1953 jyly 5-nauryzda qanışer, jauyz, tiran Stalin köz jūmdy. Ony jerleu räsımı 9-nauryzǧa belgılenıp, oǧan deiın halyqtyŋ qoştasuyna mümkındık berıldı.
Tırı künınde milliondardyŋ janyn alǧan tiran, ölıp jatsa da myŋdaǧan adamnyŋ ölımıne sebepker boldy.
Tiranmen qoştasuǧa qanşa adam kelgenı naqty belgısız. Derekter bırneşe million deidı. Stalinnıŋ mürdesın köruge kelgen halyqtyŋ köp bolǧany sonşalyq, Mäskeude sūmdyq qysym(davka) boldy. Adamdar bır-bırın qysyp, qyrylyp jatty.
Derekterde 450 adam ölgen delınedı. Alaida tarihşylar kemı 3000 adam köz jūmǧanyn aitady. Qysylyp, köz jūmǧandardy tünde aula sypyruşylar men sarbazdar jinap, aparyp kömıp tastady.
Tek keibıreulerınıŋ denesın ǧana morgtan tuystaryna berıp, ölım sebebın "jürek talmasy" dep körsete saldy.
KSRO-da būl oqiǧa jaily aitylmady. Jabyq taqyryp boldy. Alaida Stalinnıŋ jerleu räsımınde bolǧan jandar ol oqiǧa jaily öz estelıkterın qaldyrǧan. Ony internetten tauyp, oqi alasyzdar. Ondai estelıkter öte köp.
Mysaly sondai bır estelıkte bylai delınedı:
"Bız köp ǧimaratty üide tūrdyq. Sol künderı üiımızden şyǧa almai qaldyq. Sebebı esıktı aşu mümkın emes edı. Halyq öte köp boldy. Sol künderı bız qatty qysymnan(davka) yŋyrsyp, ölıp jatqan adamdardyŋ dauysyn estıdık. Tıptı syqyrlap synǧan süiek dausyn estıgender de bar".Stalindı jerlegen 9-nauryzdyŋ özınde ǧana 300-den astam adam köz jūmǧan.
Ashat QASENǦALİ
