ەرىكتى بولۋ ماجبۇرلىكتەن ەمەس. كەي ادامدار وزگەگە قول ۇشىن سوزۋدى ماقساتى ساناپ، قينالىپ جاتقان ادامعا كومەكتەسكەننەن ءلاززات الادى. قىزىلوردا تۇرعىنى اينۇر اڭعىسىنقىزى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بولعانىنا قاراماستان، وزگەلەرگە كومەك كورسەتۋگە دايىن جان. ەرىكتىلىككە قالاي كەلگەنىن اينۇر حانىمنان سۇراپ-بىلدىك.
- قازىرگى ەرىكتىلىكتەن ءمان تاپقان اينۇرعا توقتالماس بۇرىن، بالا اينۇر جايلى ايتىپ بەرەسىز بە؟
- بالا اينۇر زەرەك، بىلىمگە قۇشتار، ەلگەزەك بولدى. بىراق ونىڭ بالالىعى وزگە بالالاردىكىندەي الاڭسىز، قامسىز، باقىتتى ءوتتى دەي المايمىن. بويىمدا دەرت بارىن 3 جاسىمدا بىلدىك. بىراق العاشقى وتانى تەك 7 جاسقا تولعاندا جاساۋ مۇمكىن بوپ شىقتى. سونىڭ كەسىرىنەن جەتى جاسقا دەيىن بالا بولىپ ويناۋىما، جۇگىرۋىمە بولمايتىن شەكتەۋلەرگە تاپ بولدىم. ەسەسىنە اتامنىڭ جانىندا كوپ ۋاقىت وتكىزدىم. اتام قيسسا، داستان، اڭىز-اڭگىمەلەر مەن باتىرلار جىرىن وقىعاندى جانى سۇيەتىن. ونى ءجاي عانا وقىماي، مانەرىن سالىپ، ناقىشىن كەلتىرىپ، ولەڭدەتىپ وقيتىن. سونى ءسىڭىرىپ، العاشقى جازۋ-سىزۋدى دا اتامنان ۇيرەندىم. العاشقى ۇستازىم دەسەم بولادى. كىتاپقا دەگەن قىزىعۋشىلىق بويىما سولاي دارىدى.
ويلاپ قاراسام، قاتارلاستارىم العاش مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاعان جىلى مەن اۋرۋحانا تابالدىرىعىن اتتاپ، ءومىردىڭ سىندارلى سىندارىنان ءوتىپ، ۇلكەن ايقاسقا شىققان ەكەنمىن. ومىردەگى ەڭ ۇلكەن قايعى انانىڭ بالاسىنان ايىرىلۋى قانداي بولاتىنىنا دا سول جىلى كۋا بولدىم. اۋرۋحانادا بىرگە ويناپ، ويىنشىققا تالاسىپ جۇرگەن قۇربىم كەزەكتى وتادان كەيىن ويانباي قالدى. وتە اۋىر ءتيدى. سول كۇنگى انانىڭ زارى ءالى كۇنگى كوز الدىما كەلە بەرەدى. جەتى جاسار بالا اينۇر سول كۇنى ەسەيىپ كەتكەن سياقتى كورىنەدى وزىمە.
- «ءۇش جاسىمدا» دەدىڭىز، سول ءۇش جاسىڭىزدا ءومىرىڭىزدى وزگەرتكەن نە نارسە؟ سونى تولىعىراق ايتىپ وتەسىز بە؟
- «جامباس ۇرشىعى شىعىپ كەتكەن» دەگەن دياگنوز قويىلدى. العاشقى وتا سول ۇرشىق سالۋ ءۇشىن جاسالدى. سودان كەيىن ءبىر اياعىم قيسىق بوپ شىقتى. سونى تۇزەۋ ءۇشىن جاسالعان وتا كەزىندە قاتە كەتكەن ەكەن. كەيىنگى بىرنەشەۋى سونى تۇزەۋ ءۇشىن جاسالدى. ودان كەيىن دە ەركىن ءجۇرىپ كەتە العام جوق، وتالار جالعاسا بەردى. شىنىمدى ايتسام، وسى كۇنگە دەيىن جالپى نەشە رەت پىشاققا تۇسكەنىمنىڭ سانىنان جاڭىلدىم. سوڭعىسىن 2018-ءشى جىلى 30 جاسىمدا جاسادى. العاش جىلدارى ىشتەي قاتتى قارسىلاستىم. وزگەرىس 13 جاسىمدا بولدى. 29-شى قىركۇيەك تۋعان كۇنىم بولاتىن. دارىگەرلەر ۇزاق كەڭەسە كەلە، كەزەكتى وتانى وزگە ەمەس ءدال سول كۇنى جاسايتىنىن ايتتى. مۇنى ەستىپ، قاتتى وكپەلەدىم. بولمەمە قامالىپ الدىم. كوپ جىلادىم. دارىگەرلەردى، ءتىپتى اللانىڭ ءوزىن «مەنى وسىنداي ەرەكشە كۇنى، ءتول مەرەكەمدە پىشاق استىندا جاتۋعا ءماجبىر ەتتىڭ» دەپ تىلدەدىم. ومىردەن باز كەشىپ، كۇللى الەمدى جەك كوردىم. سانامدا تەك قانا «نەگە؟» دەگەن سۇراق جاڭعىرىپ تۇردى. وتاعا وسى كوڭىلمەن جاتتىم.
وتادان كەيىن اتا-انام الىستا بولعان سوڭ، مۇزداي بولمەدە جالعىز جاتىپ كوز اشتىم. قايتا جاس قىستى. بىراق بۇل جولى بولەك، ومىرگە دەگەن قۇشتارلىقتىڭ جاسى بولدى. ءومىر سۇرگىم كەلدى. ءومىر سونداي ءتاتتى بوپ كورىندى. سول ءۇشىن الدا قانشا وتا بولسا دا كونبەك بوپ بەكىندىم.
- «ءومىر سىناق» دەپ جاتامىز. ءوز سىناعىڭىزدى قالاي ءوتىپ جاتىرمىن دەپ ويلايسىز؟ ومىردەن نە ۇيرەنىپ، نە ءتۇيدىڭىز؟
- بىردە كۇندەلىگىمە: «ءومىر ماعان سابىر مەن تەمىردەي ءتوزىم بەرگەنى ءۇشىن مەن وعان قارىزدارمىن» – دەپ جازىپپىن.
قازىر دە سولاي ويلايمىن. التى اي سايىن اۋرۋحاناعا جاتىپ، پىشاقتان امان شىعۋىما سول سابىر كومەك بەردى. سوندا دا بۇرىندارى وزىمە كوڭىلىم تولماي، 25 جاسقا دەيىن ءتورت قابىرعاعا قامالىپ ءومىر ءسۇردىم. قوعامعا سىڭە العام جوق. ءتىپتى ۇيگە كەلگەن قوناقتىڭ كوزىنە تۇسپەي، بولمەمدە جاسىرىندىم. «وقۋ قۋ ءتىپتى مۇمكىن ەمەس كورىندى. سەبەبى بالداقپەن ەل قاتارلى بولۋ مۇمكىن ەمەس، ءتىپتى ۇيات» دەپ ويلادىم.
قازىر ويلاپ قاراسام، ول كەزدەرى مەندە «قازىرگى كۇن، وسى ءسات» دەگەن تۇسىنىك بولماپتى. تەك قانا «ەرتەڭ» دەپ ءومىر ءسۇرىپپىن. ءومىر ءسۇرۋدىڭ ءوزىن بولاشاققا قالدىرىپپىن. «ەرتەڭ، ايتەۋىر ءبىر كۇنى جازىلامىن. سول كەزدە وقيمىن، جۇمىس ىستەيمىن» دەپ ويلاۋشى ەم.
ۇيرەتكەنىنە كەلەر بولسام، ول ماعان ەڭ ءبىرىنشى ءومىر ءسۇرۋدى، ءوزىن ءسۇيۋدى ۇيرەتتى. كەز-كەلگەن قيىندىق ارتىندا ءۇمىت بارىن ۇيرەتتى.
- ەرىكتىلىككە قالاي كەلدىڭىز؟
- ساداقانىڭ ەكى ءتۇرى بولادى دەيدى. ءبىرىنشىسى جاسىرىن، ەكىنشىسى جاريا تۇردە. بىرىنشىسىمەن تۇراقتى تۇردە اينالىسىپ كەلدىم. بالا كۇنىمدە اۋرۋحانادا ۇزاق جىلدار بويى ەمدەلەتىن، الىستاعى اتا-اناسىن ساعىناتىن، نە بولماسا اتا-اناسى مۇلدەم باس تارتقان بالالاردى كوپ كورىپ ءجۇردىم. بالا بولسام دا، سولاردىڭ بارىنە كومەكتەسكىم كەلەتىن.
بىراق كەيىندەرى ەرىكتى بولاتىن جاسقا جەتسەم دە، «ەرىكتى بولۋ ءبىزدىڭ قولدان كەلمەيدى. ساۋ ادامنىڭ تۇسىنىگىندە ءبىز ءوزىمىز كومەككە مۇقتاج ءمۇساپىرمىز» دەگەن مۇگەدەك سەنىمنەن ارىلا المادىم. بىراق كۇندەردىڭ كۇنىندە مەن عانا ەمەس، ءوزىمنىڭ تاعدىرلاستارىمنىڭ كوبىندە «ءبىزدىڭ مۇمكىندىگىمىز شەكتەۋلى، قوعام، ۇكىمەت تە بىزگە كومەكتەسۋ كەرەك. ءبىزدى وزگەلەر اسىراۋ كەرەك» دەگەن تۇسىنىك قالىپتاسىپ كەتكەنىن ۇقتىم. مويىندادىم. ءسويتتىم دە، بۇدان باس تارتقىم كەلدى.
ەڭ ءبىرىنشى ادىمىمدى قورقىنىشىمنان اتتاۋدان باستادىم. بىردەن «قىزىلوردا قايىرىمدى جاندار» اتتى ەرىكتىلەر توبىن ىزدەپ تاپتىم. توپ مۇشەسىمەن تانىسىپ، ءسوزىمدى ءوز ستاتۋسىمدى ايتۋدان باستادىم. قۋانىشىما وراي، ول كىسى مەنى شەتتەتپەدى. ەرىكتى بولۋدا شەكتەۋ جوق. باستىسى نيەت ەكەنىن ايتتى. وسىلايشا ەرىكتى بوپ شىعا كەلدىم.
العاشقى جوبامىز «الەم سىزبەن ادەمى» دەپ اتالدى. قىزىلوردا قالاسىنداعى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردى وڭالتۋ ورتالىعىندا 50-دەن اسا ەم الۋشى قىز-كەلىنشەككە تەگىن سالون قىزمەتىن ۇسىندىق. ونىڭ ىشىنە شاش قىرقۋ، بوياۋ، كۇتۋ، تىرناق ارلەۋدى ۇيرەتۋ كۋرستارى كىردى. بۇل ءبىر رەتتىك ەمەس، ءالى كۇنگە جالعاسىن تاۋىپ كەلە جاتقان جوبا.
كەلەسى جوبا «وزات، بىلگىر، العىر» دەپ اتالدى. بۇل جوبا تۇرمىسى ناشار وتباسىندا ءوسىپ جاتقان مەكتەپ جاسىنداعى بالالارعا ءتۇرلى ۇيىرمەلەرگە تەگىن قاتىستۋ مۇمكىندىگىن بەردى. وسىنداي شارالاردىڭ قاسىندا جۇرگەنىمدى ماقتان تۇتامىن.
- ءتانتىمىن. قازىرگى كۇنى بىزدەي جاندارعا قوعامنىڭ كوزقاراسى وزگەرۋ ءۇشىن ەڭبەك ەتىپ جاتىر ەكەنسىز. ايتىڭىزشى، بۇگىنگى تۇرمىسىڭىز بەن ءجۇرىپ-تۇرۋىڭىزدا قانداي قيىندىق بار؟ قوعامدا تاعى نەنى وزگەرتەر ەدىڭىز؟
- مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار قوعامدا ەركىن ءجۇرىپ-تۇرۋى ءۇشىن جاعداي جاسالسا دەيمىن. پاندۋس قانا ەمەس، مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا ارنالعان قوعامدىق كولىكتەر ىسكە قوسىلسا. پوەزداردا ءبىزدىڭ ىڭعايىمىز قاراستىرىلعان ۆاگوندار بولسا ەكەن دەيمىن. قازىرگى كۇننىڭ وزىندە اتالعاننىڭ ءبارى بار دەپ ەستيمىن. بىراق ولاردى پايدالانۋ مۇمكىن ەمەستىڭ قاسى. بىلتىر الماتىعا ەمگە شىققانىمدا ارنايى ۆاگوننان ورىن سۇراپ كوردىم. بىراق ونىڭ قۇجات جيناۋ ماشاقاتى كوپ كورىندى. تەك وزىمە عانا ەمەس، كۇتۋشىمنىڭ دە كوپتەگەن قۇجات جيناۋىنا تۋرا كەلەدى. وسى سىندى بەكەر اۋرەشىلىك ازايسا ەكەن دەيمىن.
تاعى ءبىر تىلەگىم مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردىڭ ماسەلەسىن كوتەرەتىن، سولاردىڭ قىزىعۋشىلىقتارى جايلى ايتاتىن باعدارلامالار راديو مەن تەلەارنالاردا كوبەيسە ەكەن. سول ارقىلى بىزدەي جاندار ءوز ىشىندەگى تالانت دارىندارىن شىعارا السا ەكەن دەيمىن. ءوزىن تولىققاندى ادام سەزىنسە ەكەن دەيمىن.
- تىلەگىڭىز ورىندالسىن. ەندى قانداي ءحوببيىڭىز بارىن سۇراعىم كەلىپ وتىر.
- قولونەرمەن اينالىسقاندى ۇناتامىن. سۋرەت سالىپ، ءتۇرلى بۇيىمدار جاسايمىن. الەۋمەتتىك جەلىلەردە كۇندەلىك جۇرگىزەمىن. بلوگەرمىن. وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن «ماسساگەت» اتتى سايت جۇمىس جاسادى. سول جەردە شاعىن بلوگىم بولدى. پوەزيانى سۇيەمىن. اۋداندىق، وبلىستىق ولەڭ، مونالوگ وقۋ سايىستارىنا قاتىسىپ تۇرامىن. پسيحولوگيا، اۋدارماشى سىندى سالالاردى مەڭگەرۋ ءۇشىن ءتۇرلى كۋرستاردان وتەمىن.
جالپى جوعارىدا ارنايى ءبىلىمىم جوعىن ايتتىم عوي. بىراق قاراپ وتىرعىم كەلمەيدى. ءبىز ءسۇرىپ جاتقان ححI-ءشى عاسىردا بار كەرەكتى اقپارات عالامتوردا تۇر. سونى كەڭىنەن پايدالانامىن. ۇنەمى ىزدەنىس ۇستىندەمىن. سونى پايدالانىپ، بۇرىنعى وزىنە سەنىمى از اينۇردان بۇگىنگى اينۇر بولۋ جولىندا كوپ ەڭبەك ەتتىم.
- «پسيحولوگيا مەن پوەزيانى ۇناتامىن» دەدىڭىز. سۇيىكتى جازۋشىڭىز كىم؟ كىمدى وقۋعا كەڭەس بەرەر ەدىڭىز؟
- مۇقاعاليدى ۇناتامىن. ولەڭدەرىندە موتيۆاتسيا بار. ايتسەدە سانامدا توڭكەرىس جاساعانى ول نەمات كەلىمبەتوۆتىڭ «ءۇمىت ۇزگىم كەلمەيدى» دەگەن كىتابى مەن اكىم ىسقاقتىڭ «ادام ىزدەپ ءجۇرمىن» دەگەن كىتابى.
- سوڭعى كەزدەرى موتيۆاتسيا دەگەن ءسوزدى كوپ ايتاتىن بولدىق. جوعارىدا ءوزىڭىز اتاعان سىننىڭ بارىنەن سۇرىنبەي ءوتىپ، وزىڭىزگە عانا ەمەس، وزگەگە كومەك بەرە الاتىنداي دارەجەگە جەتۋىڭىزگە نە موتيۆاتسيا بولدى؟
- بالا كۇنىمدە اتام «ازاماتسىڭ. ەرسىڭ» دەگەندى كوپ ايتاتىن. ءوزىمنىڭ قىز ەكەنىمدى العا تارتىپ، رەنجۋشى ەم. اتام بولسا «كەيىن ۇعاسىڭ» دەپ جىميىپ قويا سالاتىن. قازىر ويلاسام، بۇكىل وتا مەن سىننان وتۋگە كۇش بەرگەن اتامنىڭ سول سوزدەرى بولعان ەكەن.
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
سۇحباتتاسقان: تورعىن جولداسبەكقىزى
