ارلان ەندى الاسۇرا قاشقان جوق، كۇشىكتەرى ۇزاپ كەتكەندى انىق سەزگەن-ءدى. ولار ءوز تاعدىرىنىڭ سوقپاعىنا ءتۇسىپ، باسقا ولكەگە بەت العان. ولار وتانعا ورالماق ەمەس. وتاۋ جات ءۇشىن، وتان تاق ءۇشىن قۇربان بولىپ كەتكەن... انالارى باستاعان قوس ءبورى، قايتا-قايتا بۇرىلىپ ارلان-اكە قالعان قىرعا جالتاقتاي بەرگەن. بىراق انا قاسقىر قايىرىلعان جوق. كىمگە، نەگە ورالماق، ارتتا اجال قالىپ بارا جاتقان. ءيا، ءولىم سەپكەن مىلتىقتار ءۇنى ەندى ەمىس-ەمىس ەستىلەدى. سالدەن سوڭ ول دىبىستار دا ءوشتى. ارقانىڭ ارلانى ەندى ۇزاق تۇندەردە كوك تىلە ۇلىمايدى. ەشقاشان. ارلان وسى جەردى مەكەندەگەلى - ماڭگىلىك. ونىڭ اتاسىنىڭ اتاسى بۇندا اڭ اۋلاعان. تۇركىلەر تۋىپ جاتقاندا دا، ارداقتى بابالارى قاراپ تۇرعان. الاشا حان سايىن دالادا جالعىز قالىپ، شىڭعىرا جىلاپ، ءولىم وزەگىن ورتەپ جاتقاندا انا-قاسقىر اق ءسۇتىن اۋزىنا تامىزعان. بۇل دالانى سودان سوڭ كىمدەر جايلامادى. ساۋىتتىلار سۇلدەرىن، قارۋلىلار قاراقان باسىن عانا اكەتكەن ەدى وسى ارادان. بۇلار قالدى. جىل قۇستارىنداي جىلىلىق ىزدەگەن ەمەس. شىلدەدە شي استىنا قارامادى، اقپاندا اپان ءتۇبىن پانالاعان جوق، ارىستان-مىسىق توزبەس ارقادا بۇلار عانا قالدى. بىراق ءبارى اياق اسىنان وزگەردى. ارقا توسىنە كولىكتى، قارۋلى، نوكەرلى توپ كەلىپ، قاسقىر بىتكەندى قىرا باستادى.
*
استانا اۋدانى اكىمى مينيسترلىكتەگى دوسىن بۇگىنگى اڭشىلىققا قويماي، كوندىرىپ شىعارعان. - ءپالى، سەن بۇل جاقتىن قاسقىرلارىن كورگەن جوقسىڭ. تاۋداي بورىلەردى كورەگەندە شوشىپ كەتپە، - كەڭكىلدەپ كۇلدى اكىم.
- ە، نە كورىنىپتى، «ۆينچەستەر» امان بولسىن.
- قايدا، «ۆينچەستەرمەن» اتا المايسىڭ، «كالاشنيكوۆ» كەرەك، «كالاشنيكوۆ»!
تۇسكە دەيىن ەرەيمەنتاۋعا جاقىنداعان ءۇش دجيپ، كوزگە ەشتەڭە تۇسىرە المادى. ەسەسىنە اڭشىلار ەكى مارتە توقتاعان كەزدە داستارحاندى مول جازىپ، قىمبات ازىقتارىن قاربىتا جەگەن. الابۇعا، قازى-قارتا، ۋىلدىرىق، كولباسا، ۇيىتىلگەن تاۋىق-قاز، وزگەشە جارقىراعان «حەنەسسي» ەستى الا باستاعان. تەكيلا، ۆيسكي، روم سەكىلدى تۇقىمى بولەك بوتەلكەلەر اۋقات شەتىندەگى قىمىزعا قول اپارتپادى. اق كازەين تورسىققا قۇيىلعان قىمىز وقشاۋ، بولەك قالعان سەكىلدى. «ال كەتتىك» دەگەن كەزدە قىمىز تولى قۇتىلار كەرەكسىز قالىپ قويدى. - انە كەتتى! جول باسىنا ءتورت قاسقىر، «مەنى كوردىڭبەنىڭ» بەلگىسىندەي شۇباتىلا شىعا كەلدى. - ەندى توقتايمىز، - دەدى اۋدان اكىمى. - نەگە؟ مينيسترلىكتەن كەلگەن باستىق ورتاعا ساۋال تاستادى. - كەرەمەتتى كورەسىزدەر، سوڭعى دجيپتەگى يتتەردى تۇسىرەمىز...
سالدەن سوڭ سوڭعى كولىكتىڭ ارتقى ەسىگىنەن بەت الپەتتەرى بولەك يتتەر تۇسە باستادى. - مىناۋ - «الاباي»! - مىناۋ- «نەمىس وۆچاركاسى»! - مىناۋ -«بۋلتەرەر»! - مىناۋ -«ورىستىڭ تازىسى»! - مىناۋ -«اعىلشىن تازىسى»! - پاس! يتتەر دالانى تاماشالاپ تۇرىپ قالعانداي بولدى. تەك سالدەن سوڭ بورىلەرگە قاراي ۇمتىلدى. قىر اسقان بورىلەر جىلىستاپ كەتتى. جەتكىزەر ءتۇرى كورىنبەيدى. شەتەل يتتەرى القىنىپ قالىپتى. «سودىر توبەتتەردىڭ» جۇندەرى جىعىلۋلى. - ءوي، مىنالارىڭنىڭ اۋسەلەرى ءبىتىپتى عوي، - دەپ مينيسترلىكتەن كەلگەن جارتى باستىق داراقىلانا كۇلدى. كۇلۋ كەرەك سەكىلدى، قولداۋ كەرەك سەكىلدى بولدى. قالعاندارى تىنىش دالا ۇنسىزدىگىن دال-دال جىرتتى. بورىلەر ايازدى كۇنى وزگەشە قۇلپىرا جورتىپ، جاپون مەن نەمىستەر جاساعان دجيپتەرگە كۇلە قاراعانداي. تەمىر مەن تاعى ۇزاق سىلتەستى. جازىق جەردە جانارمايدى شەلەكتەپ جۇتار، ادىم اشتىرماس كولىكتەردى قاسقىرلار ادەيى شوقىلى، شۇبار تاس، شوقىراققا سالا بەرەدى. «لەكسۋس-570» وسىنداي ءبىر وردا قوش ايتىسىپ، بوگەسىندە قالدى. سالدەن سوڭ ءۇش ءبورى جىلدامدىعىن ۇدەتىپ، ارلان تۇساۋلانا كەيىندەي بەردى. ازۋىن ايعا بىلەگەن ارلان-قاسقىردىڭ قىزىل كوزدەرىنىڭ قايتارى جوق. ايتارى دا جوق سەكىلدى. اشۋ عانا بار. وسى كەزدە اڭشى بىتكەن ليۋكتەن باسىن شىعارىپ، وق جاۋدىردى. ارلان وماقاسا اسىپ بارىپ، قايتا تۇردى. ەندى قاشقان جوق. قان اققان الپاۋىت كەۋدەسىن قىزىل جاۋىپ كەتىپتى. دجيپتەر قورشاي توقتادى. ۇزاق شابىستى اينەكتەن قىزىقتاعان ارقاعا وگەي يتتەر جەرگە ءتۇسىرىلدى. بەس يت باتپاي ۇزاق تۇردى. - ايدا! پاس! – دەپ اۋدان اكىمى باسىن شىعارا ايعايلادى، ارلان اكىم وتىرعان كولىكتىڭ دوڭگەلەگىن قارش-قارش قاۋىپ الدى. - ءوي، قايتەدى، - دەپ سالونعا جاسىرىنعان اكىمگە جانىنداعى ماس سەرىكتەستەرى ساۋساق شوشايتا كۇلدى. ءبىرىنشى الاباي تاپ بەرىپ ەدى، سالدەن سوڭ قىڭسىلىپ شىقتى، بوي تارتتى. اڭشى اتاۋلى ، ەلىرگەن جۇرت اسپانعا وق سەپتى. سول كەزدە نەمىس وۆچاركاسى باستاعان يت بىتكەن...قايتا ۇمتىلدى. يتتەر ءبورىنى ۇزاق تالادى. ءولى دەنەگە ەندى ءبارىبىر بولاتىن. كوك ءبورىسىنىڭ اقشۋلان تەرىسىنەن تۇك قالماپتى. ۇركەكقوس، شوشىپ قالعان اڭشىلار يتتەردى ارەڭ اجىراتىپ الدى.
جارتى باستىق ءبورىنىڭ ازۋىنا قاراپ تۇرىپ، ۇزاق اراق ءىشتى... ەسىنە كەڭسايداعى قوناەۆ زيراتى ءتۇستى. بۇرىن قاسىنا بارماق تۇگىلى كورۋ قايدا ەدى. ەندى ءبىر تومپەشىك، جانىنا جاناسا جاتساڭ دا ەشكىم قوي دەمەيدى. كۇزەتشى، ساقشى، كومەكشى، حاتشى قىز دا جوق. قالاساڭ بىرگە تۇنەپ شىق. «ديماش، داكەڭ، نول ءبىرىنشى، شەف، پاترون» دەگەندەردىڭ، جىبەرمەي جاتا جابىساتىننىڭ ءبارى جىم-جىلاس...
- جاقسى دەم الدىق، قايتالىق! «جۇمىس...جۇمىس...جۇمىس». جارتى باستىقتى ءتاڭىرىسى ءبورى ەمەس، مىسىقتىلەۋ، بۋدداسى - بارىس استانا توسىپ تۇرعان. دجيپ ىشىندە جىلى ۇيلەرگە، قولايلى جايلارعا بەتتەپ يتتەر كەتتى. «قارعى باۋلارى جاراسىپ». سۋىق دالاعا، ايازدى ارقاعا قاراپ، ءبىر جاق كوزى ويىلىپ الىنعان، ەكىنشى كوزى اشىق ارلان قالا بەردى. ەندى ول-شىن ازات!
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
