Qazırgı taŋda şetelde bılım aluǧa qūştar jastardyŋ sany öte köp. Keibır talapkerler Ūlttyq Bıryŋǧai testıleudı tapsyrmai-aq şetelde oqudy josparlaidy. ŪBT tapsyrmai, şeteldık grantty ūtyp alǧan jastardyŋ bırı, bügıngı keiıpkerımız – Nazerke Amanqos. Ol osy sūhbatta özınıŋ Vengriiada qalai tegın bılım alyp jatqany jaiynda baiandap berdı.
– Sälem, Nazerke! Sızben tanysqanyma öte quanyştymyn. Eŋ aldymen, Vengriiaǧa oquǧa qalai tüskenıŋız jaily baiandap berseŋız.
-Vengriiaǧa oquǧa tüsu üşın 2018 jyldyŋ jeltoqsan aiynda «Stipendium hungaricum scholarship» saityna ötınış qaldyrdym. Odan keiın «Bolaşaq» baǧdarlamasy aiasynda qajettı qūjattardy jinap, Nūr-Sūltan qalasyna öz ötınışımdı jıberdım. Qazaqstandyq ötınım beruşıler arasyndaǧy ırıkteuden sättı ötıp şyqtym. Kelesı kezekte säuır aiynda Vengriiada arnaiy interviu, iaǧni studentpen sūhbattasu ötkızıldı. Sūhbattasu barysynda mamandyǧyma jäne jeke ömırıme qatysty sūraqtar qoiyldy. Sonymen qosa, Vengriia turaly sūraqtar da boldy. Būl kezeŋnen de sättı ötıp, mausym aiynda oquǧa qabyldanǧanym jaiynda habarlama keldı.
– Vengriia – Aziia emes. Europanyŋ tynys-tırşılıgıne üirenıp ketu qiynǧa soqty ma? Jalpy, Europanyŋ Aziiadan qandai aiyrmaşylyǧy bar eken?
-Europanyŋ basty erekşelıgı – zaŋdy qataŋ saqtauynda. Ärbır adam zaŋǧa säikes äreket etedı jäne de qoǧamnyŋ zaŋ tūrǧysyndaǧy sauaty öte joǧary deŋgeide qalyptasqan. Pandemiia kezınde bekıtılgen karantinde europalyqtardyŋ qanşalyqty mädeniettı ärı ūqypty ekendıgın baiqadym. Tazalyq- Europanyŋ maqtan tūtuǧa tūrarlyq erekşelıkterınıŋ bırı. Sonymen qatar, europalyqtar -öte eŋbekqor ärı sportqa jaqyn jäne de tez tıl tabysyp kete alatyn erkın halyq.
– Oqu ornyŋyz ben mamandyǧyŋyz köŋılıŋızden şyqty ma? Vengriianyŋ bılım beru jüiesınıŋ artyqşylyqtary turaly oi bölısseŋız.
-Ärine, maǧan öz oqu ornym qatty ūnaidy. Sebebı, naqty bır jüie bar. Eŋ bastysy- oqu baǧdarlamasy studentterge auyr salmaq salmaidy. Studentter öz erıkterımen sabaqqa qatysady, oqu orny tarapynan auyr talap joq. Oqu ornymdaǧy barlyq professorlar öz ısıne berılgen, naǧyz mamandar ärı barlyq studentpen jaqsy qarym-qatynas ornatady. Universitettıŋ eŋ jaqsy tūsy- studentterdıŋ emtihandy ekı ret tegın tapsyra alatyndyǧynda. Iаǧni, alǧaşqy emtihannan tömen baǧa alsa, taǧy bır ret tegın tapsyruǧa mümkındıgı bar.
— Universitette sız sekıldı arman quyp, bılım aluǧa kelgen qazaq jastaryn kezdestırdıŋız be?
-Ärine. Men tūryp jatqan Debresen qalasynda qazaqstandyqtar öte köp. Bız merekelerde, äsırese Nauryz meiramynda jäne Ramazan aiy qarsaŋynda jiı kezdesıp, äŋgıme-düken qūryp tūramyz.
– Europaǧa oquǧa tüsudı armandaityndar üşın qandai tiımdı baǧdarlamany ūsynar edıŋız?
-«Stipendium hungaricum scholarship»baǧdarlamasyn ūsynamyn. Özım osy baǧdarlama arqyly oquǧa tüsken bolatynmyn. 11-synyptan keiın bırden şetelde, sonyŋ ışınde Europada oqyǧysy keletın talapkerler osy baǧdarlamany taŋdasa bolady. Būl- mekteptegı attestatpen universitetke tüsuge mümkındık beretın bırden-bır baǧdarlama.
– Qazırgı taŋda jastar köbıne aǧylşyn tılın jetık meŋgeruge ūmtylyp jatady. Alaida, tıl üirenu prosesı oŋai emes. Özıŋız aǧylşyn tılın qalai jäne qanşa uaqytta tolyq meŋgerıp şyqtyŋyz?
-Şynynda, qazır köptegen jastardyŋ tıl üirenuge degen talpynystary öte jaqsy. Eger şynaiy niet bolsa, tıl üirenude erınbei eŋbek etse, tıldı az uaqytta üirenıp aluǧa bolady. Mysaly, men aǧylşyn tılınıŋ grammatikasyn nebärı 3 aida meŋgerıp şyqtym. Kez kelgen tıldıŋ negızgı grammatikasyn üirenuge kem degende 3-4 ai uaqyt jūmsaisyz, al tolyq söileu, jazu daǧdylaryn meŋgerıp şyǧu üşın 2 jyl uaqyt kerek.
– IELTS tapsyrudy josparlap jürgen jandarǧa aitar aqyl-keŋesıŋız qandai?
- Aǧylşyn tılın jetık meŋgeru üşın «Golisynskii» oqulyǧyn ūsynamyn. Sebebı, osy uaqytqa deiın qanşama adam osy kıtap arqyly üirenıp, jetıstıkke jetken. Būl kıtaptyŋ erekşelıgı- aǧylşyn tılındegı qabıletterıŋızdı jetıldıruge arnalǧan jattyǧular öte köp. Menıŋ aitar keŋesım: Bılım aluǧa arnalǧan bır tärtıp engızıp, qandai jaǧdai bolmasyn üzdıksız daiyndalu kerek. Osyndai qarqynmen daiyndalsa, 1 jyl ışınde özı qalaǧan maqsatqa jetıp, IELTS-ty sättı tapsyryp şyǧa alady.
— Vengriiada ömır süru köp qarajatty qajet ete me?
- Vengriia valiutasy «forint» dep atalady. Mūnda 1 forint qazaqstandyq 1,44 teŋgenı qūraidy. Jalpy Almatydaǧy azyq-tülıkter baǧasymen bırdei desem de bolady. Al, tūrǧyn üi mäselesıne keler bolsaq, tömen, tiımdı baǧadaǧy päter tabuǧa bolady. Qazır Debresen qalasynyŋ ortalyǧynda tūryp jatyrmyn. Qalanyŋ ortasynan da arzan baǧada päter jaldauǧa bolady. Päterde 4 qyz tūryp jatyrmyz, aiyna 140 myŋ teŋge töleimız. Azyq – tülıkke qatysty arnaiy stipendiialyq baǧdarlama bar. Är studentke aiyna 120 myŋ teŋge bölıp otyrady.
– Otanyŋyzdy, otbasyŋyzdy saǧynyp, tuǧan jerge oraludy aŋsap ketetın kezder jiı bolyp tūra ma, älde Vengriianyŋ Qazaqstanmen ūqsastyqtary köp pe?
-Ärine, tuǧan jerıŋdı saǧynatyn sätter öte köp bolady. Jalpy Qazaqstannyŋ mädenietıne, salt-dästürıne, ruhani qūndylyqtaryna eşbır el jete almaitynyna közım jettı. Bızdegı ūlttyq tärbienıŋ mänı öte zor. Bır ǧana «ūiat bolady» degen sözdıŋ özı boiymyzǧa sıŋıp, qalyptasyp qalǧan. Vengriia men Qazaqstannyŋ ūqsas tūstary da bar. Mysaly, aua raiy Qazaqstandaǧydai qolaily jäne de taǧamdary da ūqsas.
– Bolaşaqta Vengriiada jūmys jasau oiyŋyzda bar ma?
- Eger mamandyǧyma säikes jaqsy jūmystar bolyp jatsa, baǧymdy synap körgım keledı.
– Vengriiaǧa oquǧa tüskenıŋızge ökıngen sätıŋız boldy ma? Eger mümkındık tusa, Europanyŋ taǧy qandai elınde bılım alar edıŋız?
- Vengriiaǧa oquǧa tüskenım üşın eşqaşan ökınıp körmeppın. Sebebı, bılım beru, mamandy käsıbi türde daiarlap şyǧu jüiesı öte keremet. Vengriiadan basqa Germaniiada oqyp körgım keledı. Estuımşe, Germaniianyŋ barlyq universitetı sapaly bılım beredı.
– Qazırgı eŋ ülken armanyŋyz?
-Qazırgı armanym- bakalavrdy bıtırgennen soŋ bılımımdı Europada jalǧastyru, tanymal oqu oryndarynda bılım alu. Sonymen qatar, özımnıŋ äleumettık jelıdegı blogym arqyly adamdardyŋ közqarasyn özgertıp, şetelde bılım aluǧa degen motivasiiasyn arttyrǧym keledı. Sebebı, köptegen adamdar «şetelde tek baidyŋ balalary oqidy» degen tüsınıktı qalyptastyrǧan. Osy tūrǧyda aǧylşyn tılınıŋ adamǧa berer paidasynyŋ mol ekenın, ärbır adamnyŋ tegın bılım aluǧa mümkındıgı bar ekenın körsetkım keledı.
– Paidaly aqparattarmen bölıskenıŋızge köp raqmet! Armandaryŋyzdyŋ oryndaluyna tılektespız.
Äŋgımelesken Aidana Şalqarova,
«Adyrna» ūlttyq portaly
