قازاق قىزدارىنان شىققان تۇڭعىش تەاتر رەجيسسەرى

1162
Adyrna.kz Telegram

سانالى عۇمىرىن تەاتر ونەرىنە ارناعان قازاقتان شىققان تۇڭعىش رەجيسسەر قىز عايني حايروللاقىزىنىڭ تۋعانىنا - 110 جىل تولدى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇتتىق پورتالى. 

عايني حايروللاقىزىنىڭ ەسىمى كەيبىر دەرەكتەردە «عاي­ني­جامال» دەپ تە اتالادى. 1914 جىلى اتىراۋ وبلىسى، قۇرمانعازى اۋدانىندا (بۇرىنعى تەڭىز اۋدانى – اۆت.) دۇنيەگە كەلگەن. عاي­ني­جامال­دىڭ ونەر الەمىنە قادام باسۋىنا تۇرتكى بولعانى اكەسى حايروللانىڭ ۇلتتىق اسپابىمىز – دومبىرانىڭ قۇلاعىندا ويناۋى ەدى. اكەسىنىڭ قانىمەن دارىعان قاسيەت قارشاداي قا­زاق قىزىنىڭ رەسەيدەگى جو­عا­رى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الۋىنا جول اشتى.

العاشقى باسپالداعى لەنينگراد ونەر تەح­ني­كۋمىن­دا­عى قازاق ستۋدياسىنان باس­تا­لادى. قازاق ستۋدياسىندا قىزمەت ەتەتىن «شىعىس ءۇيى» اتتى ۇيىمىندا ورتا ازيادان كەلگەن جاستار ونەر كورسەتىپ، سونىڭ ىشىندە عاينيجامالدىڭ ۇلت­تىق اسپابىمىز – دوم­بى­رانىڭ قۇلاعىندا ويناپ، حالىق كۇيلەرىنەن تارتۋ جاساۋى، سول ءبىر مەزەتتە كۋا بولعان جاس­تاردى ەلەڭ ەتكىزەدى.

1938 جىلى ديپلومدىق جۇمىسىن قورعاپ، ارمان ساپارىنا اتتانادى.1947 – 1949 جىلدارى جامبىل وبلىستىق قازاق دراما تەاترىنىڭ رە­جيس­سەرى قىزمەتىن اتقارادى. رەجيسسەرلىك ءبىلىمىن شىڭداۋ ماقساتىندا 1956 جىلى ءماس­كەۋ قالاسىنداعى ونەر ينس­تيتۋ­تىنا وقۋعا تۇسەدى.

قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى ايشا ابدۋللينا (1916 – 2019) 2017 جىلى 8 ناۋرىزدا،  «Egemen Qazaqstan» گازەتىندە جارىق كورگەن «مەنىڭ باعىمدى اشقان – كۇلاش بايسەيىتوۆا» اتتى سۇحباتىندا: «حالىق ءارتىسى اتاعىن الۋىما قازاق­تان شىققان العاشقى ايەل-رەجيسسەرلەردىڭ ءبىرى عايني­جامال حايرۋللينا قوماقتى ۇلەس قوستى. عاينيجامالدىڭ 1958 جىلى ازىرلەگەن ءتورت قويىلىمى ۇزدىك شىعىپ، ءماس­كەۋ­­دەگى ساحنا مايتالماندارى مو­يىندادى»، دەپ ءوز ەستەلىگىن ايتادى. ونەر زەرتتەۋشىسى بوريس ەرزاكوۆيچتىڭ «قازاق حالقىنىڭ عاشىقتىق ءان­دە­­رى» اتتى انتولوگياسىندا (قۇ­راستىرعان ونەرتانۋ عى­­­لىمىنىڭ كانديداتى ق.ءجۇزباسوۆ) عاينيجامالمەن ءجۇز­­دەس­كەن ساتتەرىنەن ەپيزودتار ۇسى­نادى.

عاينيجامال حايرول­لا­قى­زى­نىڭ شىعار­ما­شى­لى­عى­نا اۋقىمدى تالداۋ تەاترتانۋشى، ونەرتانۋ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى باقىت كاكيقىزى نۇرپەيىستىڭ «قازاق تەاتر رەجيسسۋراسىنىڭ قالىپتاسۋى مەن دامۋ كەزەڭى (1915-2005 جج.)» اتتى 520-بەتتەن تۇراتىن مونوگرافيادا جاسالعان.

عاينيجامال حايرول­لا­قىزىنىڭ شىعار­ما­شى­لى­عى­نىڭ 1-كەزەڭى: 1938-1961 جىلداردى، 2-كەزەڭى: 1961 جىلدان ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىنگى ۋاقىتتى قامتيدى. بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر تەاترىندا، كەيىن الماتى مەملەكەتتىك ونەر ينستيتۋتىندا (قازىرگى قۇرمانعازى اتىنداعى ۇلتتىق كونسەرۆاتوريادا) ۇستازدىق قىزمەت اتقارادى. 1967 جىلى 53 جاسىندا كەنەتتەن دۇنيەدەن وزدى.

پىكىرلەر