تاۋەلسىزدىك العالى بەرى ۇلتتىق ويىندار قايتا جاڭعىرىپ، ۇلت مۇراسى تولىعا باستادى.
سونىڭ ىشىندە، اسىرەسە، اسىق ويىنى قارقىن الىپ، جاڭاشا تۇلەۋىنە جول اشىلعانى كىم-كىمدى دە قۋانتپاي قويمايدى. جىل سايىن رەسپۋبليكالىق جارىستار وتكىزىلىپ، مەكتەپتەردە وقىتىلا باستادى. بۇل قازاق ومىرىنە ءسىڭىپ كەتكەن قۇندىلىقتىڭ قايتا تۇلەۋى بولسا كەرەك. زامانمەن بىرگە قازاقتىڭ سالت-ءداستۇرى، ۇلتتىق ويىندارى دا جاڭعىرىپ كەلەدى. قازىردىڭ وزىندە ەل بويىنشا 80 مىڭنان استام ادام اسىق اتۋ ويىنىمەن كاسىبي تۇردە اينالىسادى ەكەن. ۇلتتىق ويىنىمىزدى الەمدىك دەڭگەيدە تانىتۋ جاعى دا قولعا الىنا باستادى. ارىدان كەلە جاتقان كونە ويىننىڭ اياقالىسى تۋرالى «قازاقپارات» تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا اسىق اتۋدان استانا قالاسى كومانداسىنىڭ اعا جاتتىقتىرۋشىسى ەسكەندىر راحمەتوۆ ايتىپ بەرگەن ەكەن.
- اسىق اتۋدى دامىتۋ، ناسيحاتتاۋ بارىسىندا ءبىزدىڭ استانا قالاسىندا «جىگەر» سپورت كلۋبىندا اسىق اتۋ ءبولىمى اشىلعان. سول جەردە ءبىر ەمەس، ەكى باپكەر جۇمىس ىستەيدى. اسىق ويىنىنا بالالاردى دايىندايدى. قالا بەردى 1 مامىر، ناۋرىز مەيرامى، استانا كۇنى، ورازا مەن قۇربان ايتتارىندا جالپىحالىقتىق دەمالىس كەزىندە الاڭدارعا شىعىپ، وسى ۇلتتىق ويىندى ويناتامىز. سولاردىڭ اراسىنان ىرىكتەپ، جاقسى، شەبەر ويىنشىلاردى جيناپ، استانا قالاسىنىڭ چەمپيوناتىنا قاتىستىرامىز. ول بىرىنشىلىكتە 1, 2, 3 ورىندار الىپ، ءوز شەبەرلىگىمەن كوزگە تۇسكەن ويىنشىلاردى ءبىز استانا قالاسىنىڭ قۇراماسىنا الۋ ءۇشىن ىرىكتەۋ جارىسىنان وتكىزەمىز. سول ىرىكتەۋ جارىستارىنان جاقسى قىرىنان كورىنىپ، شەبەرلىگىن تانىتقان ويىنشىلارعا استانا كومانداسى ساپىندا رەسپۋبليكالىق تۋرنيرلەرگە الىپ شىعامىز. اسىق ويىنىنا اركىم جاراي بەرمەيدى، ول مەرگەندىك پەن دالدىكتى كوپ تالاپ ەتەدى. ياعني ول ءبىر رەت ويناي سالاتىن نارسە ەمەس، قازاقستان ۇلتتىق سپورت قاۋىمداستىعى مەن قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى ونىڭ ويىن ەرەجەسىن بەكىتكەن. ياعني، «بەستابان» مەن «بەستاس» ويىندارى بويىنشا، قازاقستان چەمپيوناتى وتكىزىلەدى. 2015 جىلى قوستانايدا ەل بىرىنشىلىگى العاش رەت وتكەن بولاتىن. سول كەزدە قوستاناي وبلىسى ءبىرىنشى ورىن يەلەندى، ەكىنشى ورىن جامبىل وبلىسىنا بۇيىرسا، ءۇشىنشى ورىندى قىزىلوردا وبلىسى ءىلىپ اكەتتى. استانا ءتورتىنشى ورىن العان ەدى. 2016 جىلى چەمپيونات ءبىزدىڭ باتىستا، ورال قالاسىندا ءوتتى. وندا استانا قالاسىنىڭ قۇراماسى جوعارى شەبەرلىك كورسەتىپ، 16 كوماندانىڭ ىشىنەن ەكىنشى ورىن الدى. ءبىرىنشى ورىندى جامبىل وبلىسى جەڭىپ الدى.
استانا كۇنىندە بىزدە 8 جىلدان بەرى «التىن ساقا» دەگەن حالىقارالىق تۋرنير وتەدى. سول حالىقارالىق تۋرنيردە ءبىزدىڭ استانا كومانداسى ەكى جىلدا دا ەكىنشى ورىندى جەڭىپ الدى. ءتورت كۇنگە جالعاساتىن جارىسقا قازاقستان، قىرعىزستان، تاجىكستان، وزبەكستان قۇرامالارى جانە رەسەيدەن كەلگەن قازاق باۋىرلارىمىز قاتىسادى. وبلىس قۇرامالارى دا بار. استانادا «اسىق پاتي» شارالارىندا كوزگە تۇسكەن ويىنشىلار، استانا كومانداسىنا ىرىكتەلىپ، اتالمىش جارىستارعا قاتىستىرىلادى. قازىر كورىپ وتىرسىزدار، اكتەرلار اراسىندا وتە شەبەر ويىنشىلار بار، بۇلاردى دا ءبىز جاقىندا استانا قۇراماسى ساپىنا قوسىپ، رەسپۋبليكالىق، حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ويىندارعا قاتىستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەمىز. وسىنداي جارىستاردا كەنجە قالعان ويىندى حالىق كەلىپ وينايدى. بىرەۋلەر ويناي المايدى، قىزىعادى، ءبىر اعالار بار ويناعان بالا شاقتا. ولار ءار ءتۇرلى ەرەجەلەر ايتادى، ەلدىڭ باتىس، شىعىس، سولتۇستىك، وڭتۇستىك وڭىرلەرىندە ويناپ جۇرگەن وسى «بەستابان» ويىنىن قۇراستىردىق. وسى ويىندى استانا كومانداسىنىڭ ويىنشىلارى وتە جاقسى مەڭگەرگەن. ەشقانداي داۋلى جاعداي تۋمايدى، بارلىعى ءوز شەبەرلىكتەرىنە بايلانىستى ورىن الىپ، مۇڭايماي قايتادى. سپورت كوميتەتى ولاردى دا قۇرالاقان قالدىرمايدى، بارلىعىنا سىي-سىياپاتىن بەرىپ جاتادى. استانا چەمپيوناتىندا مەدالدارمەن جانە ماقتاۋ قاعازدارىمەن ماراپاتتالادى جانە اسىق اتۋدان I-سانات، II-سانات جانە سپورت شەبەرىنە ۇمىتكەر دەگەن اتاقتار بەرەمىز.
- استانا كومانداسىندا قانشا ويىنشى وينايدى؟
- استانا قۇراماسىندا قازىر ىرىكتەلگەن 14 قىز-جىگىتتەر بار. استانالىق سپورت كلۋبتا 30-عا تارتا ويىنشىمىز جاتتىعادى. ونىڭ ىشىندە 11-ءى - قىز بالا. 16 جاستان جوعارى قىز-كەلىنشەكتەر، اپالارىمىز وينايدى. ولار «بەستاس»، «بەستابان»، «ءۇشتابان»، «توپاي» دەگەن ويىندارىنىڭ سۋ مەرگەندەرى.
استانادا اسىق اتۋ سپورتىن دامىتۋ شارالارى ۇلكەن دارەجەدە قولعا الىنعان. مىسالى، ءار ءتۇرلى ۇجىمدار مەن كورپوراتسيالاردىڭ ىشىندە اسىق اتۋ، توعىز قۇمالاق، لاڭگى تەبۋ دەگەن ويىندار بويىنشا جارىستار وتكىزەدى. ولاردىڭ اراسىنان دا كوزگە تۇسكەن حاس شەبەرلەردى دە استانا قۇراماسىنا ويناۋعا شاقىرامىز. كەيبىرەۋلەر كەلىپ جاتادى، كەيبىرەۋلەرى جۇمىس بابىمەن كەلە المايدى. ەندى اسىق اتۋدى دامىتۋ ماقساتىندا ءبىز سىي-سىياپاتپەن عانا قالا بەرمەۋىمىز كەرەك. ورتالىق ازيا ەلدەرى اراسىندا اسىق ويىنى قازاق پەن قىرعىزداردا عانا قالعان، وتە اتسالىسىپ وينايدى. ۇلكەن دەڭگەيدە ويناۋ ءۇشىن ءبىز وسىنداي ءىس-شارالاردى كوپ وتكىزۋىمىز كەرەك جانە سولاردىڭ جەڭىمپازدارىن ارى قاراي شىڭداپ، ىرىكتەۋگە قاتىستىرىپ، استانا چەمپيونى اتاندىرىپ، وسىنداي جارىستارعا شىعارۋىمىز كەرەك. ونداي جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر.
- استانا كلۋبىندا 30-عا جۋىق ويىنشى بار دەدىڭىز، ال 10 جىل بۇرىن جاعداي قانداي ەدى؟
- 10 جىل بۇرىن اسىق اتۋ سپورتىنىڭ جاعداي وتە ناشار بولدى. ويتكەنى ءبىزدىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىمىز ناشار ەدى. اسىق ويناۋعا ادامداردا ۋاقىت بولمايتىن. بارلىعى جۇمىس ىزدەپ كەتتى. قازىر ەلىمىزدىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى كوتەرىلىپ، جۇمىستان بوس ۋاقىتتاردا ادامدار ءوزارا ويناي باستادى.
اسىق اتۋدىڭ پايداسى - ءبىزدىڭ قول مەرگەندىگىمىزدى شىڭدايدى، 12 مۇشەمىزدىڭ بارلىعى جۇمىس ىستەيدى، سونىڭ ەڭ ىشىندە ەڭ باستىسى - مىنا كوزدىڭ بۇلشىقەتتەرى وتە كوپ جۇمىس ىستەيدى. ويتكەنى 5, 6, 7 مەتردەن كوزدەيدى، سوندىقتان قازىرگى ۋاقىتتا تەلەفونعا شۇقشيىپ، كوز كورۋ قابىلەتىن ناشارلاتىپ العان جاستارىمىزعا بۇل تاپتىرمايتىن ەم. اسىقتا ەش زيان جوق، تابيعي زات. اسىق ويىنىنان ادامنىڭ كوزى، دەنەسى شىنىعىپ، ءوزىن تاربيەلەيدى. جاس بالالار بولاتىن بولسا، ويىن ولاردى ساناۋعا، باسەكەلەسۋگە، ۇيىمشىلدىققا، توزىمدىلىككە، مەرگەندىككە باۋليدى. بۇل ويىندى ويناعان ادام ەشقاشان دا ۇتىلمايدى. بۇعان ەشقانداي ستاديون سالمايسىڭ، جەردى سىزىپ، اسىق اتقاننان باسقا ەشتەڭە كەرەك ەمەس. وتە قولجەتىمدى ويىن. ءبىزدىڭ قازاقتا وسىنداي ويىننىڭ بارىنا مەن ماقتانامىن. قازاقتىڭ كوكپارى، توعىز قۇمالاعى، قازاق بارىسى بار، كۇرەسى بار. وسى سياقتى اسىق اتۋ ويىنىن دا برەندكە اينالدىرۋمىز كەرەك. ول ءبىزدىڭ قولىمىزدان كەلەدى. «ءبىرىڭدى قازاق، ءبىرىڭ دوس» دەگەن بار عوي، قازاقتار جۇمىلسا، بۇل اسىق ويىنىن برەندكە اينالدىرۋعا بولادى. باسقا ەلدەن كەلگەن ادامدارعا كورسەتە الاتىنداي. قولجەتىمدى ويىنداردىڭ ءبىرى وسى. كوكپاردى باسقا ەلدەن كەلگەندەر ويناي المايدى، كەشىرەرسىز، ونىڭ اتقا ءمىنۋى بار، اتتى باپتاۋى بار، ال مىناعان ەكى-ءۇش كۇن دايىندالسا، مەڭگەرىپ كەتەتىن ويىن. قازىر «ەكسپو-2017» كورمەسىندە وسى اسىق اتۋ ويىنىن كورسەتەتىن بولامىز. مەيماندارعا ىڭعايلى بولاتىن ەرەجەلەر دە جاساپ جاتىرمىز. ءوزىمىزدىڭ قازاقتارعا ويناتىپ قانا قويماي، شەتەلدىك قوناقتارعا دا ءوزىمىزدىڭ برەندتى تانىستىرۋىمىز كەرەك. بالا ويىنى دەپ ويلاماڭىزدار، بۇنى ۇلكەندەر دە وينايدى. بۇل - 6 جاستان، 60 جاسقا دەيىنگى ادامداردى تالاسىپ وينايتىن ويىنى.
- جاڭا قازاق بارىسى دەپ ايتىپ قالدىڭىز. قازىر بىزدە الەم بارىسى، ەۋرازيا بارىسى دەگەن دۇنيەجۇزىلىك جارىستار شىعىپ جاتىر. ال اسىق اتۋدا قانداي جارىستار بار؟
- اسىق اتۋدان ءبىز تەك حالىقارالىق دارەجەدەگى تۋرنيرلەردە عانا وينايمىز. ول استانا قالاسىندا عانا وتەدى. سونىمەن قاتار قوستانايدا ءوتتى. ەندى وسى جاقىن ارادا جامبىل وبلىسىندا وتەدى. وسى استانادا 9-رەت «التىن ساقا» حالىقارالىق ءتۋرنيرى تاعىدا وتەدى. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز - كوكپار، قازاق كۇرەسى سياقتى، اسىق اتۋ ويىنىن دا ازيا چەمپيوناتىنا، ازيا ويىندارىنا ەنگىزۋ.
- وسى باعىتتا نە جاسالىپ جاتىر؟
- ەندى وسى باعىتتا كوپ جۇمىستار اتقارىپ جاتىرمىز. حالىقارالىق تۋرنيرگە قىرعىزستانعا بارىپ جاتىرمىز، ودان كەيىن گەرمانياداعى قازاقتارعا، الىس-جاقىن شەتەلدەردەگى قازاقتارعا بارىپ، وسىنى ناسيحاتتاپ جاتىرمىز. گونگكونگتا «باس تاس» ويىنى ناسياحاتتالۋدا. ءبىزدىڭ رەسپۋبليكالىق فەدەراتسيا وسى جۇمىستى جاساپ جاتىر. جومارت سابىردانۇلى دەگەن فەدەراتسيادا جاناشىر كىسى بار، وسى اعامىز اسىق ويىنىن ۇلكەن دارەجەگە كوتەرىپ تاستادى. قازىر بۇكىل ەل، بۇكىل وبلىس وينايدى. اسىرەسە، وڭتۇستىك وڭىرلەر وتە قاتتى وينايدى. ول جاقتا باسەكەلەستىك وتە مىقتى. ءبىزدىڭ استانادا دا باسەكەلەستىك مىقتى. ورتالىق ازيا ەلدەرى اراسىندا ءبىز اسىق اتۋدان چەمپيونات وتكىزۋگە ءبىز اتسالىسىپ جاتىرمىز. جاقىن ارادا وعان جەتىپ قالاتىن شىعارمىز. ءوزىمىزدىڭ ەلىمىزدە اسىق ويىنىن تۇزەپ الساق، كەيىن ازيا بىرىنشىلىگىن وتكىزۋگە دە بولادى.
- قازاقستان بويىنشا قانشا ادام ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق اسىقپەن كاسىبي دارەجەدە اينالىسادى؟
- ۇلتتىق شتاتتىق كوماندالار جانە سپورت رەزەرۆى ديرەكتسياسىنىڭ الدىڭعى جىلعى مالىمەتى بويىنشا، رەسپۋبليكادا اسىق اتۋمەن 80 مىڭ ادام اينالىسىپ جاتىر. ول از ادام ەمەس. ولاردىڭ ىشىنەن 8 ادام ىرىكتەلىپ، قازاقستان قۇراماسىنىڭ مۇشەلىگىنە الىنادى. ولار شەتەلدەردە ءبىزدىڭ ەلدىڭ نامىسىن قورعايدى. باسقا ەلدەردە ونداي باسەكەلەستىك جوق شىعار، ءبىزدىڭ ەل مەن قىرعىزستاندا باسەكەلەستىك وتە جوعارى. اندا بارساق، ولار ۇتادى، بىزگە كەلسە، ءبىز ۇتامىز. بىراق الىس-جاقىن ەلدەرگە دە وسى ويىندى ارى قاراي دامىتىپ، اسىق اتۋدى تانىتاتىن بولامىز. ءبىزدىڭ قولدان كەلەتىن جۇمىستاردىڭ ءبىرى. ۇكىمەت تاراپىنان قولداۋ تاباتىن بولسا، بۇل اسىق ويىنى جىلجيدى.
- راحمەت!
"قازاقپارات"اگنەنتتىگى
