Sergei Lavrov taǧy da Ortalyq Aziia «topyraǧyna» «taiyp» qūlady. Eger osydan bırneşe kün būryn ol Qazaqstan «jolynda» qūlap, «Kommersant» gazetıne bergen sūhbatynda Qazaqstan prezidentı Toqaevpen pıkır talastyryp, körşı elde qatty rezonans tudyrǧan bolsa, keşe Lavrov Özbekstanǧa jasaǧan sapary kezınde taǧy da şyrq būzǧandai boldy.
Ministr qaza tapqan jauyngerlerge arnalǧan Samarqandaǧy «Azaly ana» memorialyna barǧan. Sonda Lavrov eskertkıştegı ekı tılde, özbek jäne aǧylşyn tılınde jazylǧan jazuǧa qarap «Men bırde-bır orysşa jazu körmei tūrmyn», - dep ekskursovodqa eskertu jasaǧan. Ol Samarqannyŋ turistık qala ekenın aitıp aqtalǧan.
Reseiden barǧan joǧary märtebelı qonaqtyŋ qataŋ eskertpesı nazardan tys qalmady. Sol künı Özbekstan Jurnalistika jäne būqaralyq kommunikasiialar universitetınıŋ rektory Şerzodhon Qudratqoja özınıŋ Telegram-kanalynda būǧan jauap berdı...
«Şetelden kelgen basqa eldıŋ syrtqy ıster ministrınıŋ bızdı synaǧany dūrys emes, bız olardyŋ otary emespız ǧoi!» - dedı ol.
Ol sondai-aq, eger mūndai mäseleler köterıletın bolsa, Taşkenttıŋ Reseide Özbekstan azamattary kezdesetın problemalarǧa, atap aitqanda, eŋbek migranttarynyŋ qūqyqtarynyŋ būzyluyna nazar audaruǧa qūqyǧy bar ekenın aitty.
"Nege bızdıŋ migranttar Reseide jiı kemsıtıledı? Nelıkten olardyŋ qūqyqtary memlekettık qyzmetkerler nemese polisiia tarapynan būzylyp jatsa, eşbır şeneunık ün qatpaidy?" - dedı rektor.
Būl oqiǧa özbek äleumettık jelılerınde keŋ rezonans tudyrdy. Onyŋ ışınde rektordyŋ tarihi faktılerdı qaita qarauǧa talpynǧanyn aitqan orys tıldı blogerler de erekşe közge tüstı. Atap aitqanda, rektorǧa «ärtürlı ūlttardyŋ jauyngerlerı soǧysqan jūmysşy-şarua Qyzyl Armiiasynda orys tılınde būiryq berılgenı» eskertıldı.
Alaida Özbekstan ömırınıŋ barlyq salasynda memlekettık (özbek) tıldıŋ qoldanyluyn qorǧaudaǧy qatal ūstanymymen tanymal Şerzod Qudratqojanyŋ (2000-jyldardyŋ ortasynda ol premer-ministr kezınde Özbekstannyŋ qazırgı prezidentı Şavkat Mirzieevtıŋ baspasöz hatşysy bolǧan) jauaby öz elınıŋ basty simvolyn taǧy bır märte körsetuge äreket retınde qabyldandy.
Qudratqojany Özbekstandaǧy bileuşı elitanyŋ arasynda osy baǧyttaǧy köşbasşy dep sanauǧa bolady. Ötken jyly ol özınıŋ sūhbattarynyŋ bırınde Karl Markstıŋ: «Tūrǧylyqty eldıŋ tılın bılmeitın jäne basqa (şetel) tılde söilesudı talap etetın adamdar - okkupanttar nemese aqymaqtar», - dep keltırgen kezde şuly daudyŋ keiıpkerıne ainaldy. Sonda rektordy «rusofobiia» üşın aiyptaǧandar bolǧan.
Bıraq şyn mänısınde onyŋ özbek ūltşyldyǧynyŋ körınısı retınde qabyldauǧa bolatyn radikalizmı - 1990 jyldardyŋ basyndaǧy Resei basşylyǧynyŋ saiasatyna resmi Taşkenttıŋ köpten berı kele jatqan narazylyǧynyŋ körınısı ǧana. Sonda ekonomikalyq reformalardy jürgızgen Mäskeu Özbekstandy «jaŋa tiptı» rubl aimaǧyna engızuden bas tartty.
Sol jyldary maǧan Taşkentke bırneşe ret baryp, sol kezdegı Özbekstan prezidentı İslam Karimov pen Reseidıŋ joǧary lauazymdy şeneunıkterı arasyndaǧy emosionaldy «töbelesterdıŋ» kuäsı boluyma tura kelgen. Däl sol kezde Taşkent būrynǧy megapolis keŋestık şet aimaqtardy özımen bırge «baqytty kapitalistık bolaşaqqa» jetkıbeilı jäne Reseiden derbes, täuelsız öz elın qūru qajet degen qorytyndyǧa keldı. Sol sebeptı Karimov Resei-Özbekstan qos azamattyǧyn engızuden üzıldı-kesıldı bas tartqan. Däl sol jyldary özbek elitasy Reseidıŋ yqpalynan alşaqtap, özın qorşaǧan älemge bügın köpvektorly dep atalatyn öz jolyn ızdeuge tyrysty.
Sonymen, Samarqandqa ministr Lavrovtyŋ moraldyq közqarasyna oralsaq, ol olarmen şirek ǧasyrǧa, tıptı odan da köp uaqytqa keşıgıp qaldy dep aita alamyz... Bälkım, ol postkeŋestık Mäskeu men Ortalyq Aziia astanalary arasyndaǧy qarym-qatynas tarihynyŋ materialdyq bölıgın jaqsyraq zertteuı kerek edı.
Resei syrtqy ıster ministrlıgı basşysynyŋ keşegı Samarqandtaǧy baspasöz mäslihatyndaǧy ritorikasy aimaqta däl solai keş äreket, tıptı nätijesız dep qabyldanuda. Lavrov Batys elderın, äsırese Europa Odaǧyn şekara, statistika jäne keden siiaqty salalardaǧy jobalardy qarjylandyru arqyly «ideologiialyq elementter» arqyly Ortalyq Aziiada baqylau ornatuǧa tyrysty dep aiyptady.
Ūqsas jaŋalyqtar
