتىنىڭ ءبىر بولىگى بولعان كەزدە «اتوم بومباسىن جاسايمىز» دەپ سول ارقىلى ءبىراز وندىرىستەر دامىدى. سول سەبەپتى يلون ماسكتىڭ ۇلكەن ماقسات قويعانى دۇرىس. عالىم رەتىندە مۇنى ىستەۋ مۇمكىن ەمەس دەپ ايتا المايمىن. ايتسە دە كوبىمىز قولدانبالى عىلىم مەن ىرگەلى عىلىمدى ايىرا بەرمەيمىز. ىرگەلى عىلىم دەگەنىمىز نەگىزدەردىڭ نەگىزى. ىرگەلى عىلىمسىز جوعارى ساپالى ءبىلىم مەن ەشتەڭەنى ويلاپ تابا المايسىز. ال قولدانبالى عىلىم دەگەن نە؟ ول پلاگيات ەمەس. شەت ەلدىڭ جارقىراعان تەحنولوگياسىن كورىپ، ونى ەلگە اكەلىپ قۇراستىرۋ ەمەس. قولدانبالى عىلىم بولۋ ءۇشىن ءوز ەلىڭىزدە ىرگەلى عىلىم بولۋ كەرەك. ەگەر قولداناتىن ەشتەڭەڭىز جوق بولسا، ياعني ينتتەللەكتۋالدىق پوتەنتسيولىڭىز تومەن بولسا، وندا ەشتەڭەنى قولدانا المايسىز»، – دەيدى ول.
دوربەتحان سۇراعان جاس عالىمدار شەت ەلگە بارىپ، تاجىريبە جيناعانى دۇرىس دەگەن پىكىردە. سەبەبى شەت ەلدەن العان ءبىلىمىڭدى تۋعان ەلدىڭ يگىلىنە جاراتۋ اسا ماڭىزدى ەكەنىن ەسكەرتتى.
