وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن پاۆلودار وبلىسى، ەرتىس اۋدانى، قىزىلجار اۋىلىنداعى ءبىر تۇرعىن ءۇيدىڭ جانىنا التى تەرەك ەگىلگەن ەدى. ولار ۇلى وتان سوعىسى كەزىندە ۇرىس دالاسىنان ورالماعان التى اعايىندى دۇيسەمبينوۆتەردى ەسكە الۋ ماقساتىندا وتىرعىزىلعان. بۇل قايتىس بولعان باتىرلاردى ۇمىتپاۋ ءۇشىن تۋىستارىنىڭ جاساي العان جالعىز ارەكەتى بولاتىن. ءبىراز ۋاقىت وتكەننەن كەيىن ءدال وسى اۋلەتتىڭ تاعى ءبىر مۇشەسى قان مايداندا قازا تابادى. وسىلايشا سۇراپىل سوعىس ءبىر وتباسىنىڭ جەتى بىردەي ازاماتىن جەر قوينىنا تاپسىردى...
اۋىل حالقىنىڭ بارلىعى دەرلىك اعايىندى-جەرلەستەردىڭ قايعىلى تاعدىرىن بىلەدى.
«دۇيسەمبينوۆتەر وتباسىنىڭ شىعۋ تەگى "كوشپەندىلەر" تريلوگياسىنىڭ كەيىپكەرى بولعان، جەكە باتىردىڭ ۇلى قوجابەرگەننەن باستاۋ الادى. باتىر بابالاردىڭ قاھارماندىق رۋحى اعايىندىلارعا دا دارىعان. ءبىر وكىنىشتىسى، ءبىز بۇل جىگىتتەردىڭ قانداي شايقاستاردا جانە قانداي جاعدايدا قايتىس بولعانىن بىلمەيمىز، بىلە المايمىز دا. ەسكە الۋ كىتابىنداعى مالىمەتتەر ارقىلى ءۇش اعايىندىنىڭ باۋىرلاستار زيراتىندا جاتقانىنان حاباردار بولدىق. ال قالعاندارىنىڭ قايدا جەرلەنگەنى ءالى كۇنگە دەيىن جۇمباق»،– دەيدى قازا بولعانداردىڭ تۋىسى ەلەمەس قاسەنوۆ.
دۇيسەمبينوۆتەر وتباسىنىڭ ۇلكەنى ماعزۇم 1902 جىلى دۇنيەگە كەلگەن. سوعىسقا 1942 جىلدىڭ 10 ماۋسىمىندا اتتانادى. سول جىلدىڭ 28 تامىزىندا ۇرىس كەزىندە قازا تاۋىپ، تۆەر وبلىسى، رجەۆ اۋدانى، تاباكوۆو اۋىلىنىڭ باۋىرلاستار زيراتىنا جەرلەندى.
نۇرماعامبەت دۇيسەمبينوۆ 1907 جىلى تۋعان. مايدانعا 1942 جىلدىڭ 16 ناۋرىزىندا شاقىرىلدى. سەگىز ايدان كەيىن، ياعني قاراشادا ۆولگوگراد وبلىسىندا جوعالىپ كەتكەن.
1911 جىلعى احمەت دۇيسەمبينوۆ سوعىسقا 28 قاراشا كۇنى كەتكەن. 1943 جىلى 6 اقپاندا قايتىس بولىپ، لەنينگراد وبلىسىنا قاراستى چۋجسكي اۋدانىنىڭ پودنوجەنو اۋىلىندا جەرلەندى.
ماحمەت دۇيسەمبينوۆ 1917 جىلى دۇنيە ەسىگىن اشىپ، 1941 جىلدىڭ 18 تامىزىندا ومىردەن وتكەن. سمولەنسك وبلىسى، سافرونوۆ اۋدانى، مالايا يۆانوۆسكايا اۋىلىنداعى باۋىرلاستار زيراتىندا جەرلەنگەن.
جاقىپ دۇيسەمبينوۆ 1918 جىلى تۋعان. 1939 جىلى قىزمەتكە شاقىرىلىپ، 4 جىل وتكەننەن كەيىن حابار-وشارسىز كەتكەن.
شايكەن دۇيسەمبينوۆ 1921 جىلى تۋعان. قىزىل ارميا قاتارىنا 1941 جىلدىڭ 19 ماۋسىمىندا الىنعان. 1942 جىلدان باستاپ ءىز-ءتۇسسىز جوعالعان.
التى ازاماتتىڭ اكەسى دۇيسەمبى اتا سوڭعى بالاسىنىڭ قارا قاعازى كەلگەننەن كەيىن ومىردەن وتەدى. بۇل قايعىعا جۇرەگى شىداماسا كەرەك... جارى ءاناپيا اپا قولىنان كەلگەنشە مىقتى بولۋعا تىرىسادى. ول ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن ۇلدارى تۋرالى قانداي دا ءبىر حابار الۋعا ۇمىتتەنەدى. بىراق اقجاۋلىقتى انا قالاعان عاجايىپ وقيعا بولمايدى.
«اعايىندى دۇيسەمبينوۆتەردەن ماعزۇم مەن ماحمەت قانا شاڭىراق كوتەرىپ ۇلگەرەدى. ماحمەتتىڭ جەرلەۋ ءراسىمى وتكەننەن كەيىن ونىڭ ءىنىسى امەڭگەرلىك سالتى بويىنشا اعاسىنىڭ جەسىرىن جار ەتىپ، قىزى زاۋكيانى ءوز تاربيەسىنە الادى. زاۋكيا ون بالانى دۇنيەگە اكەلىپ، كەڭەس وداعىنىڭ باتىر اناسى اتاعىنا يە بولعان»،– دەيدى ە.قاسەنوۆ.
دۇيسەمبينوۆتەر اۋلەتىنىڭ مۇشەسى كاماليدەن ماعزۇمۇلى ابۋوۆتىڭ دا ەسىمى ۇمىتىلماۋى ءتيىس. ەرتە جاستان جەتىم قالعان ازامات اتاسىنىڭ تاربيەسىندە وسەدى.
«90-شى جىلدارى مەن شەجىرەمىزدى زەرتتەي باستادىم. وسىلايشا باتىر بابالارىمنىڭ ەرلىگىمەن تانىستىم. بىرنەشە جىل بۇرىن ءبىز كاماليدەن ابۋوۆتىڭ دا سوعىستا قايتىس بولعانىن بىلدىك. ول 1923 جىلى دۇنيەگە كەلگەن. 19 جاسىندا ءوز ەركىمەن مايدانعا اتتانىپ، 1942 جىلدىڭ مامىر ايىندا ستالينگراد شايقاسىندا قازا تاپقان. بۇل ءبىر وتباسىنىڭ جەتى مۇشەسى سوعىستان ورالماعان رەسپۋبليكاداعى جالعىز جاعداي. اتالارىم قانداي قۇرمەتكە دە لايىق»،– دەپ ءسوزىن تولىقتىردى ەلەمەس مىرزا.
ءيا، سوعىس ەشكىمدى ايامادى. بۇگىنگى ۇرپاق جەڭىس جولىندا قاسىق قانىن توككەن باتىرلار ەسىمىن ۇمىتپاۋى ءتيىس!..
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
(webpress.kz سايتىنان اۋدارىلدى)
