ءبىر فوتونىڭ حيكاياسى

مىنا ءبىر فوتو «ازات» قوزعالىسىنىڭ اۋەلى اقتوبە قالالىق كەيىن وبلىستىق فيليالىن باسقارعان سەرىك ساپارعاليەۆتىڭ فەيسبۋك پاراقشاسىنا بىرنەشە جىل بۇرىن سالىنعان ەكەن. كوزگە وتتاي باسىلىپ قويعان جوق، 28 جىل بۇرىنعى حيكايانىڭ بەتىن تىرناپ اشقانداي... وسىدان 28 جىل بۇرىن جاعدايى اۋىرلاعان "ازات" قوزعالىسىن ىدىراۋدان امان ساقتاۋ مەن جۇمىسىن جانداندىرۋ جولىندا ماسەلە قويىپ، قوزعالىستىڭ اقتوبە فيليالى بارلىق شىعىندى ءوز موينىنا الىپ، بەلسەندىلەردىڭ ءبارىن اقتوبە قالاسىنا جيناپ، ءۇش كۇندەي ءماسليحات، دەمالىس شارالارى مەن ىستەلىپ جاتقان جۇمىستارمەن تانىستىرعان ەدى. «ازات» قوزعالىسىنىڭ جاعدايىنىڭ كۇردەلەنۋىنە ەكى باستى فاكتوردى اتاعان ءجون: 1. ەلدىڭ باستى ساياسي نيۋسمەيكەرى بولىپ كەلگەن ايتۋلى قوزعالىستان قۇتىلىپ، اۆتوكراتيالىق بيلىكتى اڭساعان توپتاردىڭ ۇيىمدى ىدىراتۋعا دەگەن بارلىق قۇلشىنىسى مەن شارالارى – قوزعالىستى ماتەريالدىق قولداۋدان قاقتى، قالىپتاسا باستاعان جاس بۋرجۋازيا «ۇلتشىلدارعا» مەنسىنبەي قارادى - قولدامادى; 2. ەلدى قۇرساعان ەكونوميكالىق-الەۋمەتتىك جاعدايدىڭ ۋشىعا ءتۇسۋى قوزعالىس مۇشەلەرىنىڭ عانا ەمەس، ساياسي ىقپالعا دەگەن حالىقتىڭ قۇلىقسىزدىعىن، ساياسي اپاتياسىن قالىپتاستىردى. اقتوبە فيليالى ول كەزدە رەسپۋبليكالىق قوزعالىستىڭ ماڭدايالدى بولىمشەسى بولدى: 1. "الداسپان" بىرلەستىگى كەزىندە العان قويعان بۇكىلالاشتىق ءۇش كورپوراتسيانى قۇرۋعا بەتالىپ، "بەكارىس" كومپانياسىن دوڭگەلەتىپ جاتقان.

2. باسپاناسىزدارعا ءۇي سالۋ مەن الەۋمەتتىك ماسەلەنى شەشۋ ۇلگىسى رەتىندە "وتاۋ" قۇرىلىس-الەۋمەتتىك كەشەنىن قۇرىپ، قالانىڭ وڭتۇستىك-باتىسىنان تۇگەلدەي ءبىر كوشەگە جەر الىپ ءۇي سالا باستاعان ەدى.
3. وڭىردەگى قوزعالىستىڭ بىرقاتار ليدەرلەرى ەستاي جايلىباەۆ، قايىربەك توقتاروۆتار وبلىستىق جانە قالالىق دەڭگەيدەگى اتقارۋ بيلىگىنە قىزمەتكە الىندى; اقتوبە قالاسىنىڭ ءماسليحاتىنىڭ ۇشتەن ءبىر مانداتىن «ازاتتىقتار» ۇستادى.
4. "ازات" قوزعالىسىن ودان ءارى ىقپالدى ساياسي ۇيىمعا اينالدىرۋدىڭ ناقتى جوسپارىن قۇرىپ، سونى بەكىتۋىپ ىسكە اسىرۋعا الەۋەتى دايىن بولاتىن.

سونىمەن 1993 جىلى شىلدەنىڭ باسىندا قوزعالىستىڭ باسشىسى سابەتقازى اقاتاي مەن ميحايل ەسەناليەۆ اعالارىمىزدان باسقا باسكەرلەر/ليدەرلەر كەلدى. كورىپ وتىرعانداي، باتىرحان دارىمبەت، حاسەن قوجاحمەت، جاسارال قۋانىشالين جانە بارلىق وبلىس باسشىلارى جينالدى. وسى جيىننان كەيىن «اقىلتوبە» اتالعان اقتوبە فيليالى كۇن تارتىبىنە باستى ەكى ماسەلەنىڭ ءبىرىن قابىلداۋدى ۇسىنىپ ازىرلەدى:1. قوزعالىس باسشىلىعىن وڭىرلەرگە بەلگىلى ءبىر مەرزىمگە اۋىستىرۋ ارقىلى الماتىداعى باسشىلار اراسىنداعى (بيلىكتىڭ ارالاسىمەن ەكەنى ايقىن ەدى) كيكىلجىڭ مەن يت-ىرقىلجىڭدى جويۋ ماقساتىمەن قوزعالىستى كۇشەيتۋ، وڭىرلىك باسشىلاردىڭ دەڭگەيىن ارتتىرۋ - مىسالى، 6 اي بويى قوزعالىستى اقتوبە فيليالى باسقارادى، سوسىن كەزەكتى كەلەسى قىزىلوردا الادى... ت.ت. وسىلاي قوزعالىس ىدىراۋ مەن ىشكى داعدارىستان قۇتىلادى. بىراق بۇل شەشىمدى قابىلداۋعا كەلگەندە كوپتەگەن قاتىسۋشىلار دايىن بولمادى، وزدەرىنە جاۋاپكەرشىلىك الۋدان جۇرەكسىندى، ليدەرلەر بۇنداي تاكتيكا مەن ماسشتابقا ءازىر ەمەس ەدى. 2- شەشىمنىڭ جوباسى: "ازات" قوزعالىسىن سولايىمەن "وتان" اتالاتىن پارتياعا اينالدىرۋ بولاتىن. بۇل دا قوزعالىستى جاڭا ساياسي دەڭگەيگە كوتەرىپ، ەلگە وڭدى ىقپال ەتۋ جانە ۇلتتىق مۇددەنى قورعاۋدىڭ توتە جولى بولاتىن. سول كەزدە قوعامدىق-ساياسي جاعداي ۋشىعىپ، اۆتوكراتيا مەن دەموكراتيانىڭ تايتالاسى ايقىن كورىنە باستاعان-دى. بىراق كونفەرەنتسيا دەلەگاتتارى بۇعان دا دايىن بولمادى. قاتىسۋشىلاردىڭ ءبىرتالايى بيلىك پەن ساتقىندىقتىڭ قۇربانى بولىپ، شەشىم قابىلداۋعا قاۋقارسىز بولىپ شىقتى. ءتىپتى كوپشىلىگى بۇدان جەكە وڭىرلەردىڭ ساياسي سەپاراتيزمىنەن ساقتانىپ، اقىرى قوزعالىستى وسى سولاقاي ۇعىمنىڭ قۇربانى ەتىپ تىندى. بۇل - اششى دا بولسا - شىندىق، اقتوبەدە بولعان ازات قۇرىلتايى تاريحي بولسا دا - فاكت! بۇل جيىننان كەيىن قوزعالىس قۇرىپ بىتكەن جوق، بىراق جۇيەلى ءبىرتۇتاس ىقپالدى كۇش رەتىندە السىرەي بەردى.بۇعان سول كەزدە اۆتوكراتيالىق رەجيم ورناتۋعا مۇددەلى بيلىك قۋاندى، ۇيىمنىڭ بارلىق باستاماسىن وزىنە يەمدەنىپ، قولدا بار رەسۋرستاردى سوعان جۇمساپ، ءوزىن حالىق الدىندا لەگيتيم- سۇيكىمدى ەتۋگە جانتالاسا كىرىستى. سونىڭ ءبىرى - ن.نازارباەۆتىڭ باستاماسىمەن 1999 جىلى قۇرىلعان «وتان» پارتياسى ەدى. بۇل كەزدە «ازات» قوزعالىسى ءار جەردە ءالسىز توپتارعا تۇرىندەگى 400 مىڭداي مۇشەسى بولعان تەلەگەي تەڭىزدەن كولشىكتەر كۇيىنە ءتۇسىپ، ىدىراي باستادى... ءبىر فوتونىڭ ءبىر حيكاياسىنىڭ بارى وسى عانا. قوزعالىستىڭ جالپى احۋالىن قالپىنا كەلتىرۋگە كۇش-قايرات جەتسە، جالپى موزايكالىق دەرەك پەن كوزقاراس-پىكىردى جيناستىراتىن بولامىز.

سەرىك ەرعالي،

«ازات» قوزعالىسىنىڭ 1991-1993 جىلدار اراسىنداعى باتىس ايماق (6 وبلىستى قامتىعان) بويىنشا ۇيلەستىرۋشىسى