ەلىمىزدە بيىل «جۋسان» وپەراتسياسى باستالىپ، سيرياداعى دايش ۇيىمىنىڭ (يراك جانە شامداعى يسلام مەملەكەتى – يشيم نەمەسە يسيم) ايماعىندا بولعان جەرلەستەردى قازاقستاننىڭ ارنايى قىزمەتى بىرنەشە كەزەڭمەن ەلگە جەتكىزگەنى بەلگىلى. بارلىعى 516 ادام، ولاردىڭ 357-ءى بالالار. ءالى دە ەلگە ورالۋدى كۇتىپ وتىرعاندار بار. دايش توبىنىڭ قول استىندا الەم بويىنشا 86 ەلدىڭ ادامدارى بولسا، سول ەلدەر ءوز ازاماتتارىنان باس تارتىپ، ءتىپتى كەي مەملەكەتتەر ازاماتتىقتان شىعارىپ تاستاپ جاتقاندا قازاق ەلىنىڭ «وتانىن تارك ەتۋشىلەردى» ارنايى جوبامەن ەلگە قايتارىپ، باسىنان سيپاپ، باۋىرىنا باسۋىن اركىم ارقالاي باعالاۋدا. ءوز وتانداستارىمىزدى ايتپاعاندا بۇكىل اراب ەلدەرى قازاقستاندىق بيلىكتىڭ قايىرىمدىلىعىنا «قايران» قالىپ جاتقانىن دا ءبىلىپ جاتىرمىز. ەندى وسى ەلدەن جىراقتاپ، جات جۇرتقا «جۇماق» ىزدەپ كەتكەندەردىڭ بارلىعى بىردەي اسىرەدىنشىلدەر مە؟ ولارعا دەگەن قوعامنىڭ ۇستانىمى قانداي بولۋى قاجەت؟ دەگەن زاڭدى ساۋالدار تۋىندايدى.
ەلىمىزدە حالقىمىزدىڭ ءدىني ساۋاتتى بولۋى، قوعامدا ءدىني الاۋىزدىق بولماۋى وتە ماڭىزدى بولىپ تۇرعان جاعدايدا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى 2018-2022 جىلعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى» قابىلداندى. وسى باعدارلاما اياسىندا رەسپۋبليكامىزدا اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ توبى مەملەكەتتە ءدىني ەكسترەميزمدى بولدىرماۋعا جانە حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ ماقساتىندا حالىقپەن جۇمىس جاساپ جاتىر. الماتى قالاسى قوعامدىق دامۋ باسقارماسىنىڭ «مونيتورينگ جانە تالداۋ» ورتالىعىنىڭ اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ توبىنىڭ مۇشەسى رەتىندە، حالىقپەن جۇمىس جاساۋ بارىسىندا بايقاعانىم سوڭعى 2-3 جىلدا دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمداردىڭ جەتەگىنە كەتكەن ازاماتتارىمىزدىڭ سانى ازايعان. قازىرگى تاڭدا قازاقستاننىڭ ءدىني سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتى باسقا ەلدەرگە ۇلگى بولاتىن ناتيجە كورسەتىپ وتىر.
ءدىنتانۋشى-جۋرناليست رەتىندە «جۋسانمەن» ەلگە ورالعاندارعا قاراپ «تاريحىڭدى قۇرمەتتە، ءداستۇرلى جولدان اداسپا» دەگەن ءسوزدى قولدانۋعا تۋرا كەلدى. سەبەبى سيرياداعى سوعىستى القاپقا ارنايى اتتانعاندارمەن بىرگە اڭداماي اداسقاندار، تاعدىردىڭ سۇرلەۋىمەن تاپ بولعاندار دا تابىلادى. ەندى سونداي بىرنەشە جاعدايلارعا قىسقاشا شولۋ جاسايىق.
مەن تىلدەسكەن ءبىر توپ ايەلدىڭ تەك بىرەۋى عانا دۇنگەن، قالعانى قازاق ۇلتىنىڭ وكىلدەرى. اراسىندا جوعارى بىلىمدىلەرى، ەلىمىزدە بەدەلدى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ تۇلەكتەرى، سونداي-اق ءۇي شارۋاسىنداعى دا ايەلدەر بار.
توپتاعى ەڭ ەرەسەگىنىڭ وقيعاسى ءاربىر قاراكوزگە وي سالارلىق. ەلىمىزدەگى وردالى ۋنيۆەرسيتەتتە ماماندانعان، بىراق كەيىنگى ۋاقىتتا ءتورت بالاسىنىڭ تاربيەسىمەن ۇيىندە وتىرعان ورتا جاستاعى كەلىنشەكتىڭ كۇيەۋى قۇزىرلى ورىنداردا قىزمەت ەتكەن. يسلام دىنىنە 2003 جىلدارى كۇيەۋى ۇيرەتىپ، وتباسىندا دارىن مۋباروۆتىڭ ۋاعىزدارىن تىڭداپ، مۋحامماد ابدۋل-ۋاحابتىڭ كىتاپتارىن وقي باستاعان.
- ءسىز كوپ بالالى وتباسىندا تاربيەلەنىپسىز، ون بالانىڭ ەڭ كەنجەسى ەكەنسىز. سوندا سول ۋاقىتقا دەيىن حالقىمىزدىڭ ءداستۇرلى ۇستانىمى، يمام اعزام ءابۋ حانيفا، حانافي ءمازھابى جايلى ەستىگەنىڭىز بار شىعار؟- دەگەن ساۋالعا، كەيىپكەرىمىزدىڭ يسلام دىنىنەن مۇلدەم بەيحابار بولعانىن بىلدىك. تەك كۇيەۋىنىڭ ايتۋىمەن نامازعا جىعىلىپ، 2014 جىلى ۇيلەرىن ساتىپ، اتا-انا، اعايىن-تۋىسقا ايتپاي، سيرياعا «يسلام حاليفاتىندا» ءومىر سۇرۋگە اتتانعان. الايدا 5 جىل تۇماننىڭ ىشىندە، سوعىستىڭ ورتاسىندا كۇيەۋى مەن جالعىز ۇلىنان ايرىلىپ، ءۇش قىزىمەن ەلگە جەتكىزىلدى. «سيرياعا ساپارىڭىز سىزگە نە بەردى؟» دەگەندە كەمسەڭدەپ جىلاي بەردى، كۇيەۋىنە كوزسىز سەنىپ سوڭىنان بوتالارىن جەتەكتەپ كەتە بارعان شەرلى انانىڭ ىشكى الەمى وكىنىشتەن الاي-دۇلەي بولىپ جاتقانىن اڭعارۋ دا قيىن ەمەس ەدى...
ال ەندى ءبىر كەيىپكەر كەلىنشەك وتباسىمەن سيريادا وتكەن 6 جىل «توزاق» ، جارتى عۇمىرىم بوسقا كەتكەندەي دەپ كوزدەرىنە جاس الدى. ىرگەلى ينستيتۋتتا ەسەپشى ماماندىعىن مەڭگەرگەن كەلىنشەكتى كۇيەۋىنىڭ تەرىس ادەتتەدەردەن (ىشىمدىك، تەمەكى، ت.ب.) الىستىعى ونىڭ ءاربىر سوزىنە يلانۋعا سەبەپ بولعان. سەبەبى «وتباسىمدا اكەم انامىزدى ءجيى سابايتىن. اپتاسىنا 2-3 رەت ايقاي-شۋ، ۇرىس-كەرىس، كەيىن اقىرى اتا-انام اجىراستى. بىراق انام ەشكىمگە تۇرمىسقا شىقپادى. ال كۇيەۋىم ىشپەيتىن، بالا كەزدە كورىپ وسكەندەي ۇرىس-كەرىس بولعان جوق» دەپ ءوزىنىڭ كۇيەۋىنە دەگەن يلانۋىنىڭ نەگىزگى سەبەبىن تۇسىندىرگەندەي بولدى. ال ولاردىڭ سيرياعا سەرگەلدەڭى «تۇنگى تەلەفون قوڭىراۋلارىنان» باستالعان.
- شىرت ۇيقىدا جاتقاندا كۇيەۋىمە دارحان دەگەن تانىسى شەتەلدەن تەلەفون شالىپ ءبىر نارسەلەردى ايتادى. سول قوڭىراۋدان كەيىن ۇيقىلى-وياۋ كۇيەۋىم وزىنەن-ءوزى دىرىلدەپ، ۇرەيلەنۋدى شىعاردى. ءتۇن ورتاسىندا ءجيى شالىنعان تەلەفوننىڭ جەتەگىمەن «قازاقستاندا قالا بەرسەك، بالا-شاعامىز ءدىنسىز بولىپ، نامازىن دا وقي الماي، حيدجابىن دا كيمەي اداسىپ كەتەدى» دەگەن قورقىنىشپەن «يسلام مەملەكەتىنىڭ كەرەمەتىن كورۋ ءۇشىن 2-3 ايعا ساياحاتتاپ قايتۋعا» وتباسىمىزبەن بىرگە شىقتىق. بىراق تۇركياعا بارعاندا عانا باعىتىمىزدى بىلدىك. بىزگە «مەككە، ماديناعا ءبىلىم الۋعا بارا جاتىرمىز» دەپ ايتۋدى تالاپ ەتىپ، انامدى وتىرىك الداۋىما تۋرا كەلدى. بىراق كەيىن تەلەفون شالىپ كەشىرىم سۇرادىم. ءبىز بارعان سوڭ «جاناشىر شاقىرتۋشىنىڭ» ارباۋىنا تۇسكەنىمىزدى ءتۇسىنىپ، بارماق تىستەپ، بارىنشى تىنىش ءجۇرىپ ەلگە قايتۋدىڭ جولىن قاراستىرىپ-اق باقتىق. قانشا ويلاساق تا، جولىن تاپپادىق. وسى 2019 جىلى قاڭتار ايىندا ۇلكەن قىزىم بومبانىڭ استىندا قالدى،-دەپ كوزدەرى جاسقى تولعان شەرلى كەلىنشەك بالالارىنىڭ «بەيشارا» حالىنە ءوزىن كىنالاي باستادى.
- قايتىس بولعان قىزىم ەلدە جۇرگەندە مەكتەپتە ۇزدىك ەدى. ءوزىم دە وقۋدا وزات بولدىم، ال قازىر 9, 11 جاستاعى ۇل،قىزىم مۇلدەم ساۋاتسىز. ولاردىڭ وسى حالىنە ءبىز كىنالىمىز، ويلانباي ەلدەن كەتىپ، اداسىپ 6 جىل ەمەس جارتى عۇمىرىمىزدى جوعالتتىق. «قازاقستان ءوز ازاماتتارىن قايتارىپ الۋدا» دەگەن بويدا مەن تۇتقىندار لاگەرىنەن بالالارىمدى الىپ كولىك كەلەتىن جەرگە باردىم. «كولىك ەرتەڭ كەلەدى، قايتا بەرىڭدەر» دەسە دە، جاتاققا بارسام، قالىپ قوياتىنداي قورقىنىش بيلەپ، بالالارىممەن جاۋىننىڭ استىندا تۇنەدىك. ءوز ەلىمىزگە كەلگەنىمىزدىڭ قانداي باقىت ەكەنىن مەن سوزىممەن جەتكىزە الار ەمەسپىن»،-دەپ جاساۋراعان ويلى كوزدەرىمەن ءبىر نۇكتەگە ۇزاق قاراپ قالدى...
ال تاعى ءبىر كەيىپكەرىمىز الماتىلىق 24 جاستاعى دۇنگەن قىزى. 2-3 جاسىندا اتا-اناسى اجىراسىپ، ول اناسىنىڭ تاربيەسىندە وسكەن، وتە ءبىلىمدى. اناسى ەۋروپالىق مۇسىلمان ازاماتىنا تۇرمىسقا شىعىپ، ول جوعارى سىنىپتى ەۋروپانىڭ دامىعان ەلدەرىندەگى كوللەدجدەردە جالعاستىرۋىنا تۋرا كەلگەن. بىرنەشە ءتىل مەڭگەرىپ تە ۇلگەرەدى. الايدا ەۋروپالىق ءومىر سالتىنان ول قوعامعا ەتەنە ارالاسا الماي، عالامتورعا ءجيى تەلمىرگەن. جاستار ءجيى وتىراتىن الەۋمەتتىك جەلىلەردەن ءبىر ءدىني توپقا كىرىپ، ايات-حاديستەر وقىپ، سول توپتا داعىستاندىق شەشەن جىگىتىمەن تانىسىپ، جاقىن سويلەسە باستايدى. جەرگىلىكتى مەشىتكە بارىپ، ناماز ۇيرەنىپ، حيدجاپ كيىپ، باس-اياعى 2 ايدا «ۆيرتۋالدى عاشىعى» وعان تۇرمىسقا شىعۋعا ۇسىنىس جاساعان. جىلى ءسوزدى ءۇيىپ-توككەن شەشەن جىگىتىنە ەس-ءتۇسسىز عاشىق بولعان تالدىرماش كەلگەن دۇنگەن قىز ەشكىمگە ايتپاستان ۇشاققا بيلەت الىپ، سيريادان بىراق شىعادى. نەكەلەسىپ، «باقىتتى» وتباسىلىق عۇمىر سۇرە باستاعان دۇنگەن قىزى شام ولكەسىندەگى جويقىن سوعىس، ەشنارسەگە اسا ءمان دە بەرمەگەن. ول كۇيەۋىنىڭ جانىندا بولعانىن قالاعانى سونشا، «عاشىعىنىڭ» كەزەكتى جارىلىستا اياعىنان ايرىلعانىنا قۋانعانىن جاسىرمادى. «قانشا رەت «ەلگە ورالايىق» دەسەم دە، ول جاي فانتاستيكالىق اڭگىمە بولىپ قالا بەردى. سەبەبى كۇيەۋىم رەسەي ازاماتى بولعاندىقتان، ونىڭ الدىندا نە كۇتىپ تۇرعانىن ويلاۋدىڭ ءوزى قورقىنىشتى ەدى. سوندىقتان حاليفات بەرگەن ازىن-اۋلاق اقشامەن كۇن كورە بەردىك» دەگەن ول، وسى جىل باسىندا كەزەكتى جارىلىس كەزىندە كوز جۇمعان كۇيەۋىن ەسىنە الىپ ەگىلە بەردى. «قازاقستان ازاماتتارىن الىپ كەتەدى» دەگەندى ەستىگەندە ءۇش بالامدى جەتەكتەپ، ويلانباستان العا ۇمتىلدىم» دەيدى ول كوز جاسىن ءسۇرتىپ.
- ەگەر سول 5 جىل بۇرىنعى عۇمىرىڭىزدى قايتا سۇرۋگە مۇمكىندىك بولسا، ءسىز سيرياعا بارار ما ەدىڭىز؟- دەگەن ساۋالعا دۇنگەن قىزى توسىلىپ، جاۋاپ بەرە الماي قالدى. سەبەبى ول 5 جىل وتاسقان رەسەيلىك شەشەن ازاماتىنىڭ ادامگەرشىلىگىن ءجيى اۋىزعا الىپ، بىراق ونىڭ ءدىني ساۋاتسىزدىقتان ارانداپ قالعانىن ايتا بەردى. ءتىپتى ءوزى قۇران ءتاجۋيدىن دۇرىس مەڭگەرمەسە دە ساناۋلى عانا سۇرە بىلەتىن كۇيەۋىنە قۇران وقۋدى ۇيرەتپەكشى دە بولعان.
ال كەلەسى كەيىپكەرىمىز وتباسىمەن نامازعا بەت بۇرىپ، ءداستۇردى دارىپتەگەن قاراپايىم وتباسىندا وسكەن قازاق قىزى. تۇرمىستىق جاعدايلارى تومەن بولعاندىقتان اتا-اناسىنا جاردەم بولسىن دەپ نەبارى 16 جاسىندا الماتىداعى حالال ءدامحانالاردىڭ بىرىندە جۇمىس ىستەگەن. سول كەزدە وعان 1991 جىلعى ورالدىق جىگىت ءسوز سالىپ، اتا-اناسىنىڭ رۇقساتىمەن، قازاقى داستۇرمەن ۇزاتىلىپ، تۇرمىسقا شىعادى. جاس وتباسى الماتىدا 3-4 ايداي بىرگە تۇرىپ، كۇيەۋى «ساقالمەن مەنى بۇل جاقتا ەشقانداي جۇمىس المادى» دەپ شەتەل اسىپ كەتەدى. بەلگىلى سپورت تۇرىنەن حالىقارالىق تۋرنيرلەرگە قاتىسقان، شەتەلدەرگە ءجيى شىققان كۇيەۋىنە ەشكىمنىڭ كۇمانى دە بولمايدى. اراعا 2-3 اي سالىپ ستامبۋلدان تەلەفون شالعان كۇيەۋى جاقسى جۇمىس تاپقانىن ايتىپ، كەلىنشەگىن جانىنا شاقىرادى. وعان قىزدىڭ اتا-اناسى ۇزاق ۋاقىت كەلىسپەگەنىمەن، «ايەلىمە ءوزىم جاۋاپكەرمىن» دەگەن كۇيەۋبالاسىنىڭ سوزىنە توقتاپ، 17-گە ەندى تولايىن دەپ تۇرعان قىزدارىن اۋەجاي ارقىلى تۇركياعا شىعارىپ سالادى. انا جۇرەگى تىنشىماي، سول جەردە بەيتانىس جاندارعا قىزىن تاپسىرىپ الەك. ستامبۋلدا قاراكوز كەلىنشەكتى بوگدە ازامات كۇتىپ الىپ، كۇيەۋى ورنالاسقان پاتەرگە اپارعان. ول جەردە 1 اپتاداي ايالداعاندا «سەنى كەرەمەت ءبىر جەرگە اپارامىن» دەگەن كۇيەۋىنىڭ سوزىنە يلانعان كەيىپكەرىمىز ىشتەي «كۇيەۋىم ماعان توسىن سىي جاساعىسى كەلىپ تۇر-اۋ، قانداي تاماشا جەرگە اپارادى ەكەن؟» دەپ تاعاتسىزدانا كۇتكەنىن ايتتى. الايدا اۆتوبۋسقا وتىرىپ، سيريا شەكاراسىنان وتكەندە قاراكوز كەلىنشەك جاعدايدىڭ مۇلدەم باسقا ەكەنىن تۇسىنگەن. سوندا دا 1991 جىلعى ورالدىق جىگىت كەلىنشەگىنە «ۋايىمداما، بارلىعى جاقسى بولادى، ءوزىم اسىقپاي تۇسىندىرەمىن» دەپ يلاندىرعان. بىراق شەكارادا ولاردى ءبولىپ، ەرلەر مەن ايەلدەردى بولەك الىپ كەتىپتى. سودان 3-4 اي جات ەلدە، كۇيەۋىنىڭ جولىن توسىپ، بويىنا بىتكەن شاراناسى دا «تۇسىك» بولىپ، جاپاندا جالعىز قالعانداي كۇن كەشەدى. ال «كەلەمىن» دەگەن كۇيەۋىنەن يراك اسىپ كەتكەنى جايلى اقپاراتتان كەيىن «شەيىت» بولدى دەگەن حابار جەتەدى. ەبىن تاۋىپ ەلگە اتا-اناسىمەن سويلەسكەندە، بارلىق جايدان حاباردار بولعان ولار «جالعىز بولما،قازاق جىگىتى بولسا، تۇرمىسقا شىق، ءبىز دە ۋايىمدامايتىن» دەپ كەڭەس بەرگەن. سۇراستىرىپ، ىزدەستىرىپ، ءدۇيىم كوپتىڭ اراسىنان بۇرىن ۇيلەنبەگەن، دۋبايدا از-كەم ارابشا ءبىلىم العان اقتوبەلىك جىگىتپەن نەكەلەسەدى. ەلگە ورالۋ ءۇشىن بارلىق امالدى قاراستىرىپ، «ءۇنىمىزدى ءوشىرىپ» جۇردىك دەيدى بۇگىندە 22 جاستاعى كەلىنشەكتىڭ ەكى قىزى بار، تاعى ايى-كۇنى جەتىپ وتىر. بىراق ول سيرياداعى 5 جىل سوعىستىڭ سالدارىنان، جارىلىستاردان باسى ءجيى اۋىراتىن بولعان، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى وتە ناشارلاعان. سيرياعا بارعان سوڭ ءبىر جىلدان كەيىن ارتىمنان اعام مەن جەڭگەم كەلىپتى. «مەنى الىپ كەتۋگە كەلگەن ەكەن» دەپ ۇمىتتەنىپ ەدىم، سويتسەم ولار دا الدانىپ بارعان ەكەن. اعام مىنگەن كولىككە بومبا تاستالىپ، كۇلى كوككە ۇشتى. ءۇيدىڭ جالعىز بالاسى ەدى، ارتىنان قىزى عانا قالدى دەپ وكىنىش ءبىلدىردى.
وسىنداي ءبىر-بىرىنە ۇقسامايتىن تاعدىرلار بولسا دا، ولاردا ەڭ باستى ۇقساستىق – تەرىس ءدىني ۇستانىمعا ەرۋى. سۇحباتتاسقانداردىڭ ەشقايسىسى دا ءتىپتى قۇران ءتاجۋيدىن دۇرىس مەڭگەرمەگەن، اقيدا، سەنىم ماسەلەسى ۋاحابيزمگە نەگىزدەلگەن، تاكفىرلىك ۇستانىم بار. «كىمدى تىڭدادىڭىز؟» دەگەندە بارلىعىنان «دارىن مۋباروۆ، حاليل شەيح، رينات قازاقستاني» دەگەن ەسىمدەردى ەستىدىك، اراسىندا سايد بۋرياتسكي دە بار. «ءۇش نەگىز»، «تاۋحيد» دەگەن كىتاپتاردى بىلەمىز دەيدى، سول تەرىس سەنىمدى دارىپتەگەن كىتاپتاعى تۇسىنىكتىڭ ءوزىن دۇرىس جەتكىزە المايدى. ءدىني ساۋاتتارى وتە تومەن، ونىڭ ءوزى تەرىس اعىمعا نەگىزدەلگەن. ءداستۇرلى حانافي ءمازھابىنىڭ ۇستانىمى جايلى مۇلدەم بەيحابار. «يسلامعا كىرگەندە، ءدىندى قابىلداعاندا» دەگەن سوزدەردى قولدانادى. ال شىن مانىندە ءبىزدىڭ حالقىمىز يسلام ءدىنىن وسىدان 13 عاسىر بۇرىن قابىلداپ، يمان ەتكەن. كەشەگى كەڭەستىك كەزەڭدە دە دىننەن قانشا الاستاتسا دا وزدەرىن مۇسىلمانبىز دەپ ەسەپتەگەن. سوندىقتان «يسلامدى قابىلدادىم» دەپ ءومىر بويى حريستيان نەمەسە مۇشرىكتىڭ كۇيىن كەشكەندەي ءسوز ساپتاۋلارىنىڭ ءوزى ورەسكەل قاتەلىك، ءدىني ساۋاتسىزدىق ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى. كوبى حالقىمىزدىڭ قانىنا ءسىڭىپ، داستۇرىنە اينالعان اتا-انانى قۇرمەتتەۋ، اعايىنمەن اقىلداسۋ دەگەن قاراپايىم ءدىني تالاپتاردان ءتىپتى الشاق. ال بۇل جاعدايدىڭ استارىنا ۇڭىلسەك، جات اعىمنىڭ جەتەگىندە «جۇماق» ىزدەپ وتانىن تارك ەتۋ شاريعي تۇرعىدا – كۇنا، زاڭ اياسىندا – قىلمىستىڭ نىشانى بار. سوندىقتان ءوز ەلىن تاستاپ، «يسلام حاليفاتىنا» «حيجرا» جاساپ قاقپانعا تۇسكەن ازاماتتارىنان الەم ەلدەرى باس تارتۋدا، سەبەبى دايش – تەرروريستىك ۇيىم. ال يسلام عالىمدارى ەڭ اۋەلى «وتان» بولۋ ماڭىزدى دەيدى. بۇل ءدىندى كەيىنگە ىسىرۋ ەمەس، ءدىنىڭدى دۇرىس ۇستانىپ، جايما-شۋاق ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن ەڭ اۋەلى مەملەكەتتىڭ مىقتىلىعى، وتاننىڭ تىنىشتىعى ماڭىزدى دەگەن ءسوز. ال ءدىني سەنىم-نانىمىنا ەركىندىك بەرگەن ەلىن «تارك» ەتۋ – يسلامعا قايشى، مۇسىلماندىققا جات!
ايشا كەڭەسباي
"ادىرنا" پورتالى
باسقالارمەن بولىسە
وتىرىڭىز
