گابريەل گارسيا ماركەس تۋرالى مالىمەتتى ەڭ العاش الۆارو ءمۋتيستىڭ اۋزىنان ەستىدىم. ول ءوزى مۋتيست ماعان «جۇتاعان اعاشتى» سىيلاعان 50 جىلداردىڭ كەزى بولاتىن.
مۋتيست: «بۇل باسپادان شىققان ەڭ جاقسى كىتاپ»، – دەدى. ول وتە اقىلدى ادام، كىتاپتىڭ باسىلىپ شىققان ۋاقىتى مەن مەكەن-جايى تۋرالى ءتىس جارمادى.
سول كەزدە ەممانۋيل كارابايلو ەكەۋىمىز «مەكسيكا ادەبيەتى» جۋرنالىندا رەداكتور بولاتىنبىز. جۋرنالعا ءوزىم ەرەكشە قۇرمەتتەيتىن، بىراق، ەشقاشان جۇزدەسپەگەن گابريەل گارسيا ماركەستىڭ ۇلى شىعارمالارى – «گراندە اپانىڭ قازاسى»، «يزابەلدىڭ جاڭبىر استىنداعى مونولوگى»، ت.ب. بارلىعىن باستىرىپ تۇردىم.
1963 جىلى ەۋروپاداعى ساپارىمدى اقىرلاستىرىپ مەسيكاعا قايتىپ كەلگەنىمدە گابريەل گارسيا ماركەس تە سوندا ءجۇرىپتى. ءبىزدى بەرتا مالدونا تانىستىردى، كەزدەسكەن جەردەن اشىلىپ-جارىلىپ شۇيىركەلەستىك تە كەتتىك.
اۋەستىك، مەيرىمدىلىك، تالعام، تانىم، كوزقاراس، قىزمەت جانە بەت اجارىمىزعا دەيىنگى ۇقساستىقتار ءبىزدى تىپتەن جاقىنداتتى. گارسيا ماركەستىڭ كەمەلدىلىگى مەن شەكسىز بىلىمدىلىگىنىڭ ماعان بەرگەن اسەرى تىپتەن كەرەمەت، ءبىزدىڭ دوستىعىمىزعا 30 جىل تولدى. بۇل وتىز جىل – گارسيا ماركەستىڭ ءوزى ايتقانىنداي، ەكەۋىمىز بىرىگىپ جازعان بيوگرافيا. بۇل بيوگرافيانىڭ ادامدى بىردەن وزىنە باۋراپ الا قوياتىن «چۋرۋبۋسكدەگى اداسۋشى»، «پراگا كوكتەمى»، «جالعان ۆيزا ءىسى»، «اقسۇيەك ايەلدىڭ ەسكى جىرى»، «سەنت-ەنگلەۆەردىڭ مىڭ جەكسەنبىسى»، «جىرعا قۇرىلعان دۋەت» سياقتىلاردا مەنىڭ جازعاندارىمداعى تاراۋلار ونىڭ جازعاندارىنىڭ اراسىنان ورىن تەپسە، مەنىڭ جازعاندارىمنىڭ تاراۋلارى ونىڭ جازعاندارىنىڭ اراسىنان كورىنىس تاپتى، وسىلايشا ءىشى-قارنىمىزعا دەيىن ارالاستىق.
وسىنداي ادال دوستىعىمىزدىڭ اياسىندا كەيىپكەرلەر مەن شىعارمالار ساعىم بولىپ كورىنبەي كەتىپ جاتتى. قايسى ءبىر كاپيتان گاۆيلان اتتى كەيىپكەر مەنىڭ «ارتەميو كرۋزدىڭ ولىمىنەن» شىعىپ كەتىپ، گارسيا ماركەستىڭ «جۇز جىلدىق جالعىزدىعىنا» بارىپ قونىستانعان. ال ونىڭ «لابرينتوستىڭ ىشىندەگى گەنارالىنداعى» ءتۇسى وزگەرگەن، بەلىنەن ءۇش قايتارا بۋىلعان، 1821 جىل تۋرالى جازىلعان تاراۋى مەن جازعان سوعىسقا قاتىستى.
تۋماساق تا ءبىر تۋعانداي بولعان دوستىق سۇيىسپەنشىلىك.
1965 جىلى پاريجدە جۇرگەنىمدە «ءجۇز جىلدىق جالعىزدىقتىڭ» قولجازباسىن قولىما الىپ، الدىڭعى ءبىر ەكى تاراۋىن وقي سالىسىممەن قالام الدىم دا ءوز اسەرىمدى جازا باستادىم: «وسى قازىر عانا لاتىن امەريكاسىنىڭ بيبلياسىن وقىدىم; تاعى دا، ەڭ جاقسى دوستارىمنىڭ ءبىرى گابريەل گارسيا ماركەس ەرەكشە تالانت ەكەنىن ايقايلاپ تۇرىپ ايتامىن».
تاعى دا، مەنىڭ ەسىمە ءبىز كۋەرناۆاكادان شىعىپاكاپۋلكوعا ساياحاتتاپ بارا جاتقان جولدا گابريەل گارسيا ماركەستىڭ: «ءبىز لاتىن امەريكاسى رومانىن بىرىگىپ جازايىق، كولومبيا تاراۋىن مەن جازايىن، مەكسيكا تاراۋىن سەن جاز، ارگەنتينا تاراۋىن حۋليو كورتاسار، چيلي تاراۋىن حوسە دونوسو، كۋبا تاراۋىن الەحو كارپەنتەر جازسىن...»، – دەپ ايتقان ۇلى ءسوزى ورالدى.
ەڭ ماڭىزدىسى مىناۋ: گابريەل گارسيا ماركەس ۇزاق ۋاقىتتان بەرى باۋىرلاستارىنىڭ القاۋىندا. ءبىز ونىڭ جەڭىسىن ءوز جەڭىسىمىزبەن بىردەي تويلايمىز، ءبىز ول ءۇشىن بار ىقىلاسىمىزبەن شاپالاق ۇرامىز، تۋرا ونىڭ ءوزى «ءلايىم بۇل سوعىلعان شاپالاقتار ماعان تىلەكشى بولسىن»، «ەندىگى ءومىر بۇرىنعىدان مۇلدەم وزگەشە» دەپ ايتقانىنداي. راسىندا سولاي-تىن. ءبىزدىڭ جەكە سوققان شاپالاعىمىز جۇرتتان وزگەشە، شىنايى، ۇزاقتان ۇزاققا جالعاسا بەرەدى.
بۇگىن مەن تاعى دا ونى جۇزگە، ەكى جۇزگە، ءۇش جۇزگە كەلسىن دەپ تىلەيمىن. ەكەۋىمىزگە دە ەڭ جاقىن بولعان دوسىمىز ايگىلى كرونوپيوستىق ۇلى ادام حۋليو كورتاسار قايتىس بولعاندا گابريەل گارسيا ماركەس: «بۇل وتىرىك، ول ولگەن جوق» دەگەن بولاتىن.
ويتكەنى، دوستىققا قۇرىلعان بەرەكەلى ءىسىمىز سول قالپىندا ساقتاۋلى ەدى.
اۋدارعان: قالبان ىنتىحانۇلى
