«ءبىز دوستاس ەلدەردىڭ مەكتەپتەرى ءۇشىن وقۋلىقتاردى ءوز قاراجاتىمىزعا باسىپ شىعارامىز. مىسالى، تاجىكستاننىڭ بوحتار قالاسىنداعى ميحايل لومونوسوۆ اتىنداعى ورىس-تاجىك مەكتەبىندە «تاجىك حالقىنىڭ تاريحى» ءپانى وقىتىلادى. بۇل وقۋلىق رەسەي بيۋدجەتىنەن قارجىلاندىرىلدى. الايدا، ونىڭ ىشىندە «رەسەيدىڭ ورتا ازيانى وككۋپاتسيالاۋىنىڭ اياقتالۋى» جانە «وككۋپاتسيادان كەيىنگى جاعداي» دەگەن تاقىرىپتار بار. مۇنداي مازمۇندى قالايشا قابىلداۋعا بولادى؟» – دەپ سۇرادى ميرونوۆ.ماسكەۋدەگى مەملەكەتتىك دۋمادا وتكەن وتىرىستا دەپۋتات بۇل ماسەلەنى شەشۋدى ۇسىندى. ونىڭ ايتۋىنشا، شەت مەملەكەتتەردەگى مەكتەپ باعدارلامالارى مۇقيات باقىلانۋى كەرەك. سونداي-اق، بوحتار قالاسىندا لاڭكەستىك ارەكەتكە قاتىسى بار دەپ تانىلعان ادام دۇنيەگە كەلگەنى حابارلاندى. ول رەسەيدەگى تەراكتىگە قاتىسى بار دەگەن كۇدىكپەن ۇستالعان بولاتىن. بۇل جاعداي ورىس-تاجىك مەكتەبىنىڭ ماڭىزدىلىعىن ارتتىرعانىمەن، ونىڭ مازمۇنىنا دەگەن سۇراقتاردى كۇشەيتۋدە. رەسەي مەن تاجىكستان قارىم-قاتىناستارىن نىعايتۋعا باعىتتالعان ميحايل لومونوسوۆ اتىنداعى بۇل مەكتەپ رەسەيلىك ءبىلىم بەرۋ ستاندارتتارىنا سايكەس جۇمىس ىستەيدى. مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، وقۋلىقتاردا رەسەيدىڭ ورتالىق ازياعا باسىپ كىرۋى، وككۋپاتسيا جانە انتيكولونيالىق كۇرەس تۋرالى اقپارات قامتىلعان. بۇل مالىمدەمە رەسەيلىك دەپۋتاتتاردىڭ نارازىلىعىن تۋدىردى. ميرونوۆتىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي جاعداي رەسەيدىڭ حالىقارالىق بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرۋى مۇمكىن. بۇل ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن ماسكەۋ جاڭا شارالاردى قولعا الۋدى جوسپارلاپ وتىر. بوحتار قالاسىنداعى م.ۆ.لومونوسوۆ اتىنداعى جەكەلەگەن پاندەردى تەرەڭدەتىپ وقىتاتىن ورتا جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ 2009 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەيدى. مەكتەپ رەسەي-تاجىكستان مەملەكەتتىك بيۋدجەتىنەن
«بۇل ەشقانداي دا جاڭالىق ەمەس. بۇرىن دا ونداي جۇمىستار اتقارىلدى، الايدا پاندەميا كەزىندە ۋاقىتشا توقتاتىلعان بولاتىن. بۇنداي كەلىسىم رەسەيمەن عانا ەمەس، باسقا ەلدەرمەن دە بار. بىلايشا ايتقاندا، باياعىدان قولدانىلىپ كەلە جاتقان پراكتيكا عوي. بىزدە تاريحشىلاردىڭ ءتۇرلى اسسوتسياتسياسى بار. نەگىزگى ماقسات — ءبىر-بىرىمەن پىكىر جانە قۇجات الماسۋىنا جاعداي جاساۋ. ەۋروپا ەلدەرىنىڭ تاريحشىلارىمەن دە جەكەلەگەن جۇمىس توپتارى بار. بۇل ەلىمىزدىڭ تاريحىن وزگە ەلدىڭ عالىمدارى جازادى دەگەن ءسوز ەمەس. كەيبىرەۋلەر ادەيى اراڭداتۋ ماقساتىندا وسىنداي پىكىر قالدىرادى. ءبىز ءوز تاريحىمىزبەن ءوزىمىز اينالىسىپ جاتىرمىز، ونى اشىق ايتۋ كەرەك. پرەزيدەنت تاپسىرماسى بويىنشا قازاقستان تاريحىنىڭ 7 تومدىعى دايىندالا باستادى. وعان 250 وتاندىق تاريحشى جۇمىلدىرىلدى. بيىل ول جۇمىستىڭ نەگىزگى بولىگى اياقتالدى»، - دەگەن ەرلان قارين.