باتىس قازاقستان وبلىستىق سوتىنىڭ القا توراعالارى وبلىس سوتتارىنىڭ 2023 جىلعى سوت تورەلىگىن جۇزەگە اسىرۋ قورىتىندىسى بويىنشا باق وكىلدەرىنە ارناپ بريفينگ وتكىزدى.
بريفينگتە وبلىستىق سوتتىڭ القا توراعالارى: ازاماتتىق ىستەر بويىنشا ت.ورازوۆا، قىلمىستىق ىستەر بويىنشا ا.ءىزباساروۆ جانە اكىمشىلىك ىستەر بويىنشا ەرلان يديروۆ ءسوز سويلەدى.
تۇرسىن ورازوۆا 2022 جىلدىڭ قورىتىندىسىمەن سالىستىرعاندا 2023 جىلى قارالعان ازاماتتىق ىستەردىڭ سانى 21% ارتقانىن اتاپ ءوتتى. ازاماتتار مەن زاڭدى تۇلعالار بۇزىلعان قۇقىقتارىن قورعاۋ ءۇشىن سوتقا ءجيى جۇگىنە باستادى، اتاپ ايتقاندا، ميكروقارجى ۇيىمدارىنىڭ نەسيەلىك كەلىسىمدەر بويىنشا بەرەشەكتى ءوندىرىپ الۋىنا بايلانىستى تالاپ-ارىزدار ءوستى.
سپيكەر سوتتاردىڭ ازاماتتىق-قۇقىقتىق قاتىناستار تاراپتارىن تاتۋلاستىرۋ بويىنشا ءتيىمدى جۇمىسىنىڭ ناتيجەلەرىن اتاپ ءوتتى. 2023 جىلدىڭ 12 ايىندا عانا 2522 ازاماتتىق ءىس تاتۋلاستىرۋعا بايلانىستى توقتاتىلدى نەمەسە اياقتالعان مەديبەلدى ىستەردىڭ جالپى سانىنان 34%، بۇل 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا 13%-عا ارتىق. بۇل سوت جۇيەسىنىڭ يميدجىنە تىكەلەي اسەر ەتەتىن جۇمىستاعى وڭ ءۇردىس جانە سوتتارعا دەگەن سەنىمنىڭ ارتقانىنىڭ دالەلى.
وبلىستىق سوتتاردا وڭايلاتىلعان تارتىپتە قارالاتىن ىستەر سانى ارتىپ كەلەدى. سونىمەن، 2023 ج تاراپتاردى شاقىرماي، تاراپتار ۇسىنعان قۇجاتتار بويىنشا 6291 ءىس قارالدى، بۇل وتكەن جىلعى وڭايلاتىلعان ءىس جۇرگىزۋ تارتىبىمەن قارالعان ىستەردىڭ سانىنان 17,5%-عا جوعارى. وڭايلاتىلعان ءىس جۇرگىزۋدى ەنگىزۋ سوتتارعا ىستەردىڭ قاراپايىم ساناتتارى بويىنشا داۋلاردى تەز، قاعازباستىلىقسىز قاراۋعا مۇمكىندىك بەردى.
ءبىرىنشى ساتىداعى سوتتاردىڭ شەشىمدەرىنە بەرىلگەن شاعىمداردى قاراۋ ناتيجەلەرى بويىنشا 113 سوت اكتىسى تۇزەتىلۋگە جاتادى، ونىڭ ىشىندە سوت القاسىمەن 54 قاۋلىنىڭ كۇشى جويىلدى، 59-ى وزگەرتىلدى.
شاعىمدانعان شەشىمدەر سانىنىڭ پايىزدىق كورسەتكىشىنىڭ تومەندەۋىنە سۋديالاردىڭ شىعارىلعان سوت اكتىلەرىن دۇرىس جانە قولجەتىمدى ءتۇسىندىرۋى اسەر ەتتى.
ازات ءىزباساروۆ باق وكىلدەرى نازارىن 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا اياقتالعان قىلمىستىق ىستەردىڭ 1355-تەن 1274-كە دەيىن ازايعانىنا اۋداردى. تيىسىنشە، سوتتالعاندار سانى 1297-دەن 1209-عا دەيىن ازايدى. الايدا، بۇل وڭ ديناميكا ۇرلىق، كولىك قۇرالىن ماس كۇيىندە جۇرگىزۋ، كولىك قۇرالىن باسقارۋ قۇقىعىنان ايىرىلعان ادامنىڭ باسقارۋى. كولىك جانە زاڭسىز ەسىرتكى اينالىمى سياقتى قىلمىستاردىڭ جەكەلەگەن ساناتتارىنا قاتىستى ەمەس.
سونىمەن بىرگە، سپيكەر قىلمىستاردىڭ جەكەلەگەن ساناتتارى ءوسىمىنىڭ وڭ تومەندەۋ تەندەنتسياسىنا توقتالدى. وسىلايشا، كولىك قۇرالدارىن الكوگولدىك ماساڭ كۇيدە باسقارعان جانە كولىك قۇرالدارىن باسقارۋ قۇقىعىنان ايىرىلاتىن ادامدارعا قاتىستى ىستەر بويىنشا سوت تاجىريبەسىن جالپىلاۋ ناتيجەلەرى بويىنشا وبلىس سۋديالارىنا وسى ساناتتاعى قىلمىستاردى جاساعانى ءۇشىن جازانى قاتاڭداتۋ جانە اكىمشىلىكتى حاباردار ەتۋ ۇسىنىلدى. بۇل تۋرالى جەرگىلىكتى حالىق جاپپاي. ناتيجەسىندە وسى ساناتتاعى قىلمىستىق ىستەردىڭ سانى 2022 جىلعى 21% دەيىن ازايعان.
سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىستارىن جاساعانى ءۇشىن 32 تۇلعا سوتتالدى، ونىڭ ىشىندە 24 تۇلعاعا جالپى سوماسى 146 ميلليون تەڭگەدەن استام ايىپپۇل سالىندى، قالعان 8 ادامعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسى تاعايىندالدى.
سپيكەر ءوز ءسوزىن سوت تورەلىگىن جۇزەگە اسىرۋ ساپاسى تۋرالى مالىمەتتەرمەن اياقتادى. وسىلايشا، 2023 جىلى سوت القاسى 6 ۇكىمنىڭ كۇشىن جويىپ، 33-ءىن وزگەرتتى.
ءوز كەزەگىندە ەرلان يديروۆ 2023 جىلى تۇسكەن اكىمشىلىك شاعىمدار سانى 2022 جىلعى دەڭگەيدە قالىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى.
تالاپكەرلەر، بۇرىنعىداي، كوبىنەسە سوت ورىنداۋشىلارىنىڭ، جەر جانە تۇرعىن ءۇي كوميسسيالارىنىڭ شەشىمدەرىنە، سونداي-اق سالىق اكتىلەرىنە شاعىمدانادى.
سوت القاسىنىڭ توراعاسى سوتتاردىڭ كوپ جاعدايدا ازاماتتار مەن بيزنەستىڭ قۇقىقتارىن قورعايتىنىن اتاپ ءوتتى، بۇل مەملەكەتتىك ورگاندارعا قويىلعان تالاپ-ارىزداردىڭ 60 پايىز دەڭگەيىندە قاناعاتتاندىرىلۋىمەن راستالادى.
سوت تالقىلاۋى سوتتالۋشىلاردىڭ جانە ولاردىڭ ۇستانىمىنىڭ زاڭدىلىعىن دالەلدەۋ مىندەتىن كوتەرەتىن جوعارى تۇرعان ورگاندار وكىلدەرىنىڭ مىندەتتى تۇردە قاتىسۋىمەن وتكىزىلەدى. سوتتار شىعارعان بارلىق شەشىمدەردىڭ ۇشتەن ءبىرى پروتسەسكە قاتىسۋشىلارمەن، ال سوت اكتىلەرىنىڭ جارتىسى كاسساتسيالىق تارتىپتە شاعىمدانباعان، بۇل اكىمشىلىك سوتتىڭ سوت اكتىلەرىنە قاتىسۋشىلاردىڭ جوعارى سەنىمىن كورسەتەدى.
سوت باقىلاۋىنىڭ ناتيجەسىندە 25 ورگاننىڭ باسشىلارى مەن وكىلدەرىنە جالپى سوماسى 2 ميلليون تەڭگەدەن استام اقشالاي ايىپپۇلدار سالىندى، انىقتالعان زاڭ بۇزۋشىلىقتار بويىنشا 63 جەكە ۇيعارىم شىعارىلدى، ولار تۋرالى جوعارى تۇرعان ورگاندار مەن پروكۋراتۋراعا تۇراقتى تۇردە حابارلانىپ وتىرادى.
سپيكەرلەر سوت تورەلىگىن ىسكە اسىرۋ ساپاسىن جاقسارتۋ، سوتتاردىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋ، سۋديالاردىڭ كاسىبي دەڭگەيىن ارتتىرۋ جانە جالپى سوت جۇيەسىن جەتىلدىرۋ بويىنشا ودان ءارى جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن بىرقاتار نەگىزگى مىندەتتەردى اتاپ ءوتتى.
بريفينگ بارىسىندا سوت جۇيەسىنىڭ وكىلدەرى جۋرناليستەردى قىزىقتىرعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى.
