Erıktı bolu mäjbürlıkten emes. Kei adamdar özgege qol ūşyn sozudy maqsaty sanap, qinalyp jatqan adamǧa kömekteskennen läzzat alady. Qyzylorda tūrǧyny Ainūr Aŋǧysynqyzy mümkındıgı şekteulı bolǧanyna qaramastan, özgelerge kömek körsetuge daiyn jan. Erıktılıkke qalai kelgenın Ainūr hanymnan sūrap-bıldık.
- Qazırgı erıktılıkten män tapqan Ainūrǧa toqtalmas būryn, bala Ainūr jaily aityp beresız be?
- Bala Ainūr zerek, bılımge qūştar, elgezek boldy. Bıraq onyŋ balalyǧy özge balalardıkındei alaŋsyz, qamsyz, baqytty öttı dei almaimyn. Boiymda dert baryn 3 jasymda bıldık. Bıraq alǧaşqy otany tek 7 jasqa tolǧanda jasau mümkın bop şyqty. Sonyŋ kesırınen jetı jasqa deiın bala bolyp oinauyma, jügıruıme bolmaityn şekteulerge tap boldym. Esesıne atamnyŋ janynda köp uaqyt ötkızdım. Atam qissa, dastan, aŋyz-äŋgımeler men batyrlar jyryn oqyǧandy jany süietın. Ony jäi ǧana oqymai, mänerın salyp, naqyşyn keltırıp, öleŋdetıp oqityn. Sony sıŋırıp, alǧaşqy jazu-syzudy da atamnan üirendım. Alǧaşqy ūstazym desem bolady. Kıtapqa degen qyzyǧuşylyq boiyma solai darydy.
Oilap qarasam, qatarlastarym alǧaş mektep tabaldyryǧyn attaǧan jyly men auruhana tabaldyryǧyn attap, ömırdıŋ syndarly syndarynan ötıp, ülken aiqasqa şyqqan ekenmın. Ömırdegı eŋ ülken qaiǧy ananyŋ balasynan aiyryluy qandai bolatynyna da sol jyly kuä boldym. Auruhanada bırge oinap, oiynşyqqa talasyp jürgen qūrbym kezektı otadan keiın oianbai qaldy. Öte auyr tidı. Sol küngı ananyŋ zary älı küngı köz aldyma kele beredı. Jetı jasar bala Ainūr sol künı eseiıp ketken siiaqty körınedı özıme.
- «Üş jasymda» dedıŋız, sol üş jasyŋyzda ömırıŋızdı özgertken ne närse? Sony tolyǧyraq aityp ötesız be?
- «Jambas ūrşyǧy şyǧyp ketken» degen diagnoz qoiyldy. Alǧaşqy ota sol ūrşyq salu üşın jasaldy. Sodan keiın bır aiaǧym qisyq bop şyqty. Sony tüzeu üşın jasalǧan ota kezınde qate ketken eken. Keiıngı bırneşeuı sony tüzeu üşın jasaldy. Odan keiın de erkın jürıp kete alǧam joq, otalar jalǧasa berdı. Şynymdy aitsam, osy künge deiın jalpy neşe ret pyşaqqa tüskenımnıŋ sanynan jaŋyldym. Soŋǧysyn 2018-şı jyly 30 jasymda jasady. Alǧaş jyldary ıştei qatty qarsylastym. Özgerıs 13 jasymda boldy. 29-şy qyrküiek tuǧan künım bolatyn. Därıgerler ūzaq keŋese kele, kezektı otany özge emes däl sol künı jasaitynyn aitty. Mūny estıp, qatty ökpeledım. Bölmeme qamalyp aldym. Köp jyladym. Därıgerlerdı, tıptı Allanyŋ özın «menı osyndai erekşe künı, töl merekemde pyşaq astynda jatuǧa mäjbır ettıŋ» dep tıldedım. Ömırden baz keşıp, küllı älemdı jek kördım. Sanamda tek qana «nege?» degen sūraq jaŋǧyryp tūrdy. Otaǧa osy köŋılmen jattym.
Otadan keiın ata-anam alysta bolǧan soŋ, mūzdai bölmede jalǧyz jatyp köz aştym. Qaita jas qysty. Bıraq būl joly bölek, ömırge degen qūştarlyqtyŋ jasy boldy. Ömır sürgım keldı. Ömır sondai tättı bop körındı. Sol üşın alda qanşa ota bolsa da könbek bop bekındım.
- «Ömır synaq» dep jatamyz. Öz synaǧyŋyzdy qalai ötıp jatyrmyn dep oilaisyz? Ömırden ne üirenıp, ne tüidıŋız?
- Bırde kündelıgıme: «Ömır maǧan sabyr men temırdei tözım bergenı üşın men oǧan qaryzdarmyn» – dep jazyppyn.
Qazır de solai oilaimyn. Alty ai saiyn auruhanaǧa jatyp, pyşaqtan aman şyǧuyma sol sabyr kömek berdı. Sonda da būryndary özıme köŋılım tolmai, 25 jasqa deiın tört qabyrǧaǧa qamalyp ömır sürdım. Qoǧamǧa sıŋe alǧam joq. Tıptı üige kelgen qonaqtyŋ közıne tüspei, bölmemde jasyryndym. «Oqu quu tıptı mümkın emes körındı. Sebebı baldaqpen el qatarly bolu mümkın emes, tıptı ūiat» dep oiladym.
Qazır oilap qarasam, ol kezderı mende «qazırgı kün, osy sät» degen tüsınık bolmapty. Tek qana «erteŋ» dep ömır sürıppın. Ömır sürudıŋ özın bolaşaqqa qaldyryppyn. «Erteŋ, äiteuır bır künı jazylamyn. Sol kezde oqimyn, jūmys ısteimın» dep oilauşy em.
Üiretkenıne keler bolsam, ol maǧan eŋ bırınşı ömır sürudı, özın süiiudı üirettı. Kez-kelgen qiyndyq artynda ümıt baryn üirettı.
- Erıktılıkke qalai keldıŋız?
- Sadaqanyŋ ekı türı bolady deidı. Bırınşısı jasyryn, ekınşısı jariia türde. Bırınşısımen tūraqty türde ainalysyp keldım. Bala künımde auruhanada ūzaq jyldar boiy emdeletın, alystaǧy ata-anasyn saǧynatyn, ne bolmasa ata-anasy müldem bas tartqan balalardy köp körıp jürdım. Bala bolsam da, solardyŋ bärıne kömekteskım keletın.
Bıraq keiınderı erıktı bolatyn jasqa jetsem de, «erıktı bolu bızdıŋ qoldan kelmeidı. Sau adamnyŋ tüsınıgınde bız özımız kömekke mūqtaj müsäpırmız» degen mügedek senımnen aryla almadym. Bıraq künderdıŋ künınde men ǧana emes, özımnıŋ taǧdyrlastarymnyŋ köbınde «bızdıŋ mümkındıgımız şekteulı, qoǧam, ükımet te bızge kömektesu kerek. Bızdı özgeler asyrau kerek» degen tüsınık qalyptasyp ketkenın ūqtym. Moiyndadym. Söittım de, būdan bas tartqym keldı.
Eŋ bırınşı adymymdy qorqynyşymnan attaudan bastadym. Bırden «Qyzylorda qaiyrymdy jandar» atty erıktıler tobyn ızdep taptym. Top müşesımen tanysyp, sözımdı öz statusymdy aitudan bastadym. Quanyşyma orai, ol kısı menı şettetpedı. Erıktı boluda şekteu joq. Bastysy niet ekenın aitty. Osylaişa erıktı bop şyǧa keldım.
Alǧaşqy jobamyz «älem sızben ädemı» dep ataldy. Qyzylorda qalasyndaǧy mümkındıgı şekteulı jandardy oŋaltu ortalyǧynda 50-den asa em aluşy qyz-kelınşekke tegın salon qyzmetın ūsyndyq. Onyŋ ışıne şaş qyrqu, boiau, kütu, tyrnaq ärleudı üiretu kurstary kırdı. Būl bır rettık emes, älı künge jalǧasyn tauyp kele jatqan joba.
Kelesı joba «Ozat, bılgır, alǧyr» dep ataldy. Būl joba tūrmysy naşar otbasynda ösıp jatqan mektep jasyndaǧy balalarǧa türlı üiırmelerge tegın qatystu mümkındıgın berdı. Osyndai şaralardyŋ qasynda jürgenımdı maqtan tūtamyn.
- Täntımın. Qazırgı künı bızdei jandarǧa qoǧamnyŋ közqarasy özgeru üşın eŋbek etıp jatyr ekensız. Aityŋyzşy, bügıngı tūrmysyŋyz ben jürıp-tūruyŋyzda qandai qiyndyq bar? Qoǧamda taǧy nenı özgerter edıŋız?
- Mümkındıgı şekteulı jandar qoǧamda erkın jürıp-tūruy üşın jaǧdai jasalsa deimın. Pandus qana emes, mümkındıgı şekteulı jandarǧa arnalǧan qoǧamdyq kölıkter ıske qosylsa. Poezdarda bızdıŋ yŋǧaiymyz qarastyrylǧan vagondar bolsa eken deimın. Qazırgı künnıŋ özınde atalǧannyŋ bärı bar dep estimın. Bıraq olardy paidalanu mümkın emestıŋ qasy. Byltyr Almatyǧa emge şyqqanymda arnaiy vagonnan oryn sūrap kördım. Bıraq onyŋ qūjat jinau maşaqaty köp körındı. Tek özıme ǧana emes, kütuşımnıŋ de köptegen qūjat jinauyna tura keledı. Osy syndy beker äureşılık azaisa eken deimın.
Taǧy bır tılegım mümkındıgı şekteulı jandardyŋ mäselesın köteretın, solardyŋ qyzyǧuşylyqtary jaily aitatyn baǧdarlamalar radio men telearnalarda köbeise eken. Sol arqyly bızdei jandar öz ışındegı talant daryndaryn şyǧara alsa eken deimın. Özın tolyqqandy adam sezınse eken deimın.
- Tılegıŋız oryndalsyn. Endı qandai hobbiıŋız baryn sūraǧym kelıp otyr.
- Qolönermen ainalysqandy ūnatamyn. Suret salyp, türlı būiymdar jasaimyn. Äleumettık jelılerde kündelık jürgızemın. Blogermın. Osydan bıraz uaqyt būryn «Massaget» atty sait jūmys jasady. Sol jerde şaǧyn blogym boldy. Poeziiany süiemın. Audandyq, oblystyq öleŋ, monalog oqu saiystaryna qatysyp tūramyn. Psihologiia, audarmaşy syndy salalardy meŋgeru üşın türlı kurstardan ötemın.
Jalpy joǧaryda arnaiy bılımım joǧyn aittym ǧoi. Bıraq qarap otyrǧym kelmeidı. Bız sürıp jatqan HHI-şı ǧasyrda bar kerektı aqparat ǧalamtorda tūr. Sony keŋınen paidalanamyn. Ünemı ızdenıs üstındemın. Sony paidalanyp, būrynǧy özıne senımı az Ainūrdan bügıngı Ainūr bolu jolynda köp eŋbek ettım.
- «Psihologiia men poeziiany ūnatamyn» dedıŋız. Süiıktı jazuşyŋyz kım? Kımdı oquǧa keŋes berer edıŋız?
- Mūqaǧalidy ūnatamyn. Öleŋderınde motivasiia bar. Äitsede sanamda töŋkerıs jasaǧany ol Nemat Kelımbetovtıŋ «Ümıt üzgım kelmeidı» degen kıtaby men Äkım Ysqaqtyŋ «Adam ızdep jürmın» degen kıtaby.
- Soŋǧy kezderı motivasiia degen sözdı köp aitatyn boldyq. Joǧaryda özıŋız ataǧan synnyŋ bärınen sürınbei ötıp, özıŋızge ǧana emes, özgege kömek bere alatyndai därejege jetuıŋızge ne motivasiia boldy?
- Bala künımde atam «Azamatsyŋ. Ersıŋ» degendı köp aitatyn. Özımnıŋ qyz ekenımdı alǧa tartyp, renjuşı em. Atam bolsa «keiın ūǧasyŋ» dep jymiyp qoia salatyn. Qazır oilasam, bükıl ota men synnan ötuge küş bergen atamnyŋ sol sözderı bolǧan eken.
- Äŋgımeŋızge rahmet!
Sūhbattasqan: Torǧyn Joldasbekqyzy
Ūqsas jaŋalyqtar
