باستى بەت
ادەبيەت
ءمادينا وماروۆا. "جول ۇستىندە" (اڭگىمە)

ءمادينا وماروۆا. "جول ۇستىندە" (اڭگىمە)

14.09.2020

3821

ءتۇن بولاتىن. اۋادان بولەك ءيىس سەزىلەدى. قاراڭعىلىقتىڭ ءيىسى. سۋىق. ەكەۋمىز كەلە جاتىرمىز. الدىمىزداعى جىلانشا يرەلەڭدەگەن قارا جولدىڭ شەگى كورىنەر ەمەس. كوزىمدى جۇمدىم دا، جولدان شىعىپ كەتەم بە دەگەن قاۋىپكە شىداي الماي قايتا اشتىم. ءبارىبىر تۇنەك. وعان جاقىنداپ يىعىنا سۇيەنگىم كەلگەن. باتپادىم. كەنەت:
— نەگە جالعىز كەلە جاتىلسىڭ؟ – دەدى ول، جەردىڭ استىنان شىققانداي كۇڭگىرت داۋىسپەن.
وزىممەن ءوزىم بولىپ كەلە جاتقان مەن قاپەلىمدە جاۋاپ بەرە الماي قالدىم. ۇنسىزدىك جانە كۇشىنە ەنە باستادى. “مەن جالعىز ەمەسپىن عوي” دەپ ويلادىم. سودان سوڭ نەگە دەرەۋ وسىلاي جاۋاپ بەرمەدىم دەپ وكىندىم. سول كەزدە ول ءبىر نارسە دەر ەدى، سودان كەيىن مەن... جاۋراپ كەتتىم. وعان جاقىنداپ، اقىرىن دەنەمدى تيگىزگەنمىن. بويىمدى جىلى تولقىن شايىپ ءوتتى. تاعى ۇمسىنا بەردىم دە، بۇل ارەكەتىمنىڭ ابەستىگىن ۇعىپ، تارتىنىپ قالدىم. تومەن قادالىپ قولىن سەرمەپ تەز كەلە جاتقان ول ەش نارسەنى سەزبەگەن سىڭايلى. كەۋدەمدى رەنىش بۋدى.
ءجۇرىپ كەلەمىز. اسپان مەن جەردى قاتار قاپتاعان قاراڭعىلىق ايدالادا كەلە جاتقان ەكى ادامدى جانشىپ تاستاعىسى كەلگەندەي ءتۇيىلىپ، كەۋدەمە ۇرەي بولىپ ەندى. مەن وعان قارادىم. قارايعان سۇلباسى عانا اجىراتۋعا كەلەدى..
“تەزىرەك اۋىلعا جەتسەك ەكەن، — دەپ كۇبىرلەدىم، — بۇل نە سۇمدىق ايتپەسە”.
– ءبىل نالسە دەپ كەلەسىڭ بە؟
“و، قۇداي، ساقتاي كور”.
– جوق، اشەيىن. سۋىق دەيمىن.
تاعى ۇندەمەي قالدى. ويىما ء“وزىڭ دە جىگىت قىزىقسىڭ، سىرىڭدى قايدان قىز ۇقسىن” دەگەن ماعىناسىز سوزدەر وراتىلا بەرگەن سوڭ، جانۇشىرا:
– ءبىزدىڭ اۋىلدان ەمەس سياقتىسىز عوي، — دەپ اڭگىمە باستادىم.
– نەگە؟ كوكقاينالدانمىن.
– تانىمايتىن سياقتىمىن.
– نەگە؟
ول ەسىنە الدەنە ورالعانداي ءجۇرىسىن جەدەلدەتە ءتۇستى.
— اۋىل كىشكەنتاي عوي، ءبارىن بىلەمىن دەپ جۇرسەم...
ءتۇرىن كورگىم كەلىپ بەتىنە قانشا ۇڭىلسەم دە، قاراڭعىلىق قۇرعان شىمىلدىق كولەگەيلەپ جىبەرمەدى.
— مەن ءسىزدى تانىمايمىن.
– سەن ەتىكشى شالدىڭ قىزى ەمەسسىڭ بە؟ كونتولدا ەسەپشى بولىپ ىستەيسىڭ.
– ءيا. اكەم بىلتىر قايتىس بولعان.
– بىلەمىن.
– ال ءسىز شە؟
– مەن المابەكتىڭ بالاسىمىن.
– قاي المابەك؟ يت اسىرايتىن با؟
– ءيا.
مىرس ەتە قالدى. “ونىڭ بالاسى بار ما ەدى” دەپ ويلادىم. المابەكتىڭ ءوزىن اۋىل تۇرماق بۇكىل اۋدان بىلەدى. قايدا بارسا دا قاسىنا ارتىق-كەمسىز ون يت ەرتىپ، دۇنيەنى ازان-قازان ەتىپ جۇرگەنى. جالعىزىلىك ادام ءتارىزدى ەدى، سوقتالداي بالاسى بارىن كىم بىلگەن.
– ورتالىققا جاي بارىپ پا ەدىڭىز؟
– مەن بە؟
تاڭدانعانى سونشا سۋىت جۇرىسىنەن جاڭىلىپ، بەتىمە ۇڭىلگەن. سودان كەيىن ساباسىنا ءتۇستى بىلەم، باياعى جىلدامدىعىن قايتا تاپتى. “ەسى دۇرىس ەمەس پە” دەگەن ويدىڭ باسىما جاڭا كەلگەنىنە قايران قالدىم. ءوزى ساقاۋ، ءوزى جىندى. قۇداي، ساعان نە جازدىم؟
– كەلىسىنشە، ولتالىقتان كەلەمىن. اۋىلدا تىعىز شالۋا بولىپ. تۇككە تۇلمايتىن شالۋا، بىلاق ءوزىم كەلمەسەم بىتپەيتىن بولدى.
– م-م-م.. تۇسىنىكتى.
قاتىپ قالدىم. ءتۇننىڭ ءوز سۋىعى از بولعانداي، تۋرا جەلكەمىزدەن ىزعار توگىپ جەل تۇرا باستادى. مەن وعان امالسىز تىعىلدىم. ەڭ بولماسا، قولىمدى قالتاسىنا سالسام عوي. بىراق الدىمەن ايەلى بار ما، جوق پا سونى ءبىلىپ السا بولار ەدى. دەگەنمەن، ەسىنىڭ دۇرىس ەمەستىگى راس بولسا، بويداق شىعار. كۇلكىم كەلدى. بۇل كەزدە اۋىلدىڭ شامى كورىنىپ، ءيتى ۇرە باستاعان. ول اي-شاي جوق بىردەن كوشە سىرتىنداعى ءوز ۇيىنە بەتتەدى. شىعارىپ سالا ما دەگەن ءالسىز ءۇمىت ءوز-وزىنەن ءوشتى. ەسى شىعىپ قارسى العان اپاما قايعىلى پىشىنمەن:
– جاياۋ كەلدىم، — دەدىم.
– ويباي-اۋ، جالعىز با؟ قاسقىر جەپ كەتسە قايتەر ەدىڭ.
– قايتۋشى ەم. قىزىقسىز...
بەتىمە باعجيىپ قاراعان اپاما ءمان بەرمەگەن كۇيى كورپەنىڭ استىنا كىرىپ كەتتىم. اپام كوزىن الار بولماعان سوڭ:
– جالعىز كەلگەن جوقپىن. المابەك شالدىڭ بالاسى ەكەۋمىز كەلدىك، — دەپ شىنىمدى ايتتىم.
– قاي المابەك؟
– يتتەرى بار شە.
اپام ەرنىن سىلپ ەتكىزدى.
– ونىڭ بالاسى ءولىپ قالماپ پا ەدى.
– ولمەي-اق ءتىرى. بىرگە كەلدىك دەپ تۇرمىن عوي.
اپام ساندىقتىڭ ۇستىنە وتىرا كەتتى.
– ونىڭ جالعىز ساقاۋ بالاسى اۆاريادان كەتكەن. ون جىل بولدى، مىنە.
– ساقاۋ دەيمىسىڭ؟
مەن ءجۇن كورپەنىڭ سالماعىن ەلەمەي كوتەرىلىپ الدىم.
— ساقاۋ بولاتىن...
ەرتەڭىندە ۇلىعان يتتەردىڭ داۋىسى استىندا قالعان اۋىل المابەك قارتتىڭ قازاسىن ەستىدى.