1970-جىلدارى قازاقستاندى كەڭەس وداعىنىڭ قۇرامىنان شىعۋعا شاقىرعان قازاق كىم؟

9968
Adyrna.kz Telegram

كەڭەس وداعىنىڭ قۋاتى مەن داۋرەنى اسقاقتاپ تۇرعان كەزدە ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسىپ، ءبىر ەمەس، ءۇش مارتە تەمىر توردىڭ ارعى جاعىنا قامالعان ادامدى كەيىنگى جاستار بىلە مە ەكەن؟

«قازاقستان كەڭەس وداعىنىڭ قۇرامىنان شىعىپ، بولەك ەل بولۋى ءتيىس» دەپ العاش ۇران كوتەرگەن تۇلعانى شە؟ جەلتوقسان وقيعاسى كەزىندە «درۋجيننيك» بەلگىسىن تاعىنىپ الىپ، جاستارعا جول كورسەتىپ، توپالاڭ كەزىندە كوتەرىلىستىڭ بەلسەندى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ بىرىنە اينالىپ، جاپا شەككەندەردى قۇتقارۋعا ۇمتىلعان، قامالعان ادامداردى بوساتۋعا سول كەزدەگى بيلىكتى ءماجبۇر ەتپەك بولعان ازاماتتى شە؟

مۇنىڭ ءبارى – ءبىر عانا كىسى. بۇل اڭىز ادامدىڭ ەسىمى – حاسەن قوجا-احمەت. قوعام قايراتكەرى، كومپوزيتور، قازاقستاننىڭ جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، ءبىر سوزبەن ايتقاندا، سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى جان.  

 العاش رەت اسكەري تۇرمەگە نە ءۇشىن جابىلدى؟

«كەڭەس وداعىنىڭ تۇسىندا حالىقتار تاتۋ ءتاتتى تۇردى» دەگەن ءسوزدى ءجيى ەستيمىز. بىراق بۇل شىندىققا مۇلدە جاناسپايدى. ولاي بولۋى مۇمكىن دە ەمەس. ءبىر عانا ادىلەتسىزدىك حاسەن قوجا-احمەتتىڭ كۇرەس جولىنا تۇسىنە تۇرتكى بولدى، دەسەك قاتەلەسپەيمىز.

ول كەزدە جاس جىگىت حاسەننىڭ بايقوڭىردا اسكەري بورىشىن بايقوڭىردا وتەپ جۇرگەن كەزى ەدى. قۇرىلىس باتالونى.

«سول جەردە ماعان ەكى-ءۇش سىنىپتى ارەڭ بىتىرگەن، ماسكەۋ توڭىرەگىندەگى ورماندارىنان، دەرەۆنيالاردان شىققان اپەرباقان سولداتتار الىمجەتتىك جاساماق بولدى. «كالبيت»، «چەرنوزادىي»، «ازيات» دەپ كەلەكە ەتە باستادى»، - دەپ اسكەردەگى ادىلەتسىزدىكتى ەسىنە ءتۇسىرىپ.

ءبىر كۇنى وفيتسەرلەر شاقىرىپ، نەگە وزگەلەرمەن سىيىسپاي جۇرگەنىن سۇرايدى. ءمان-جايعا كوز جەتكىزگەن سوڭ، كەڭەس اسكەرىندە ۇلتارالىق ماسەلەنى جاسىرۋدى كوزدەپ، حاسەن قوجا-احمەتتى ەكى جىل اسكەري اباقتىعا جاپپاق بولعان.

«جازىقسىزدان جازىقسىز تۇرمەدە وتىرۋىم كەرەك پە؟ مەنى «تۇركىسىڭ»، «ازياتسىڭ» دەپ بالاعاتتاعانى، كەمسىتكەنى ءۇشىن تۇرمەدە نەگە مەن وتىرۋىم كەرەك؟ ول جەردەن ءتىرى شىعامىن با، جوق پا؟» – دەپ ۇزاق ويلانىپ، اقىرى ءبىر توقتامعا كەلەدى.  

مۇنداي ادىلەتسىزدىككە توزبەي، الماتىعا بارىپ، باسشىلىققا ارىزدانۋعا بەل بۋادى. باسقا سالعاندى سوسىن كورە جاتادى.

1970 اقپان ايىنىڭ 13 كۇنى اباقتىعا جابىلايىن دەپ تۇرعان جەرىنەن، قاشىپ شىعىپ، اۋپىرىمدەپ الماتىعا جەتەدى.

 باۋىرجان مومىشۇلى قالاي قۇتقارىپ قالدى؟

 الماتىعا جەتكەن سوڭ، قازاقتىڭ باتىرى باۋىرجان مومىشۇلىنا جازىقسىز ءىستى بولعانىن ايتۋدى ۇيعارادى. راشيد دەگەن بالا كۇنگى دوسى ونىڭ ادرەسىن تاۋىپ بەرەدى. باۋىرجان مومىشۇلى سول كەزدە قازىرگى تولەبي مەن بوگەنباي باتىر كوشەلەرىنىڭ ورتاسىنداعى نازارباەۆ كوشەسىندەگى سارى ۇيلەردىڭ بىرىندە تۇرادى ەكەن.

«قاس قارايىپ كەتكەن كەز ەدى، ەسىگىن قاقتىم. ايەلى شىعىپ، دەمالىپ جاتقانىن ايتتى.

ارعى جاعانىن:

– كىم ەي؟ كىرسىن! - دەگەن زور داۋىس شىقتى. كىردىم. بولمەنىڭ ورتاسىندا دوڭگەلەك ۇستەل تۇر. بۇرىشتا پيانينا، كرەسلودان باسقا ەشتەڭە جوق. باۋىرجان مومىشۇلى مۇرتى ەدىرەيىپ كرەسلودا وتىر. ازداپ قىزىپ العان ءتارىزدى.

– وتىر! نە شارۋا؟

– چايكوۆسكيدە وقىپ ءجۇر ەدىم. اسكەرگە الىپ كەتتى.

باسىندا تۇسىنبەي قالدى.

– مۋزىكالىق وقۋعا تۇسكىڭ كەلىپ ءجۇر مە؟ – دەپ سۇرادى.

– جوق، اسكەردەن قاشىپ كەلىپ وتىرمىن.

– ءا، دەزەرتيرمىن دەسەڭشى.

– قاشۋ نيەتىم جوق. جاعدايدى باسشىلارعا ايتقىم كەلدى.

اڭگىمەمدى باستان اياق تىڭداعان سوڭ:

– ءاي، بالام، جاعدايىن قيىن. مەن پەنسياداعى اداممىن. قولىمنان نە كەلەدى دەيسىڭ؟ مەن ساعان گەنەرال-مايور بايكەنوۆكە حات جازىپ بەرەيىن، – دەدى.

ۇيىندە جۇرگەن قىزدى شاقىرىپ، دوڭگەلەك ۇستەلدەگى ماشينكاسىمەن حات جازعىزدى.  

– مىنا حاتتى ال دا، بار! كومەكتەسۋى كەرەك ساعان، - دەدى».

 جىندىحانا تۇتقىنى

 حاتتى الىپ، تالدىقورعان وبلىسى، اقسۋ اۋدانىنا – اۋىلىنا بارادى. ونداعى ويى – قامالاردىڭ الدىندا تۋىستارىمدى ءبىر كورىپ، قوشتاسىپ قالۋ.

تۋىستارىنىڭ ءبىرى حاتتى الىپ، الماتىعا كەلىپ، ورتالىق ازيالىق اسكەري وكرۋگتىڭ كومەنداتۋراسىنا بارعان.

«كەلسىن، ىزدەپ جاتىرمىز دەپتى. باردىم. قامادى. تەرگەۋ باستالدى. تەرگەۋ 18 كۇنگە سوزىلدى. ولار مەنى سوتتاي المادى. ءبىر اي قاشىپ جۇرگەن جوقپىن. قايتا اسكەرگە جىبەرەيىن دەسە، ماسەلە جاڭاعىداي. ۇلتشىلدىق كورىنىپ قالدى. ولار مەنەن قۇتىلعىسى كەلدى»، – دەيدى كەيىپكەرىمىز.

تەرگەۋشىلەر بايقوڭىرعا بارىپ تەرگەسە، وفيتسەرلەر بار جايتتى تولىق مويىنداپتى.

«سوتتايتىن بولسا، سوۆەت اسكەرىندە ۇلتىنا قاراي كەمسىتۋشىلىك بار دەگەن ءسوز شىعادى. مەنەن قۇتىلعىسى كەلىپ، اقىرى مەنى جىندىحاناعا تىقتى. ءبىر جارىم اي سوندا بولدىم. نەشە ءتۇرلى ءدارىسىن سالدى. قاۋىپتى اۋرۋلارعا سالاتىن ءدارىسىن دە ەكتى. 45 كۇننەن كەيىن تەرگەۋشى كەلىپ الىپ كەتتى. كوميسسيا قارادى. مەنى اسكەر قاتارىنا جارامسىز دەپ بوساتتى»، – دەيدى قاسەن قوجا-احمەت.

قىركۇيەك ايىندا وقۋىن قايتا جالعاستىرعان.

 كۇرەس جولى قالاي باستالدى؟

 اسكەردە بىرگە بولعان، جارامسىز بولىپ قايتقان ءبىر جىگىتپەن سويلەسكەن. ول قىلمىس جاساعان ادامداردىڭ جازاعا تارتىلماق تۇگىلى، قىزمەتى ءوسىپ جاتقانىن ايتقان. سوندا: «سوۆەت وكىمەتىنىڭ ءتۇرى مىناۋ ەكەن! ەشقانداي زاڭ جوق ەكەن! مەنىڭ ۇلتتىق نامىسىما ءتيدى. بۇلاردان قۇتىلماسا، بولمايدى ەكەن» دەگەن ۇيعارىمعا كەلىپتى. بۇل 1970 جىلى ەدى.

سودان «ويان قازاق! ويان ەلىم!» دەپ ۇندەۋ جازا باستاعان. «ءبىر ۇلتقا تابىندىرۋ، ورىستاندىرۋ ساياساتى توقتاتىلسىن! قازاقستانداعى وقۋ مەكەمەلەرى قازاقشا ءبىلىم بەرسىن!» «قازاقستانعا باسقا رەسپۋبليكالاردان حالىقتى اكەپ، قونىستاندىرۋ توقتاتىلسىن!» دەپ ماسەلە كوتەرەدى.

وتكىر ماقالالارىن كوبەيتىپ، قالاعا اكەپ، قازاق جاستارىنا تاراتا باستايدى.

«مۇناي، ەت، باسقا دا تاۋارلار وزىمىزدەن ارتىلمايىنشا، ەشقايدا شىعارىلماسىن. ول كەزدە ءبىزدىڭ دۇكەندەردە اراق پەن سابىننان باسقا ەشتەڭە جوق بولاتىن. اۋدان ورتالىقتارىندا دا سول. ەتتى الماتىعا كەلىپ الاتىنبىز»، - دەيدى حاسەن قوجا-احمەت.

كونستيتۋتسيا بويىنشا، كسرو قۇرامىنان رەسپۋبليكالاردىڭ شىعۋ قۇقىعى بار ەكەنىن ۇمىتپاۋعا شاقىرادى. «جاس قازاق» ۇيىمىن قۇرۋعا ۇگىتتەۋ جۇمىستارىنا كىرىسەدى.

«1977 جىلى 20 ماقالا-ۇندەۋ جازىپپىن. وداق پەن وتاردىڭ ايىرماشىلىعىن ماركس پەن لەنيننىڭ سوزدەرىمەن سالىستىرىپ جازدىم. ءوز كوسەمدەرىنىڭ سوزدەرى وزدەرىنە كەلتىردىم:

«ماركس پەن لەنيننىڭ ايتقانى مىناۋ، ال سەندەردىڭ ىستەپ جاتقاندارىڭ مىناۋ، بۇل قالاي؟ كوممۋنيستەر دەپ جۇرگەندەر – ماركسشىل دە، لەنينشىل دە ەمەس، مانساپقورلار. لەنيننىڭ كىتاپتارىنىڭ بەتىن دە اشىپ قاراماعان. بۇلاردىڭ ماقساتى – باسقا حالىقتاردى اسسيميلياتسيالاپ، تۇبىندە جوق قىلۋ» دەپ جازدىم.  

سول كەزدە قازاقستاننىڭ رەسەيگە «ءوز ەركىمەن» قوسىلعانىنىڭ 250 جىلدىعىن تويلاماق بولىپ جاتقان ەدى. مەن ەشقانداي ءوز ەركىمەن قوسىلۋدىڭ بولماعانىن اشىق كورسەتتىم.

«ابىلقايىر حاتقا قول قويماي تۇرىپ، رەسەي يمپەرياسى باسىپ كىرىپ، كرەپوست سالىپ، زەڭبىرەكتەرىن قازاق دالاسىنا قاراتىپ قويعان. دۇنيەجۇزىلىك جاندارم بولۋعا ۇمتىلعان»، – دەپ شىندىقتى ايتتىم. باسقا ايماقتاردى قالاي باسىپ العانىن، كاۆكاز بەن ورتالىق ازيا حالىقتارىن قالاي قىرعانىن كورسەتتىم. كامچاتكا مەن امۋرداعى حالىقتارعا قانداي ناۋبەت كەلگەنىن دە جازدىم.

1975 جىلى «ۇلت ماسەلەسىنىڭ تاريحي شەشىمى» دەگەن ماقالام ءدۇمپۋ تۋدىردى. «ۇلكەن يمپەريالار ءتۇبى ىدىرايدى. تاريحتاعى بارلىق يمپەريالاردىڭ كەبىن كسرو-دا كيەدى. قۇرامىنداعى قازاقستان، ۋكراينا جانە گرۋزيا سەكىلدى ەلدەر تاۋەلسىز ەل بولادى» دەگەن ويدى ايتتىم. ماشينكامەن تەرىپ، كوبەيتىپ، جوعارى وقۋ ورىندارىنا جانە دوستارىما تاراتتىم»، - دەپ ەسىنە الادى حاسەن قوجا-احمەت.

 كگب ديسسيدەنتتى قالاي ۇستادى؟

1977 جىل. الماتىنىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ الدىندا كەلىپ ۇدايى ۇگىت-ناسيحات جاسايتىن، كوزىنە قارا كوزىلدىرىك تاققان ادام كگب-نىڭ نازارىنا اۋدارماۋى مۇمكىن ەمەس. اسىرەسە، كەڭەس وداعىن اشكەرەلەيتىن، سول كەزدەگى قوعامدىق قۇرىلىسقا قارسى ۇندەۋ-ماقالالار تاراتىپ جۇرسە. بىراق ونىڭ قاراجاياۋ بىرەۋ ەمەس، بىلدەي ءبىر قىزمەتى بار – ەسىك قالاسىنىڭ مۋزىكا مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى ەكەنىن ەشكىم ويلاماعان دا ەدى.

«زوۆەت ينستيتۋتىنا تۇندە كەلىپ، ءبىر ستۋدەنتكە ۇندەۋ پاراقشالاردى قولىنا ۇستاتىپ، دوستارىنا تارتۋدى تاپسىردىم. تۋىسىمنىڭ ۇيىنە بارايىن دەپ، ءوزىم ايالدامادا تۇرعانىمدا، ءۇش جىگىت كەلىپ، پورتفەلىمە جارماستى. قالعانى باس سالىپ، قولىمدى قايىردى. ۇزىنى – ستۋدسوۆەتتىڭ باسشىسى ەكەن. كگب مەنى ۇستاپ بەرگەنى ءۇشىن ماگنيتوفون سىيلاپتى.

مەنى ۇستاپ بەرگەن تاعى ءبىر ستۋدەنتتىڭ ءبىرى – ءبىراز جىل ۇزىناعاشتىڭ، قازىر فابريچنىيدىڭ اكىمى ەكەن دەپ ەستىدىم. ءۇشىنشىسىن بىلمەدىم. ويتكەنى، سوتقا كەلمەدى.  

كەيىن ءبىلدىم، ستۋدەنتتەردىڭ كەيبىرى كگب-نىڭ اگەنتتەرى بولىپ شىقتى. كگب-نىڭ قارا ۆولگاسىنا وتىرعىزىپ، سۇر ۇيگە اكەلدى.

– حالقىمنىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن سەندەرمەن كۇرەستىم. ۇستالدىم. ەندى نە ىستەيسىڭدەر ءوز ەرىكتەرىڭ. اتى-ءجونىمدى ايتپايمىن، – دەپ قاسارىستىم.

پارتفەلىمدى اشىپ قارادى. شوپەن تۋرالى جازىلعان كىتاپ شىقتى. وندا حاسەن قوجا-احمەتتىڭ جەكە كىتاپحاناسىنان دەپ جازىلىپ تۇر. سوسىن پىكىرلەس دوسىما جازعان حاتىم شىقتى. ونى جولداپ ۇلگەرمەگەن ەدىم. وندا ادرەسىم جازىلعان. ولار مەنىڭ كىم ەكەنىمدى ءبىلىپ قويدى. تۇنگى ۇشكە دەيىن تەرگەدى» باياعى بايتۇرسىنوۆتار مەن سەيفۋلليندەر جاتقان ىشكى تۇرمەگە اپارىپ قامادى».

 قازاق وفيتسەرى نە ءۇشىن كومەكتەستى؟

 بەس ساۋساق بىردەي ەمەس. اتىنان ات ۇركەتىن كگب-دا دا لايىقتى وفيتسەرلەر بولعان كورىنەدى. سونىڭ ءبىرى – حاسەن قوجاحمەتتىڭ جەڭىل جازاعا كەسىلۋىنە مۇرىندىق بولعان. جانى اشىعانى ما، الدە، قايسارلىعى ءتانتى ەتكەنى مە؟ ول جاعى ءالى دە جۇمباق. ءارى قاراي كەيىپكەرىمىز ءسوزىن بىلاي جالعادى:

«ىشكى تۇرمەدە سەگىز اي جاتتىم.

– «جاس قازاقتا» نەشە ادام بار؟ – دەيدى تەرگەۋشى.

– ءبارىن جالعىز ءوزىم جازدىم.

ۇيدەگى لەنين مەن ماركستىڭ شىعارمالارىنىڭ تومدارى ۇيدە تۇرعانىن، ماتىندەردىڭ استىن سىزعانىمدى ايتىپ، ۇندەۋلەردى ءوزىم جازعانىمدى دالەلدەدىم. ولار مۋزىكانتتىڭ قولىنان مۇنداي جازۋ كەلەدى دەپ سەنىڭكىرەمەگەن ەدى. «ماماندىعىڭىز سايكەس كەلمەيدى. سىزگە كەمىندە تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى كومەكتەسكەن. تاريحتى مۇنشا تەرەڭ ءبىلۋىڭىز مۇمكىن ەمەس» دەيتىن تەرگەۋشىلەر.  

مۇقانوۆ دەگەن تەرگەۋشى اقساقال «نەگە ءويتتىڭ؟» دەپ باستايدى.

– ويتپەسەم، قازاق جوق بولايىن دەپ تۇر.

– نەڭ بار ەدى؟ ءبارىمىز دە شىداپ ءجۇرمىز عوي. ءوي، سەندە. بىلتىر ولگەن اكەڭدى بيىل جوقتاپ... – دەپ اراسىندا ۇرسىپ قويادى.

پىكىرلەرىمدى اشىق ايتىپ ەدىم:

– سەن ءومىر بويى تۇرمەدەن شىقپايتىن بالاسىڭ عوي، – دەپ كۇلەدى.

مەنىڭ تۇسىندىرمەمدى جۇمسارتىپ، پروتوكولداردىڭ تىگىسىن جاتقىزىپ قويدى. مەنى قورعاپ قالدى. ماعان «كەڭەس وداعىنا قارسى ۇگىت-ناسيحات، استىرتىن ۇيىم قۇرۋ» ايىبى تاعىلدى. ول بويىنشا جەتى جىلعا سوتتالۋىم كەرەك ەدى. مەنى ديسسيدەنتتىك بابقا ىلىكتىردى. «كەڭەستىك قوعامدىق قۇرىلىمدى داتتايتىن جالعان ويلاردى تاراتتى» دەگەن باپقا اۋىستىرعان. ول باب بويىنشا ءۇش جىلعا دەيىن سوتتايدى.

ول كىسى سوعىس اياقتالعان جىلدارى بالتىق جاعالاۋى ەلدەرى ۇلتشىلدارىنىڭ ىسىمەن اينالىسىپتى.

– كەڭەس ۇكىمەتىنە قارسى سوعىسقان «ورمان باۋىرلارى» لەگيوندارىن تەرگەپ ەدىم. «وسىنداي ادامدار ءبىزدىڭ قازاقتان شىعار ما ەكەن؟» دەپ ويلاۋشى ەدىم. ەندى، مىنە، كورىپ وتىرمىن سەنى، – دەگەنى بار بىردە.

تەرگەۋگە ەلۋ الدى ادامدى شاقىرىپتى. ىشىندە ءشامشى قالداياقوۆ تا بار. مۇرات اۋەزوۆكە تيىسپەپتى. ول كەزدە اندەرىم رەسپۋبليكاعا تاراي باستاعان كەز. شىعارماشىلىق زيالىلارمەن ارالاسا باستاعانمىن. تۇمانباي اعا العاشقى ءماتىن جازىپ بەرگەن ەدى. قينالىپ جۇرگەن كەزىندە شامشىمەن دە ارالاستىم. مۇرات اۋەزوۆپەن ۇيىم جايلى سويلەسىپ جۇرگەنمىن.

 1979 جىلى ەكى جىل تۇرمە وتىرىپ، مەرزىمىمدى ءبىتىرىپ، بوستاندىققا شىقتىم».

 جەلتوقسان: حاسەننىڭ ءۇشىنشى رەت سوتتالۋى

 حاسەن قوجا-احمەت جەلتوقسان وقيعاسىنا دەيىن ۇستازدىق قىزمەتكە، شىعارماشىلىققا دەن قويادى.  1985 جىلى كۇي تاباعى شىعىپ، دۇڭگىرشىكتەردە ساتىلىپ جاتتى. قازاقستان ارناسىندا جۇرگىزەتىن 45 مينۋتتىق حابارى دا بولدى. وتكىر يدەيالارىن ساتيرا ارقىلى ايتۋعا ۇمتىلدى. وسى ارالىقتا سەكسەنگە جۋىق ساتيرا جازىپتى.

1986 جىل. جەلتوقسان كوتەرىلىسى بۇرق ەتتى.

«تاڭەرتەڭ جۇمىسقا كەلسەم، ءبىر توپ ادام الاڭعا جينالىپتى. بۇلار نە عىپ ءجۇر دەپ سۇراسام، جۇرت «كولبيننىڭ تاعايىندالۋىنا قارسى شىقتى» دەيدى.

«ويپىرماي، قازاق شىنىمەن دە وياندى ما؟» - دەپ قۋاندىم. بىراق انىق قانىعىنا كوزىمدى جەتكىزگىم كەلدى. الاڭعا ارىپتەستەرىممەن بىرگە باردىم. 17 جەلتوقسان. مىنبەر بوس. «ءار حالىققا ءوز كوسەمى!»، «ۇلت ساياساتى بۇرمالانباسىن!» دەگەن تالاپتار جازىلىپتى»، – ەسىنە تۇسىرەدى كومپوزيتور.

حاسەن قوجا-احمەت سەكىلدى قايراتكەردىڭ حالىق تۇياق سەرپىگەن تۇستا قول قۋسىرىپ قاراپ وتىرۋى مۇمكىن دە ەمەس ەدى. نارازىلىق اكتسيالارىنىڭ بەلسەندى ۇيىمداستىرۋشىلارىنىڭ بىرىنە اينالادى. «درۋجيننيكتىڭ» بەلگىسىن ادەيى تاعىپ الىپ، الاڭعا اعىلعان جاستارعا ميليتسيا كوردوندارىنان اينالىپ ءوتۋدىڭ جولدارىن كورسەتەدى. تاياق جەگەن قىزداردى قۇتقارىپ، ميليتسيامەن الىسادى. قامالعان جاستاردى تۇرمەدەن شىعارۋ تۋرالى تالاپ قويۋعا شاقىرادى.

مۇنداي ارەكەت كگب-نىڭ قىراعى نازارىنان تىس قالسىن با، اقىرى ءتورت جىلعا سوتتايدى. بىراق ەكى جىل ەكى ايىن تۇرمەدە وتكىزگەن سوڭ، مەرزىمىن قىسقارتىپ بوساتىپ جىبەرگەن.

«كەيىن 2008 جىلى ەسىمە ءتۇستى. انا تۇرعانداردىڭ ىشىندە جاستار جوق ەدى. ترانسپارانت ۇستاپ تۇرعاندار – 45-50 دەگى ادامدار ەدى. ول كەزدە كومپارتيا مەن كومسومولدان باسقا قوعامدىق ۇيىم جوق. سوندا، «ۇكىمەتتىڭ ءوزى ۇيىمداستىرماسا، كىم ۇيىمداستىردى؟» دەگەن وي كەلدى. جەلتوقسان وقيعاسىن زەرتتەي كەلە، وسىعان انىق كوزىم جەتتى.

«مەتەل» وپەراتسياسىن سىناقتان وتكىزۋ ءۇشىن ماسكەۋ سىناق وتكىزبەك بولعان. العاشقى توپتى سول كەزدەگى بيلىكتىڭ ءوزى شىعارعان. «قايتا قۇرۋ كەزىندە حالىق شەرۋگە شىقسا، نە ىستەيمىز؟ بۇرىن اتاتىن ەدىك، ەندى قالاي باسامىز؟» دەپ بايقاپ كورمەك بولعان. ياعني، العاش الاڭعا شىققان ەكى ءجۇز ادامدى وزدەرى ۇيىمداستىرعان. ويتكەنى، مۇنى ۇيىمداستىرۋ، ترانسپارانتتار جاساۋ مۇمكىن ەمەس. جاستاردىڭ اراسىندا كگب اگەنتتەرى كوپ. بىردەن حابار بەرۋشى ەدى. بىراق كەڭەس بيلىگى اشىنىپ جۇرگەن قازاق الاڭعا لاپ قويادى دەپ ويلاماعان ەدى»، - دەپ تۇجىرىمدايدى حاسەن قوجا-احمەت.

شاديار جارقىمبەكوۆ،

 “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى

پىكىرلەر