اكە سەنىڭ ءار ءبىر ءسوزىڭ – ۇلت ءۇنى: دۋلات اعادىلدىڭ ۇلى جانبولاتتىڭ كىسى قولىنان قازا تاپقانىنا تۋرا ءبىر جىل ءوتتى

10369
Adyrna.kz Telegram

اكە سەنىڭ ءار ءبىر ءسوزىڭ – ۇلت ءۇنى،

كوكجال ەدىڭ قيسايماعان قىلشىعى.

بولتىرىگىڭ امان بولسا تۇبىندە،

قورقاۋلاردى يتشە ۇلىتار ءبىر كۇنى.

بۇل اششى، ىزا بايقالاتىن ولەڭ جولدارىنىڭ اۆتورى جانبولات اعادىل. ءيا، الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى كوتەرىپ، حالىق اتىنان ءسوز سويلەپ، قوعام بەلسەندىسى اتانعان دۋلات اعادىلدىڭ ۇلى. تەرگەۋ يزولياتورىندا جۇرەك تالماسىنان قايتىس بولعان دۋلاتتىڭ ۇلى اراعا 9 اي سالىپ، پىشاق جاراقاتىنان قايتىس بولدى.

تۋرا ءبىر جىل بۇرىن جانبولات اعادىلدىڭ توبەلەس كەزىندە، پىشاق جاراقاتىن الىپ، سول جەردە ءتىلتارتپاي كەتكەنىن ەستىگەن بارشا حالىق بۇل ءولىمدى دە «قاساقانا» دەگەن ەدى.

اعادىل وتباسىنىڭ ەسىمى بار قازاققا تانىس. اكەسى مەن ۇلىنىڭ ءولىمى راسىمەن جۇرەك تالماسى مەن پىشاق جاراقاتىنان بولسا دا، حالىق ءۇشىن بۇل جاعداي جۇمباق بوپ قالا بەرمەك.

تۇل جەتىمنىڭ ازابىنا شىدارمىز،

وسى جۇيە ءسىزدى ءولتىرىپ جوندەلسە.

 

ەلىمىزدەگى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى كوتەرىپ، كوپ بالالى انالاردىڭ شىنايى جاقتاسى بوپ، بەيبىت شەرۋلەردىڭ باسى قاسىندا جۇرگەن دۋلات اعادىل 1977 جىلى قوستاناي وبلىسى جانگەلدى اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن.

كەيىن قازىرگى نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ تالاپكەر اۋىلىنا قونىس اۋدارعان. ءوزى دە كوپ بالانىڭ اكەسى. بار قازاقتىڭ جانىن قايىستىرعان ءبىر ءۇيدىڭ بەس ءبۇلدىرشىنىنىڭ ولىمىنەن كەيىن، ەلدە انالاردىڭ نارازىلىق تۋدىرۋى، بيلىككە تالابى مەن تارازىعا سالىناتىن ماسەلەلەر توڭىرەگىندە ءدال وسى بەلسەندى دۋلات اعادىل جۇرگەن ەدى.

 ونىڭ قازاقستان ازاماتى رەتىندە وتىنگەنى:

ساياسي تۇتقىنداردى بوساتۋ

ازاپتاۋدى توقتاتۋ

بەيبىت شەرۋگە ەركىندىك بەرۋ

ءادىل سايلاۋدى قامتاماسىز ەتۋ.

بىرنەشە رەت اكىمشىلىك جازاعا تارتىلىپ، ءتىپتى 2-3 كۇندىك قاماۋدا وتىرعان اعادىلدىڭ اقتىق ساپارعا اتتانۋى دا اباقتىدا بولدى.

اقپاننىڭ 24-ءى كۇنى ۇيىندە وتىرعان قوعام بەلسەندىسىن بىرنەشە پوليتسيا وكىلدەرى كەلىپ، كۇشتەپ الىپ كەتكەندىگى تۋرالى ۇلى جانبولات اعادىل شىرىلداپ ءوز شىندىعىن ايتقان بولاتىن. بۇعان دەيىن دەنساۋلىعى اسا قاتتى سىر بەرىپ، اۋىرماعان ادام، جۇرەك تالماسىنان قايتىس بولادى. ەڭ سوراقىسى، جاقىندارىنىڭ جانىندا ەمەس، تەرگەۋ يزولياتورىندا…

«مەديتسينالىق كۋالاندىرۋدىڭ قورىتىندىسىنا سايكەس، ۇستالعان كەزدە ول ماس كۇيىندە بولعان. قايتىس بولعانىن جەدەل مەديتسينالىق جاردەم بريگاداسى انىقتادى. الدىن الا بولجام بويىنشا ءولىمنىڭ سەبەبى: «جۇرەك قان تامىر جەتىسپەۋشىلىگى». قازا تاپقان ادامنىڭ دەنەسىندە قانداي دا ءبىر دەنە جاراقاتتارى جوق. سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ باستالدى» دەپ مالىمدەدى نۇر-سۇلتان پوليتسيا دەپارتامەنتى.

«جۇرەگى قىسىلعان» دەگەن اقپاراتقا جۇرت سەنبەدى. اقتوبە، نۇر-سۇلتان، شىمكەنت قالالارىندا ميتينگ بولىپ، دۋلات اعادىلدىڭ ولىمىنە ادىلدىك سۇراعان بىرنەشە ادامدى ادەتتەگىدەي، قاماۋعا الىندى.

مارقۇمنىڭ تانىسى، ءبىر كوزقاراستى ۇستاناتىن پىكىرلەسى نازىم سەرىبەكوۆا:

«دۋلاتتىڭ ىشىمدىك ءىشىپ، شىلىم شەككەنىن، ەڭ قىزىعى جۇرەگى اۋىراتىندىعى تۋرالى ەشقانداي شاعىمىن ەستىمەدىك»،- دەپ كوزىنە جاس الىپ، ەسكە العان بولاتىن.

25 اقپان كۇنى ساعات 08:00-08:25 شاماسىندا مەرت بولعان دۋلات اعادىلدىڭ ولىمىنە الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى «بيلىك كىنالى» دەپ ءوز ىشكى ويلارىن جاريا ەتتى. جۇرەگى ەشقاشان اۋىرماعان جاننىڭ ءولىمى ءالى كۇنگە دەيىن جۇمباق.

ەلدەگى ماسەلەلەردى وتكىر تىلىمەن قوزعاي بىلەتىن تاعى دا ءبىر قوعام بەلسەندىسى، جۋرناليست توقتار جاقاش مارقۇمنىڭ ولىمىنە مۇحامەدجان تازابەكتى كىنالادى.

«كىمنىڭ قالاي ويلايتىنىن بىلمەيمىن، مەنىڭ ويىمشا سوڭعى كۇندەردەگى ادام ايتسا سەنگىسىز ماسقاراعا، دۋلات اعادىلدىڭ ولىمىنە مۇحاممەد تازابەك تىكەلەي بولماسا، جاناما تۇردە كىنالى! پوليتسياعا «ميتينگكە شىققانداردى اياماڭدار! ارابتار سياقتى جامباسىنان تەبىڭدەر!» دەگەندەي ورتاعاسىرلىق جابايى لەكتسياسىنىڭ وقۋى ءوتىپ كەتكەن.  قاعاناعى قارق، ساعاناعى سارق، مۇحامەدجان سياقتى جىلىنا ميلليون دوللار شاشىپ جۇرسە، بۇل ەل ميتينگكە شىعىپ قايتسىن؟! بۇلارعا ەل مەن بيلىكتىڭ اراسىنىڭ الشاقتاي تۇسكەنى ءتيىمدى. ەكى جاق نەعۇرلىم الشاق بولسا، تاباتىن «دارماۆوي» تابىسى دا ەسەلەنە تۇسەدى!»، – دەپ ءوز اشۋىن facebook پاراقشاسىندا جاريالادى.

قوعام قايراتكەرى، بيزنەسمەن مۇحتار تايجان دا بەلسەندىنىڭ ولىمىنە بايلانىستى ءوز پىكىرىن ءبىلدىردى.

«ول جىگىتتى تانيمىن، كەيدە كەلىسپەۋشىلىكتەرىمىز بولعانى راس. بىراق اق كوڭىل، تازا جىگىت ەدى. يمانى جولداس بولسىن. تۋىستارىنا قايعىرىپ كوڭىل ايتام. ءولىمى قالاي بولعانى انىقتاپ الۋ ءۇشىن اشىق تەرگەۋ جاساتۋ كەرەك»، – دەيدى مۇحتار تايجان.

ارتىندا التى بالاسى مەن جۇبايى، اناسىنىڭ كوز جاسى بىرازعا دەيىن قۇرعامادى. بۇگىن ماڭگىلىك مەكەنىنە اتتانعان ۇلى جانبولات اعادىلدىڭ اكەسىنە ارناعان مونولوگى كىمدى بولماسىن جابىرقاتارى انىق.

اسىل اكە ءوزىڭ باردا قاسىمدا،

بايقاماپپىن، باقىتتى ەكەم راسىندا.

تالاپكەردىڭ تاڭىن بۇگىن قارسى الدىم،

جىلاپ تۇرىپ بەيىتىڭنىڭ باسىندا.

 

كوپ دەۋشى ەدىڭ، ەل مەن جەر دەپ ولگەندەر،

كەشە قاتتى تولقىدى عوي كومگەندە ەل.

كىم ويلاعان جەرگە تىعىپ كەتەر دەپ،

جەدەل جاردەم كولىگىمەن كەلگەندەر.

 

ول سۇمدارعا اشپاعان ەم ەسىكتى،

تەۋىپ كىرىپ، زورلىعىمەن شوشىتتى.

اكەتاي-اۋ، سەن اڭساعان «ادىلەت»، وسى جولى اجال بولىپ جەتىپتى.

 

ءسىز ايتقان سوڭ الاش ءجايلى وقىعام،

وسيەتىڭدى كوكەيىمە توقىعام.

37 جىلدارداعى سۇمدىقتار،

ءبىزدىڭ ۇيدە بولعانىنا شوشىنام.

 

دۋلاتوۆتاي بولسا ەكەن دەپ باتىلدى،

قويىپتى دەپ ايتىپ ەدىڭ اتىڭدى.

سول ارىستاي سەندە كەتتىڭ جان اكە،

تۇسىنە الماي مىناۋ نۇرلى عاسىردى.

 

جەر قايىستى جانازاڭا كەلگەندە،

وزەگىمە ءورت تۇتاندى كومگەندە.

بالكىم بىزدە ءتىرى جەتىم بولماس پا ەك،

وسى حالىق سەن تىرىدە ەرگەندە.

 

پانا بولار زار بولىپ ءبىر قالقاعا،

التى جەتىم اڭىرادىق ارقادا.

ەندى ءبىزدىڭ جان-جارامىز جازىلماس،

التى الاش كەلىپ الاقانعا سالسادا.

 

بالاڭ قالدى جەتىم بولىپ سور قايناپ،

انام قالدى جەسىر بولىپ ويبايلاپ.

ءوز باسىڭا دومالايتىن جارتاسقا،

مەرت بولدىڭ-اۋ اكە قاتتى ايعايلاپ.

 

قازاق ءۇشىن تۇرامىن دەۋشى ەڭ ولگەنشە،

اكە سەنى جاۋ كوردى عوي كومگەنشە.

تۇل جەتىمنىڭ ازابىنا شىدارمىز،

وسى جۇيە ءسىزدى ءولتىرىپ جوندەلسە.

 

اكە وزىڭە ءبىز تۇگىلى، ەل زار بولدى،

ءوز ساقشىمىز وزىمىزگە جاۋ بولدى.

ءبىزدى وسىلار قورعايدى دەپ ءجۇرۋشى ەم،

ءسابي جۇرەك تۇسىنە الماي دال بولدى.

 

اكە سەنەن دەۋشى ەدىك كوپ ۇلگى الساق،

ءنار بەرەتىن تامىر ەدىڭ ءبۇر جارساق.

اكە سەنىڭ تىنشيدى ما ارۋاعىڭ،

وسى ەلدەگى سوڭعى جەتىم ءبىز بولساق.

 

اكە سەنىڭ ءار ءبىر ءسوزىڭ – ۇلت ءۇنى،

كوكجال ەدىڭ قيسايماعان قىلشىعى.

بولتىرىگىڭ امان بولسا تۇبىندە،

قورقاۋلاردى يتشە ۇلىتار ءبىر كۇنى.

 

قوش بول اكە، ارتىڭدا التى بالا ءجۇر،

رۋحىڭمەن ءبىزدى ەسىڭە الا ءجۇر.

تۇلىبىنا موڭىرەپ قالعان سيىرداي،

ەلىڭە دە نازارىڭدى سالا ءجۇر…..

اكەسىنىڭ قازاسىنان ەكى كۇننەن كەيىن قالامنان شىققان قايعىلى جىر جولدارىنىڭ اۆتورى جانبولات بولتىرىگى دە كىسى قولىنان قازا تاپتى. اكەسىنىڭ ارمانداعان ادىلدىگى مەن ەركىندىگىنە قول جەتكىزەم دەپ ۋادە ەتكەن جەتكىنشەك تە ءوز ساپارىنا اتتاندى.

شىنتاق تۇسىنا، جۇرەك جاعى مەن قابىرعاسىنا پىشاق سۇعىلعان جانبولاتتىڭ ولىمىنە قاتىستى قىلمىستىق كودەكستىڭ 99-باپ 2-بولىگى («ادام ءولتىرۋ») جانە 293-باپ 3-بولىگى («بۇزاقىلىق») بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعالدى.

بالاسىنىڭ قازاسىن ەستىگەن اناسى قازىرگى تاڭدا اۋىر حالدە جاتىر، اجەسى «بىرەۋلەر پىشاقتاپ كەتتى دەيدى، ءبىرى اتىپ كەتتى دەيدى»، دەپ ولىمگە كىمنىڭ كىنالى ەكەنىن بىلمەي الەك.

«10 قاراشادا ساعات 22.56-دا 102 نومەرىنە نۇر-سۇلتان قالاسى كوكتال ىقشاماۋدانى بولاشاق كوشەسىنىڭ بويىندا جاپپاي توبەلەستىڭ بولعانى تۋرالى حابار ءتۇستى. وقيعا ورنىنا كەلگەن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى جاس جىگىتتەر اراسىندا جانجال بولىپ، ارتى توبەلەسكە ۇلاسقانىن انىقتاعان. سالدارىنان ەكى ادام دەنە جاراقاتىن العان. ونىڭ ءبىرى 17 جاستاعى ج.اعادىل اياعىنان جارالانىپ، جەدەل جاردەم كولىگى كەلگەنگە دەيىن سول جەردە قايتىس بولدى»،- دەپ حابارلادى پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.

ازاتتىقتىڭ جازۋىنشا، ءىس بويىنشا التى ايىپتالۋشى بار: نازاربەكوۆ، ابىلداەۆ، سىدىق، جۇماحان، اسبولات، راحمەت. ولارعا "بۇزاقىلىق", "ادام ءولتىرۋ", "قىلمىستى جاسىرۋ", "قىلمىستى حابارلاماۋ" باپتارى بويىنشا ايىپ تاعىلعان.

ادۆوكات جاندوس تۇياقوۆتىڭ ازاتتىققا ايتۋىنا قاراعاندا، باستى كۇدىكتى ءومىرجان راحمەتكە "ادام ءولتىرۋ" بابى بويىنشا ايىپ تاعىلعان. "پروكۋرور ونى 18 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋدى سۇرادى. "قىلمىستى جاسىرۋ" بويىنشا ايىپتالعاندارعا 4-5 جىل ارالىعىندا جازا سۇرادى.

ءومىرجان راحمەت تاعىلعان ايىپتى مويىندامايدى. سوت ۇكىمى بۇگىن وقىلۋى ءتيىس" دەپتى ادۆوكات ازاتتىققا. |

قورىتا كەلە، قوعام بەلسەندىسى دۋلات اعادىلدىڭ ولىمىنە «دەنساۋلىعى» سەبەپ بولسا، ۇلى كىسى قولىنان قازا تاپتى.

اجال ايتىپ كەلمەيدى، بىراق «جۇمباق ءولىم» ءسوزى سۇيەكتەن وتەدى…

ءىنجۋ ومىرزاق،

"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى 

 

 

 

پىكىرلەر