قازىرگى تاڭدا شەتەلدە ءبىلىم الۋعا قۇشتار جاستاردىڭ سانى وتە كوپ. كەيبىر تالاپكەرلەر ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋدى تاپسىرماي-اق شەتەلدە وقۋدى جوسپارلايدى. ۇبت تاپسىرماي، شەتەلدىك گرانتتى ۇتىپ العان جاستاردىڭ ءبىرى، بۇگىنگى كەيىپكەرىمىز – نازەركە امانقوس. ول وسى سۇحباتتا ءوزىنىڭ ۆەنگريادا قالاي تەگىن ءبىلىم الىپ جاتقانى جايىندا بايانداپ بەردى.
– سالەم، نازەركە! سىزبەن تانىسقانىما وتە قۋانىشتىمىن. ەڭ الدىمەن، ۆەنگرياعا وقۋعا قالاي تۇسكەنىڭىز جايلى بايانداپ بەرسەڭىز.
-ۆەنگرياعا وقۋعا ءتۇسۋ ءۇشىن 2018 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا «Stipendium hungaricum scholarship» سايتىنا ءوتىنىش قالدىردىم. ودان كەيىن «بولاشاق» باعدارلاماسى اياسىندا قاجەتتى قۇجاتتاردى جيناپ، نۇر-سۇلتان قالاسىنا ءوز ءوتىنىشىمدى جىبەردىم. قازاقستاندىق ءوتىنىم بەرۋشىلەر اراسىنداعى ىرىكتەۋدەن ءساتتى ءوتىپ شىقتىم. كەلەسى كەزەكتە ءساۋىر ايىندا ۆەنگريادا ارنايى ينتەرۆيۋ، ياعني ستۋدەنتپەن سۇحباتتاسۋ وتكىزىلدى. سۇحباتتاسۋ بارىسىندا ماماندىعىما جانە جەكە ومىرىمە قاتىستى سۇراقتار قويىلدى. سونىمەن قوسا، ۆەنگريا تۋرالى سۇراقتار دا بولدى. بۇل كەزەڭنەن دە ءساتتى ءوتىپ، ماۋسىم ايىندا وقۋعا قابىلدانعانىم جايىندا حابارلاما كەلدى.
– ۆەنگريا – ازيا ەمەس. ەۋروپانىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنە ۇيرەنىپ كەتۋ قيىنعا سوقتى ما؟ جالپى، ەۋروپانىڭ ازيادان قانداي ايىرماشىلىعى بار ەكەن؟
-ەۋروپانىڭ باستى ەرەكشەلىگى – زاڭدى قاتاڭ ساقتاۋىندا. ءاربىر ادام زاڭعا سايكەس ارەكەت ەتەدى جانە دە قوعامنىڭ زاڭ تۇرعىسىنداعى ساۋاتى وتە جوعارى دەڭگەيدە قالىپتاسقان. پاندەميا كەزىندە بەكىتىلگەن كارانتيندە ەۋروپالىقتاردىڭ قانشالىقتى مادەنيەتتى ءارى ۇقىپتى ەكەندىگىن بايقادىم. تازالىق- ەۋروپانىڭ ماقتان تۇتۋعا تۇرارلىق ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءبىرى. سونىمەن قاتار، ەۋروپالىقتار -وتە ەڭبەكقور ءارى سپورتقا جاقىن جانە دە تەز ءتىل تابىسىپ كەتە الاتىن ەركىن حالىق.
– وقۋ ورنىڭىز بەن ماماندىعىڭىز كوڭىلىڭىزدەن شىقتى ما؟ ۆەنگريانىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ ارتىقشىلىقتارى تۋرالى وي بولىسسەڭىز.
-ارينە، ماعان ءوز وقۋ ورنىم قاتتى ۇنايدى. سەبەبى، ناقتى ءبىر جۇيە بار. ەڭ باستىسى- وقۋ باعدارلاماسى ستۋدەنتتەرگە اۋىر سالماق سالمايدى. ستۋدەنتتەر ءوز ەرىكتەرىمەن ساباققا قاتىسادى, وقۋ ورنى تاراپىنان اۋىر تالاپ جوق. وقۋ ورنىمداعى بارلىق پروفەسسورلار ءوز ىسىنە بەرىلگەن، ناعىز ماماندار ءارى بارلىق ستۋدەنتپەن جاقسى قارىم-قاتىناس ورناتادى. ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ەڭ جاقسى تۇسى- ستۋدەنتتەردىڭ ەمتيحاندى ەكى رەت تەگىن تاپسىرا الاتىندىعىندا. ياعني، العاشقى ەمتيحاننان تومەن باعا السا، تاعى ءبىر رەت تەگىن تاپسىرۋعا مۇمكىندىگى بار.
— ۋنيۆەرسيتەتتە ءسىز سەكىلدى ارمان قۋىپ، ءبىلىم الۋعا كەلگەن قازاق جاستارىن كەزدەستىردىڭىز بە؟
-ارينە. مەن تۇرىپ جاتقان دەبرەتسەن قالاسىندا قازاقستاندىقتار وتە كوپ. ءبىز مەرەكەلەردە، اسىرەسە ناۋرىز مەيرامىندا جانە رامازان ايى قارساڭىندا ءجيى كەزدەسىپ، اڭگىمە-دۇكەن قۇرىپ تۇرامىز.
– ەۋروپاعا وقۋعا ءتۇسۋدى ارماندايتىندار ءۇشىن قانداي ءتيىمدى باعدارلامانى ۇسىنار ەدىڭىز؟
-«Stipendium hungaricum scholarship»باعدارلاماسىن ۇسىنامىن. وزىم وسى باعدارلاما ارقىلى وقۋعا تۇسكەن بولاتىنمىن. 11-سىنىپتان كەيىن بىردەن شەتەلدە، سونىڭ ىشىندە ەۋروپادا وقىعىسى كەلەتىن تالاپكەرلەر وسى باعدارلامانى تاڭداسا بولادى. بۇل- مەكتەپتەگى اتتەستاتپەن ۋنيۆەرسيتەتكە تۇسۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن بىردەن-ءبىر باعدارلاما.
– قازىرگى تاڭدا جاستار كوبىنە اعىلشىن ءتىلىن جەتىك مەڭگەرۋگە ۇمتىلىپ جاتادى. الايدا، ءتىل ۇيرەنۋ پروتسەسى وڭاي ەمەس. ءوزىڭىز اعىلشىن ءتىلىن قالاي جانە قانشا ۋاقىتتا تولىق مەڭگەرىپ شىقتىڭىز؟
-شىنىندا، قازىر كوپتەگەن جاستاردىڭ ءتىل ۇيرەنۋگە دەگەن تالپىنىستارى وتە جاقسى. ەگەر شىنايى نيەت بولسا، ءتىل ۇيرەنۋدە ەرىنبەي ەڭبەك ەتسە، ءتىلدى از ۋاقىتتا ۇيرەنىپ الۋعا بولادى. مىسالى، مەن اعىلشىن ءتىلىنىڭ گرامماتيكاسىن نەبارى 3 ايدا مەڭگەرىپ شىقتىم. كەز كەلگەن ءتىلدىڭ نەگىزگى گرامماتيكاسىن ۇيرەنۋگە كەم دەگەندە 3-4 اي ۋاقىت جۇمسايسىز، ال تولىق سويلەۋ، جازۋ داعدىلارىن مەڭگەرىپ شىعۋ ءۇشىن 2 جىل ۋاقىت كەرەك.
– IELTS تاپسىرۋدى جوسپارلاپ جۇرگەن جاندارعا ايتار اقىل-كەڭەسىڭىز قانداي؟
- اعىلشىن ءتىلىن جەتىك مەڭگەرۋ ءۇشىن «گوليتسىنسكي» وقۋلىعىن ۇسىنامىن. سەبەبى، وسى ۋاقىتقا دەيىن قانشاما ادام وسى كىتاپ ارقىلى ۇيرەنىپ، جەتىستىككە جەتكەن. بۇل كىتاپتىڭ ەرەكشەلىگى- اعىلشىن تىلىندەگى قابىلەتتەرىڭىزدى جەتىلدىرۋگە ارنالعان جاتتىعۋلار وتە كوپ. مەنىڭ ايتار كەڭەسىم: ءبىلىم الۋعا ارنالعان ءبىر ءتارتىپ ەنگىزىپ، قانداي جاعداي بولماسىن ۇزدىكسىز دايىندالۋ كەرەك. وسىنداي قارقىنمەن دايىندالسا، 1 جىل ىشىندە ءوزى قالاعان ماقساتقا جەتىپ، IELTS-تى ساتتى تاپسىرىپ شىعا الادى.
— ۆەنگريادا ءومىر ءسۇرۋ كوپ قاراجاتتى قاجەت ەتە مە؟
- ۆەنگريا ۆاليۋتاسى «فورينت» دەپ اتالادى. مۇندا 1 فورينت قازاقستاندىق 1,44 تەڭگەنى قۇرايدى. جالپى الماتىداعى ازىق-تۇلىكتەر باعاسىمەن بىردەي دەسەم دە بولادى. ال، تۇرعىن ءۇي ماسەلەسىنە كەلەر بولساق، تومەن، ءتيىمدى باعاداعى ءپاتەر تابۋعا بولادى. قازىر دەبرەتسەن قالاسىنىڭ ورتالىعىندا تۇرىپ جاتىرمىن. قالانىڭ ورتاسىنان دا ارزان باعادا پاتەر جالداۋعا بولادى. پاتەردە 4 قىز تۇرىپ جاتىرمىز، ايىنا 140 مىڭ تەڭگە تولەيمىز. ازىق – تۇلىككە قاتىستى ارنايى ستيپەنديالىق باعدارلاما بار. ءار ستۋدەنتكە ايىنا 120 مىڭ تەڭگە ءبولىپ وتىرادى.
– وتانىڭىزدى، وتباسىڭىزدى ساعىنىپ، تۋعان جەرگە ورالۋدى اڭساپ كەتەتىن كەزدەر ءجيى بولىپ تۇرا ما، الدە ۆەنگريانىڭ قازاقستانمەن ۇقساستىقتارى كوپ پە؟
-ارينە، تۋعان جەرىڭدى ساعىناتىن ساتتەر وتە كوپ بولادى. جالپى قازاقستاننىڭ مادەنيەتىنە، سالت-داستۇرىنە، رۋحاني قۇندىلىقتارىنا ەشبىر ەل جەتە المايتىنىنا كوزىم جەتتى. بىزدەگى ۇلتتىق تاربيەنىڭ ءمانى وتە زور. ءبىر عانا «ۇيات بولادى» دەگەن سوزدىڭ ءوزى بويىمىزعا ءسىڭىپ، قالىپتاسىپ قالعان. ۆەنگريا مەن قازاقستاننىڭ ۇقساس تۇستارى دا بار. مىسالى، اۋا رايى قازاقستانداعىداي قولايلى جانە دە تاعامدارى دا ۇقساس.
– بولاشاقتا ۆەنگريادا جۇمىس جاساۋ ويىڭىزدا بار ما؟
- ەگەر ماماندىعىما سايكەس جاقسى جۇمىستار بولىپ جاتسا، باعىمدى سىناپ كورگىم كەلەدى.
– ۆەنگرياعا وقۋعا تۇسكەنىڭىزگە وكىنگەن ءساتىڭىز بولدى ما؟ ەگەر مۇمكىندىك تۋسا، ەۋروپانىڭ تاعى قانداي ەلىندە ءبىلىم الار ەدىڭىز؟
- ۆەنگرياعا وقۋعا تۇسكەنىم ءۇشىن ەشقاشان وكىنىپ كورمەپپىن. سەبەبى، ءبىلىم بەرۋ، ماماندى كاسىبي تۇردە دايارلاپ شىعۋ جۇيەسى وتە كەرەمەت. ۆەنگريادان باسقا گەرمانيادا وقىپ كورگىم كەلەدى. ەستۋىمشە، گەرمانيانىڭ بارلىق ۋنيۆەرسيتەتى ساپالى ءبىلىم بەرەدى.
– قازىرگى ەڭ ۇلكەن ارمانىڭىز؟
-قازىرگى ارمانىم- باكالاۆردى بىتىرگەننەن سوڭ ءبىلىمىمدى ەۋروپادا جالعاستىرۋ، تانىمال وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الۋ. سونىمەن قاتار، ءوزىمنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى بلوگىم ارقىلى ادامداردىڭ كوزقاراسىن وزگەرتىپ، شەتەلدە ءبىلىم الۋعا دەگەن موتيۆاتسياسىن ارتتىرعىم كەلەدى. سەبەبى، كوپتەگەن ادامدار «شەتەلدە تەك بايدىڭ بالالارى وقيدى» دەگەن تۇسىنىكتى قالىپتاستىرعان. وسى تۇرعىدا اعىلشىن ءتىلىنىڭ ادامعا بەرەر پايداسىنىڭ مول ەكەنىن، ءاربىر ادامنىڭ تەگىن ءبىلىم الۋعا مۇمكىندىگى بار ەكەنىن كورسەتكىم كەلەدى.
– پايدالى اقپاراتتارمەن بولىسكەنىڭىزگە كوپ راقمەت! ارماندارىڭىزدىڭ ورىندالۋىنا تىلەكتەسپىز.
اڭگىمەلەسكەن ايدانا شالقاروۆا،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
