Bügın — qazaq jazuşylarynyŋ arasynda bırınşı bolyp sosialistık Eŋbek Erı altyn jūldyzymen marapattalǧan belgılı dramaturg, memleket jäne qoǧam qairatkerı Ǧabit Müsırepovtıŋ tuǧan künı.
Halyq jazuşysy qazırgı 1902 jyly 22 nauryzda Soltüstık Qazaqstan oblysynyŋ Jambyl audanynda düniege kelgen. Azan şaqyryp qoiǧan aty – Ǧabdı äl-Ǧabit. Būl arab tılınen audarǧanda «Qūdaidyŋ qūly» degen maǧynany bıldıredı.
Auyl moldasynan arabşa hat tanyǧan ol äuelı ekı jyldyq auyldyq orys mektebın, keiın tört jyldyq joǧary basqyş orys mektebın bıtıredı. Orys mektebınde jürgende orystyŋ ataqty aqyn jazuşylarynyŋ şyǧarmalaryn oqyp bıluı, auyl mektebınde özın oqytqan ädebietşı mūǧalım Beket Ötetıleuovtyŋ äser-yqpaly bolaşaq jazuşynyŋ ädebietke erekşe yqylas audaruyna septıgın tigızedı.
Ǧabit Müsırepov 1918-1921 jyldary Presnogorkov stansiiasyndaǧy joǧary jetı jyldyq uchilişede orysşa bılımın şyŋdaidy. Al 1923 jyly jazuşy Säbit Mūqanovpen bırge Orynbordaǧy jūmysşy fakultetıne (rabfak) oquǧa tüsedı. Būl bılım ordasynda älem ädebietı saŋlaqtary men XIX ǧasyrdaǧy orys klassikterınıŋ şyǧarmalarymen tanysady.
1926 jyly rabfakty bıtırgen soŋ, Ombydaǧy auyl şaruaşylyǧy institutynda bır jyl oqyp, 1927–1928 jyldary Burabai tehnikumynda oqytuşylyq qyzmet atqardy. Tūŋǧyş şyǧarmasy – «Tulaǧan tolqynda» povesın osy tūsta jazdy. Būl tuyndy 1928 jyly jaryq kördı. Mūnda revoliusiianyŋ qiyndyǧyn körgen, baqyt pen erkındık üşın aianbai küresken adamdar jaily aitylǧandyqtan, şyǧarma bırden oqyrmandardyŋ qyzyǧuşylyǧyn oiatty.
Osydan keiın «Alǧaşqy adymdar», «Qos Şalqar», «Üzdıksız ösu» sekıldı povesterı men äiel-ana turaly äŋgımeler seriiasy jaryq kördı.
Müsırepov är kezeŋde jazylǧan ana taqyrybyndaǧy tuyndylarynda qazaq äielınıŋ jiyntyq beinesın jasady. Qalamger “Ananyŋ anasy” (1933), “Ölımdı jeŋgen ana” (1933), “Aşynǧan ana”, “Ananyŋ araşasy” (1934), “Er ana” (1942), “Aqlima” (1944), “Ämina”, “Ana jyry”, “Ana” şyǧarmalary arqyly söz önerıne jaŋa körkemdık örnek äkeldı.
Ǧabit Mahmūtūlynyŋ alǧaşqy romany — “Qazaq soldaty”. 1945 jyly “Qazaq batyry” degen atpen jaryq körgen povesın jazuşy öŋdep, tolyqtyryp, 1950 jyly qaita jariialady. Būl şyǧarma bükıl qazaq ädebietınıŋ proza salasynda II düniejüzılık soǧys taqyrybyna arnalǧan tūŋǧyş tuyndy jäne qazaq ädebietındegı soǧys taqyrybynda jazylǧan taŋdauly şyǧarmalardyŋ sanatynan laiyqty ornyn alǧan asa eleulı eŋbek boldy.
Qalamgerdıŋ köp ızdenıs, ülken daiyndyqpen kelgen obrazy — Ūlpan beinesı. Ol kündelıgınde: “Menıŋ oiymda Ūlpan 40 jyl bırge jasasyp jürdı. Men ol beinenı är qyrynan körsetuge tyrystym – oiy, sezımı, syrt suretı, jas kezı, eseigen kezı, mınezı, meiırımı, taǧysyn taǧy»,– dep jazdy.
Ǧabit Müsırepov özınıŋ qoǧamdyq, publisistık, jurnalistık, synşyldyq qyzmetımen de tuǧan halqynyŋ mädenietınıŋ damuyna zor eŋbek sıŋırdı. Alaida qazaq halqy ony ülken suretker jazuşy dep tanidy, körkem sözdıŋ has şeberı dep bıledı, qūrmet tūtady. Ol bırneşe märte Qazaq KSR Joǧarǧy Keŋesınıŋ, bır ret KSRO Joǧarǧy Keŋesınıŋ deputaty jäne Qazaq KSR Joǧarǧy Keŋesınıŋ töraǧasy bolyp sailanǧan. Üş märte Lenin ordenımen jäne ekı märte Eŋbek Qyzyl Tu ordenımen, Oktiabr Revoliusiiasy ordenımen jäne köptegen medaldarmen marapattalǧan.
Ūqsas jaŋalyqtar
