تاۋەلسىز مەملەكەتتىڭ جەكە ەل بولىپ قالىپتاسۋىندا ءوز قارۋلى كۇشتەرى، ساسي جۇيەسى، توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگى مەن قۇتقارۋشىلارى سىندى بىرقاتار ماڭىزدى سالالارى بولادى. سونىڭ ىشىندە توتەنشەلىكتەر ورنى ەرەكشە.
ەلىمىزدە جىل سايىن 18 مىڭعا دەيىن توتەنشە جاعداي ورىن الادى. ايتا كەت كەرەك قازاقستان اۋماعى توتەنشە جاعدايلاردىڭ بارلىق دەرلىك تۇرلەرىنە بەيىم. ەلدە ءورت، سەل ءجۇرۋ، سۋ تاسقىنى، جەر سىلكىنىسى سىندى بىرنەشە تابيعي اپاتتار ءجيى بولىپ تۇراتىنى جاسىرىن ەمەس. وسى تۇستا ەلدە توتەنشە جاعدايلارعا قارسى ارنايى جاتتىعۋلار مەن الدىن الۋ شارالارى ءجيى جۇرگىزىلىپ وتىرادى.
1995 جىلدان كۇنى بۇگىنگە دەيىن قۇتقارۋشىلار توتەنشە جاعدايلار مەن ءورتتىڭ الدىن الۋ، تابيعي اپاتتاردان كەلەر ۇلكەن قاۋىپتى جويۋ ءۇشىن ءتۇرلى جاتتىعۋلار ۇيىمداستىرىپ، ەل تۇرعىندارىن اقپاراتتاندىرىپ كەلەدى.
توتەنشەلىكتەردىڭ كاسىبيلىگى مەن شاپشاڭدىعىنىڭ ارقاسىندا سوڭعى جىلدارى بولعان اپاتتاردان 386 مىڭنان استام ادام قۇتقارىلدى، 351 مىڭنان استام ادام ءتۇرلى توتەنشە جاعدايلار ايماقتارىنان ەۆاكۋاتسيالانعان. ودان بولەك 60 مىڭعا جۋىق زارداپ شەككەندەرگە دە مەديتسينالىق كومەك كورسەتىلگەن.
جىل سايىنعى ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك ءبىر جىل ىشىندە 18 مىڭنان استام توتەنشە جاعداي تىركەلەدى ەكەن. توتەنشە جاعداي ايماعىنان 8 مىڭعا جۋىق ازامات قۇتقارىلسا، 20 مىڭعا دەيىن ازامات ەۆاكۋاتسيالاندى.
ەل اۋماعىندا توتەنشە جاعدايلاردىڭ كوبىسى – ءورت. سول سەبەپتى ءورت ءسوندىرۋ قىزمەتى ارقاشان ەرەكشە نازاردا ەكەنى بەلگىلى. بۇگىندە اتالعان سالاداعى ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازانى نىعايتىپ قانا قويماي، ءورت سوندىرۋشىلەردىڭ ەرەن ەڭبەگى مەن بىرنەشە جىلدىق تاجىريبەسىنە وراي ولاردىڭ ەڭبەكاقىسىن ارتتىرۋ تۋرالى دا ءسوز ەتۋگە بولادى.
تاۋەلسىزدىك العالى 32 جىلدىڭ ىشىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگى ءتۇرلى ەلدەرمەن دە توتەنشە جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ جانە جويۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ ءۇشىن بەرىك قۇقىقتىق نەگىز قۇرعان. بۇگىندە قازاقستان توتەنشەلىكتەر وزگە ەلدەرمەن 34 حالىقارالىق كەلىسىم جاسالدى.
قازاقستاننىڭ توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگى بۇۇ دەپارتامەنتتەرىمەن تىعىز بايلانىستا ەكەنىن دە ايتۋ كەرەك.
ودان بولەك ەلدە بولعان كوكتەمگى سۋ تاسقىنى سالدارىنان بولاتىن سۋ باسۋ قاۋپىن ازايتۋدا دا توتەنشەلىكتەردىڭ ەڭبەگى ەرەن. راسىندا دا، ستاتيستيكاعا كوز جۇگىرتسەك، سۋ تاسقىنىنان زارداپ شەككەن تۇرعىن ۇيلەر سانىنىڭ وڭ ديناميكاسى بايقالادى. دەگەنمەن، قار ەرىپ، سۋ تاسقىنى ورىن العان ەلدى-مەكەندەر مەن اۋىلداردا توتەنشە جاعدايلار قىزمەتكەرلەرى وقيعا ورنىنىڭ ورتاسىنان تابىلادى.
قۇتقارۋشى بولۋدىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن قايشىلىقتارى بار. ارتىقشىلىعى - دەنساۋلىق وتە جاقسى بولۋى. قۇتقارۋشىلاردىڭ دەنساۋلىعى ءاردايىم باقىلاۋدا بولادى. الايدا قۇتقارۋشىلاردىڭ جۇمىسى قاۋىپ پەن قاتەرگە تولى بولاتىنىن دا ەسكەرگەن ءجون. قۇتقارۋشىلاردىڭ قاۋىرت جۇمىسى ءۇشىن قوعامدا جەڭىلدىكتەر، الەۋمەتتىك تولەمدەر بار. ودان بولەك، قۇتقارۋشىلار زەينەتكە شىعۋ بويىنشا دا وزگەلەردەن ەرەكشەلىگى بار. توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنىڭ ءاربىر قىزمەتكەرى اسكەري ادام سەكىلدى. ولار دا ءاردايىم فيزيكالىق فورمادان بولەك، ۇشقىر وي مەن دارىن بولۋى كەرەك. قۇتقارۋشىلار كەيدە ادام ءومىرىنىڭ ساقتاۋشىسىنا دا اينالادى.
ال ءبىر كەمشىلىگى كۇن مەن تۇنگە، دەمالىسقا قاراماستان توتەنشە جاعداي بولا قالسا، جۇمىس ۋاقىتىنا قاراماستان قىزمەتكە كىرىسەدى.
قۇتقارۋشىنىڭ ءبىر جۇمىس كۇنى دە تىنىمسىز وتەدى. بۇل سالادا قىزمەت ەتەتىندەر جۇمىس كۇنىن جوسپارلاي المايدى. ولار تەك قالا ىشىندە عانا ەمەس، سىرتىندا دا، تاۋ-تاس، جازىق دالادادا دا جۇرىنە تۋرا كەلەدى. وزەن-كول، ورماندا، تاۋدا اداسقانداردى ىزدەپ، كومەككە مۇقتاجعا قول ۇشىن سوزادى. قۇتقارۋشى بولۋ ءۇشىن فيزيكالىق دايىندىق، توزىمدىلىك، مىقتى مىنەز بەن العىرلىقتان بولەك، تۇلا بويداعى اقىلدىلىق، تەز شەشىم قابىلداۋ، جىلدام وي مەن ارەكەت ەتۋ قابىلەتى بولۋى كەرەك.
قازاقستاندا قۇتقارۋشىلار قيىندىقتان تايسالماي، ەشتەڭەگە قاراماي، العا قاراي جۇرۋگە ۇمتىلاتىنىن جوعارىدا اتاپ وتتىك. ودان بولەك توتەنشەلىكتەر كەز كەلگەن قايعىلى جاعدايدا بولسىن، قۋانىشتا بولسىن ەموتسياعا بەرىلمەي، بولات تەمىردەي مىقتى بولىپ، ەمىن-ەركىن جۇمىسقا قايتا كىرىسۋگە بەيىمدەلۋى كەرەك.
اشىق دەرەككوزدەرگە سۇيەنسەك، ەلىمىزدە قۇتقارۋشى بولىپ جۇمىس ىستەگىسى كەلەتىندەردىڭ قاتارى جىل سايىن كوبەيۋدە.قازاقستاننىڭ كەز كەلگەن ازاماتى ءوز ەركىمەن بولسىن، 18 جاستان كەيىن كەلىسىمشارت بويىنشا قىزمەت ەتە الادى. ەلىمىزدە قۇتقارۋشىلارعا قويىلار نەگىزگى تالاپتار بار. ول 18-دەن 40 جاسقا دەيىنگى ەرلەر مەن ايەلدەر بولا الادى. ودان بولەك ماماندىققا سايكەس ورتا نەمەسە جوعارى ءبىلىمى بولىپ، ازامات سترەسستى جەڭە الاتىن، جىگەرى مىقتى ءارى ءتوزىمى تەمىردەي بولۋى ءتيىس.
ءبىزدىڭ ەلدە توتەنشە جاعدايلار قىزمەتىنىڭ مامانى بولۋ جىنىسقا قارامايدى. قۇتقارۋشى ايەل ادامدار اتالمىش سالادا ءوزىن ءتۇرلى تۇستان كورسەتۋگە قارىمدى.
