"مەشىت سالعانشا مەكتەپ سالايىق، بولماسا بالاباقشا قۇرىلىسىنا نيەتتەنەيىك" دەيتىن ويلار مەن پىكىرلەردى قازىر ءجيى ەستيمىز. بۇل دىنگە دەگەن قارسىلىقتان ەمەس، حالىقتىڭ قاجەتتىلىگىنەن تۋىنداعان كوزقاراس. الايدا كەيبىر مەملەكەتتەردە مەشىتتىڭ سالىنۋىنا شەكتەۋ قويىلعان. سەبەبى مەشىت حالىق سانىنا جەتكىلىكتى بولعاندىقتان، كوپ سالۋدى ءجون كورمەسە كەرەك. قوعام نەنى سۇرايدى، سونى بەرۋگە تىرىسامىز. بىراق مەشىت سالۋدىڭ قانشالىقتى ساۋاپتى ءارى ىزگىلىككە تولى ءىس ەكەنى شاريعاتتا دا ايتىلادى. الايدا مەكتەپ پەن بالاباقشا، ۋنيۆەرسيتەت، ءتىپتى اۋرۋحانا سالۋدىڭ ساۋابى دا، ماڭىزى دا مەشىت تۇرعىزۋدان كەم ەمەس. بىرىندە ادام جانى تازارىپ، رۋحاني كەمەلدەنەتىن بولسا، ەكىنشىسىندە ءار وقۋشىنىڭ ءبىلىمى ارتىپ، سانا كوكجيەگى كەڭەيىپ، بولاشاققا دەگەن سەنىمى ارتىپ، ناۋقاستار ەمدەلىپ، دەنساۋلىقتى قالىپقا كەلتىرەدى. ەكەۋى دە اقشانىڭ كوپتىگىنەن ەمەس، سۇرانىسقا، قاجەتتىلىككە بايلانىستى قولعا الىنادى.
قازاقستاندىق كاسىپكەرلەردىڭ مەشىتتى كوپتەپ سالۋىنىڭ بىرنەشە فاكتورلارى بار:
سوندىقتان، وسى جاعدايلاردىڭ بارلىعىن ەسكەرە وتىرىپ، يگى ءىس جاساۋعا اسىققان كاسىپكەرلەر الدىمەن جەرگىلىكتى حالىقپەن اقىلداسىپ، سولاردىڭ قالاۋىن تىڭداپ، داۋىسقا سالىپ، ءبىر شەشىم قابىلداعانى ابزال. “سەن تيمەسەڭ، مەن تيمە” بوپ نيەتتىلەر مەن مۇقتاج ادامداردىڭ اراسىندا بايلانىس بولماسا، جاقسى دۇنيەنىڭ دە قادىرى سەزىلمەيدى. مەكتەپتى تەك مەملەكەت سالۋ كەرەك دەگەن ويدان اۋلاق بولعان ءجون. قانداي دا ءبىر جاقسى ءىستى قولعا العاندار “ماعان ودان قانداي پايدا؟”، “شىعىنى كوپ” دەپ ەمەس، باستىسى ساپالى، كوپشىلىكتى ريزا قىلاتىنداي عيماراتتاردى سالۋعا اتسالىسقانى دۇرىس.
قازاقستاندىق كاسىپكەرلەردىڭ مەشىتتى كوپتەپ سالۋىنىڭ بىرنەشە فاكتورلارى بار:
- ءدىني جانە مادەني ارتىقشىلىقتار: قازاقستان - يسلام ءدىنىن ۇستاناتىن جانە ناسيحاتتايتىن كوپكونفەسسيالى مەملەكەت. كوپ كاسىپكەرلەر مۇسىلمان بولعانى ءۇشىن ساۋاپتى ءىستى قولعا الۋعا بەكىنەدى;
- يسلامدا بار ادامنىڭ كەمشىلىگى مەن كۇناسىنىڭ كەشىرىلۋىندە قايىرىمدىلىق ىستەردىڭ ساۋابى ماڭىزدى ەكەنى ايتىلعان. سوندىقتان ءار مۇسىلمان ساۋاپ جيناۋ ماقساتىندا مەشىت سالادى;
- الەۋمەتتىك-مادەني داستۇرلەر: قازاقستاندا يسلام حالىقتىڭ كوپشىلىگىنىڭ مادەني مۇراسىنىڭ ءبىر بولىگى بولىپ تابىلادى. مەشىتتىڭ قۇرىلىسى مادەني داستۇرلەر مەن تاريحتى ساقتاۋ، ونى ناسيحاتتاۋمەن بايلانىستى بولۋى مۇمكىن.
سوندىقتان، وسى جاعدايلاردىڭ بارلىعىن ەسكەرە وتىرىپ، يگى ءىس جاساۋعا اسىققان كاسىپكەرلەر الدىمەن جەرگىلىكتى حالىقپەن اقىلداسىپ، سولاردىڭ قالاۋىن تىڭداپ، داۋىسقا سالىپ، ءبىر شەشىم قابىلداعانى ابزال. “سەن تيمەسەڭ، مەن تيمە” بوپ نيەتتىلەر مەن مۇقتاج ادامداردىڭ اراسىندا بايلانىس بولماسا، جاقسى دۇنيەنىڭ دە قادىرى سەزىلمەيدى. مەكتەپتى تەك مەملەكەت سالۋ كەرەك دەگەن ويدان اۋلاق بولعان ءجون. قانداي دا ءبىر جاقسى ءىستى قولعا العاندار “ماعان ودان قانداي پايدا؟”، “شىعىنى كوپ” دەپ ەمەس، باستىسى ساپالى، كوپشىلىكتى ريزا قىلاتىنداي عيماراتتاردى سالۋعا اتسالىسقانى دۇرىس.
