Qazaqstanda ärbır besınşı adam qūmar oiynnyŋ qūrbany. 2024 jyly Türkıstanda ötken qūryltaida Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaevtyŋ mälımetıne säikes, bügınde 400 myŋǧa juyq azamat – bukmekerlık keŋseler men kazinolardyŋ tūraqty klientı.
Ludomaniianyŋ qoǧamǧa tigızetın ziiany orasan. Qūmar oiyndarǧa täueldılık köptegen äleumettık mäselelerge äkeledı, sonyŋ ışınde qylmys deŋgeiınıŋ ösuı, otbasylyq ajyrasular jäne suisid jaǧdailary oryn alady. Mäselen, 2022 jylǧy statistikaǧa säikes, elımızde qūmar oiyndardyŋ saldarynan 735 adam öz-özıne qol jūmsaǧan. Sondai-aq, ajyrasqan ärbır üşınşı otbasy qūmar oiyndardyŋ äserınen bölıngenı anyqtalǧan.Qazaqstandaǧy ludomaniianyŋ mäselesı, äsırese, soŋǧy onjyldyqta alaŋdauşylyq tuǧyzyp otyr. Eldegı qūmar oiyndarǧa täueldılıktıŋ ösuı köptegen äleumettık problemalarǧa äkeldı. Mäselen, 2023 jyly Qazaqstandaǧy psihikalyq densaulyqqa qatysty zertteulerde qūmar oiyndarǧa täueldılıktıŋ 18-45 jas aralyǧyndaǧy azamattar arasynda keŋ taraǧandyǧy anyqtaldy. Būl körsetkış äsırese jastar arasynda ösken, olar qūmar oiyndarǧa internet arqyly da qatysuda. Ludomaniianyŋ qoǧamdaǧy qūbylysy tek jeke adamnyŋ mäselesı emes, onyŋ qorşaǧan ortaǧa, otbasyna jäne jalpy äleumettık jüiege äserı ülken.
Qazaqstanda qūmar oiyndardyŋ türlerı ärtürlı: kazino, bukmekerlık keŋseler, onlain oiyndar men lotereialar. İnternettıŋ damuy būl mäselege jaŋa qauıpter men qiyndyqtardy alyp keldı. Qūmar oiyndarǧa arnalǧan onlain platformalardyŋ qoljetımdılıgı, äsırese jastar arasynda ludomaniianyŋ örşuıne äser etude. 2023 jyldyŋ soŋynda Qazaqstannyŋ internet-qūmar oiyndary naryǧynda tırkelgen paidalanuşylardyŋ sany 1 millionǧa juyq bolǧany belgılı boldy.
Ludomaniianyŋ psihologiialyq jäne äleumettık saldary
Ludomaniianyŋ äleumettık jäne psihologiialyq saldary tereŋ. Būl qūmar oiyndarǧa täueldı adamnyŋ qarjylyq jaǧdaiyna, jeke ömırıne jäne äleumettık bailanystaryna kerı äser etedı. Täueldılık deŋgeiı joǧary adamdar köbınese qarjylyq daǧdarystarǧa ūşyraidy, būl olardyŋ otbasy men dostarymen qarym-qatynasyn būzady. Qūmar oiyndarǧa täueldılık adamnyŋ özın-özı baǧalauy men psihoemosionaldyq jaǧdaiyna da terıs yqpal etedı.
Zertteulerge säikes, ludomaniianyŋ saldarynan adamdar arasynda küizelıs, depressiia jäne tıptı suisidtık oilar jiı kezdesedı. Adamdar qūmar oiyndarǧa täueldılıkpen küresu barysynda otbasylyq qarym-qatynasyn joǧaltady, jūmysynan airylady jäne äleumettık ortasynan bölınedı. Qazaqstandaǧy keibır statistikalyq derekterge süiensek, qūmar oiyndardyŋ saldarynan otbasylardyŋ ydyrauy jäne adamnyŋ ömır sapasynyŋ tömendeuı baiqalady.
Qazaqstanda ludomaniiamen küres şaralary
Qazaqstandaǧy ludomaniia mäselesıne qarsy küres memlekettıŋ densaulyq saqtau, bılım beru jäne qūqyq qorǧau salalarynda naqty şaralardy talap etedı. Eldegı qūmar oiyndarǧa qatysty zaŋdar men erejeler bırneşe ret qaita qaralǧanymen, būl mäsele älı tolyq şeşılmegen.
2021 jyly Qazaqstanda qūmar oiyndar men bukmekerlık keŋselerdı retteu jönındegı zaŋnamalyq özgerıster küşıne endı. Būl özgerısterdıŋ maqsaty – onlain qūmar oiyndarǧa qatysty qataŋ baqylaudy qamtamasyz etu jäne zaŋsyz äreketterdı boldyrmau boldy. Sonymen qatar, Qazaqstannyŋ köptegen aimaqtarynda qūmar oiyndardy ūiymdastyruǧa arnalǧan arnaiy oryndardan basqa, internet arqyly oinau mümkındıgı tek qataŋ lisenziialanǧan saittarda ǧana boluy tiıs.
Ludomaniiamen küresude taǧy bır maŋyzdy qadam – halyq arasynda aqparattyq-nasihattau jūmystary. Psihologtar men äleumettık qyzmetkerler qūmar oiyndardyŋ qauıptılıgın tüsındıru maqsatynda arnaiy treningter men seminarlar ötkızedı. Osylaişa, adamdarǧa qūmar oiyndardan tuyndaityn psihologiialyq täueldılıktıŋ saldary turaly aqparat berıledı. Qazaqstanda arnaiy oŋaltu ortalyqtary da qūrylyp, täueldılıktı emdeuge baǧyttalǧan keşendı baǧdarlamalar ıske asyryluda.
Medisinalyq kömek körsetu be maŋyzdy röl atqarady. Qazaqstanda psihologiialyq jäne psihoterapevtık kömek körsetetın ortalyqtar köbeiıp, arnaiy baǧdarlamalar äzırlenude. Būǧan qosa, täueldı adamdarǧa arnalǧan onlain platformalar men telefon jelılerı de jūmys ısteidı, olar täueldılıkpen küresude qoldau körsetedı.
Ludomaniiamen küresu maqsatynda memleket tarapynan türlı şaralar qabyldanuda. Prezident Qasym-Jomart Toqaevtyŋ tapsyrmasymen ludomaniiaǧa qarsy zaŋ qabyldau üderısı jedeldetıldı. Sonymen qatar, zaŋsyz oiyn biznesın ūiymdastyru faktılerı boiynşa onlain-kazino saittar men akkaunttar būǧattaluda.
Ludomaniia – tek jeke adamnyŋ ǧana emes, bükıl qoǧamnyŋ mäselesı. Qazaqstanda būl täueldılıkke qarsy küres zaŋnamalyq jäne qoǧamdyq deŋgeide jürgızılude. Degenmen, mäselenı tübegeilı şeşu üşın halyqtyŋ qarjylyq jäne psihologiialyq sauatyn arttyru, jastar arasynda aldyn alu şaralaryn küşeitu qajet. Qūmar oiyndardyŋ ziiany turaly keŋınen aqparat taratu jäne täueldılıkke ūşyraǧandarǧa qoldau körsetu arqyly ǧana būl ındettıŋ taraluyn toqtatuǧa bolady.
