Qazaq handyǧynyŋ 550 jyldyǧyna orai 1 mlrd teŋgege aşylǧan «Köne Taraz» mūrajaiy 8 jyldan berı jūmys ıstemei tūr. Eks-prezidentten qalǧan būl mäselenı eks-deputat Meirambek Tölepbergen äleumettık jelıde kötergen bolatyn. Alaida ol atalǧan ıske aiypty azamattardy aty-jönın aşyq aita almady. Al qoǧam belsendısı İslambek Dastan bolsa, būl ıske Kärım Kökırekbaev pen Arystanbek Mūhamediūly aiypty dep sanaidy.
«NAZARBAEV AŞQAN MŪRAJAI JABYLYP QALDY»
Ardager jurnalist, būrynǧy deputat Meirambek Tölepbergennıŋ aituynşa, «Köne Taraz» mūrajaiy 8 jylda bırde bır künde jūmys ıstemegen. Ol deputat kezınde de būl mäselenı kötergen. Jelıge de jazǧan. Sondai jazbasynyŋ bırınde būrynǧy deputat «Memleket būl ǧimarat qūrylysyna ǧana 950 mln teŋge qarjy jūmsasa, Mädeniet ministrlıgı muzeilendıru jūmysyna 300 mln teŋge qarjy qarastyrǧan bolatyn» dep sandardy söiletedı.
Ökınışke qarai, 8 jyldan berı būl mäsele saǧyzşa sozylyp, mädeni-ruhani igılıkke ainaluy tiıs muzeidıŋ taǧdyry tüpkılıktı şeşılmei keledı.
«Kezınde atalǧan ǧimarat aşylǧanda Memleket basşysy (N.Nazarbaev) men Mädeniet ministrı (A.Mūhamediūly) kelıp, maqtanyşpen körsetken bolatyn. Bır jauyn jauǧanda onyŋ ışın su basypketıp, keiın mūrajaidyŋ ışındegı eksponatty basqa jerge köşırdı. Kezınde aşyq aspan astyndaǧy mūrajaidy aşu üşın qazba jūmystary jürgızıldı. Bıraq oǧan qarjy ketkenın naqty bılmeimın. Bıraq qazır oǧan da eşkım baryp jatqan joq. Mäjılıs deputaty retınde mäsele köterıp, Ükımettıŋ nazaryna jetkızdım. Sol kezdegı vise-premer Eraly Toǧjanovtyŋ şeşımı boiynşa hattamalyq şeşım jasalǧan. Iаǧni, 2022 jyly Jambyl oblysy äkımdıgı men Qūrylys basqarmasy «Ǧimaratty qaita jöndeimız» degen bolatyn. Men sol kezde «Mūny qandai qarjyǧa jöndeisıŋder? Ony biudjetten qarjy bölu arqyly jöndeudı zaŋ kötermeidı. Öitkenı bır künde jūmys ıstemegen ǧimarat» dep aittym. Sol kezde Qūrylys basqarmasynyŋ basşysy bolǧan azamat «Mūrajaidyŋ qaitadan jobalyq smetalyq qūjatyn 200 mln teŋgege jasau kerek» dep aitty. Iаǧni ǧimaratty qaita ıske qosu üşın 200 mln teŋge qarjy kerek boldy. Bıraq ol söz küiınde qaldy», – deidı ol.
«JAUAPTY ADAMNYŊ BÄRI QYZMET AUYSTYRYP KETTI»
Eks-deputat būl mäselenı Mädeniet jäne sport minisnrı Ashat Oralovqa jetkızgenın aitady. Alaida odan mardymdy şeşım bolmaǧanyn eskerttı.
«Juyrda Ashat Oralov Jambyl oblysyna jūmys saparmen barar kezde būl mäselenı qaita köterdım. Ministr mūrajaidy körgen kezde jergılıktı äkımşılıktıŋ ökılderı «Ǧimarattyŋ jobalyq smetalyq qūjatyn daiyndap jatyrmyz» dep, būl ıstı qūrǧaq uädemen aiaqsyz qaldyrdy. Ūzyn sözdıŋ qysqasy 8 jyldan berı atalǧan ǧimarat qarausyz tūr. Būl degen baryp tūrǧan ūiatsyzdyq. Atalǧan ǧimaratty saluǧa jauapty azamattardyŋ bärın zaŋ boiynşa jauapkerşılıkke tartu kerek. Al äkımşılık qyzmetkerlerı «Sol kezdegı qūrylysqa jauapty adamdardyŋ bärı qyzmet auystyryp kettı. Olarǧa şara qoldana almaimyz» dep otyr. Negızı būlai bolmau kerek. Qazır qūqyq qorǧau organdary «Ädılettı Qazaqstan» qūramyz dep, būryn ışıp jep qoiǧandardyŋ jelkesınen şyǧaryp jatyr. Däl osy mäselenı de solai şeşu kerek. Iаǧni būl mäselenı qūqyqtyq tūrǧydan şeşu kerek», – dedı ol.
EKS-DEPUTAT NEGE SAQTANDY?
Meirambek Tölepbergen «Aiyptylar zaŋ boiynşa jazasyn alu kerek» dep aitqanymen, būl ıske qatysty adamdardyŋ aty-jönın aitudan qaşqaqtady. Sondyqtan da «Är närsenı öz atymen ataiyqşy. Mysaly, 2015 jyly Jambyl oblysyn qazır ıstı bolyp jatqan Kärım Kökırekbaev basqardy. Aimaqtyŋ būrynǧy basşysy jauapkerşılıkke tartylu kerek pe?» dep sūradyq. Atalǧan sūraqqa ol «Mäselege «Ǧimaratty kım qabyldap aldy?» dep qarauymyz kerek. Zaŋ boiynşa biudjettıŋ aqşasyn äkımşılık qadaǧalau kerek. «Qūrylys jūmystary aiaqtaldy» dep kım ony öz balansyna qabyldap aldy? Būl ärine oblystyq qūrylys basqarmasy men atalǧan mekemenı baqylaǧan oblys äkımınıŋ orynbasary dep bılemın. Sondyqtan sapasyz ǧimaratty kım qabyldap alǧany ekjei-tekjei qaraluy kerek. Belgılı bır familiiany aitqanşa būǧan zaŋ üstemdıgı tūrǧysynan jauap ızdeuımız kerek», – dep syrǧyta jauap berdı būrynǧy deputat.
BELSENDINIŊ BOLJAMY
Al jambyldyq belsendı İslambek Dastan Meirambek Tölepbergen sekıldı tartynşaqtamai, būl ıske kım jauapty ekenın aşyq aitty.
«Köne Taraz» ǧimaraty Karl Baipaqovtyŋ ūsynysy boiynşa salynǧan bolatyn. Atalǧan azamat sol kezdegı Mädeniet ministrı Arystanbek Mūhamediūly arqyly aqşa audartady, al eks-ministr Kärım Kökırekbaevqa osy jobany tapsyrady. Būl ǧimaratqa sol kezdegı Qūrylys basqarmasy basşysynyŋ orynbasary Ädılet Ahataev jauapty bolady. Keiın Ahataev Qūrylys basqarmasynyŋ basşysy bolyp ketedı. Qazır Kärım Kökırekbaev pen Ädılet Ahataev jemqorlyq ısı boiynşa tergelıp jatyr. Äu basta 900 mln teŋge, keiın 300 mln teŋgege juyq jäne üşınşı ret 120 mln teŋge bölındı. Bıraq qanşa qarjy bölınse de, būl mūrajai paidalanuǧa berılgen joq. Sondyqtan da ony oblystyq mädeniet basqarmasy qabyldamady. Ūzyn sözdıŋ qysqasy, atalǧan ǧimarat auada ,iaǧni qūrylys basqarmasynyŋ balansynda tūr. Negızı atalǧan mūrajaidyŋ ıske qosylmaǧanyna Ädılet Aqataev pen oǧan jetekşılık jasaǧan Kärım Kökırekbaev jäne eks-ministr Arystanbek Mūhamediūly aiypty. Menıŋoiymşa, būl öz qyzmetıne salǧyrt qarau bolyp sanalady. Öitkenı atalǧan azamattar «mūrajaidy halyq igılıgıne paidalanamyz» dep, Qazaq handyǧynyŋ 550 jyldyǧynda Nazarbaevty ǧimarattyŋ aşylu saltanatyna aparyp, maqtandy. Şyndap kelgende būl jerde salǧyrttyq degen jeŋıl jaza sekıldı. Mysaly, eks-ministr Bektanovty «der kezınde äreket etpedı» dep aiyptap, sottady ǧoi. Sol sekıldı būl mäselege nazar audaru kerek. Sebebı salyq töleuşılerdıŋ aqşasy jelge ūşty. Naqtyraq aitsaq,äldekımderdıŋ qaltasyn qalyŋdatty», – deidı ol.
İslambek Dastannyŋ aituynşa, mūrajaidy qaita qalpyna keltıru mümkın emes. Sondyqtan da ol onysürıp tastap, aşyq aspan astyndaǧy mūrajai etu kerek dep sanaidy.
Ötken jyldyŋ soŋynda "Qazseldenqorǧau" memlekettık mekemesınıŋ basşysy bolyp jürgen kezınde Kärım Kökırekbaev ırı kölemde para aldy degen küdıkpen ūstalǧan. Al İslambek Dastan “Köne Taraz” mūrajaiynyŋ mäselesın ol ıstı bolmas būryn äleumettık jelıde kötergenın aitady. Sol sät eks-äkım oǧan adam salyp, eskertu jasaǧanyn da jasyra almaitynyn bıldırdı belsendı.
Serık Joldasbai
«Adyrna» ūlttyq portaly
