Qazaqstan Qaruly küşterınıŋ aibynyn aiqyndaityn biylǧy äskeri paradtyŋ qandai erekşelıkterı boldy? Äsker tehnika parkı jaŋardy ma? Ne körsetıldı, ne körsetılmei qaldy? Nege?
Astanada 7 mamyrda Otan qorǧauşylar künıne orai jäne Jeŋıstıŋ 80 jyldyǧyna bailanysty äskeri parad öttı. Onda Prezident – Bas qolbasşy Qasym-Jomart Toqaev saltanatty türde ötken äskeri paradty tūŋǧyş ret qabyldap aldy.
Prezident Toqaev būǧan deiın de äskeri jattyǧularda bolǧan. Al 2020 jyly, Jeŋıstıŋ 75 jyldyǧyna josparlanǧan äskeri şeru sol kezdegı kovid ındetıne bailanysty ötpei qalǧan.
Keşegı saltanatty parad – Nūrsūltan Nazarbaev joǧary bilıkten ketken soŋ ötkızılgen tūŋǧyş şeru. 2020 jylǧy paradty ūiymdastyru kezınde Nazarbaev Qauıpsızdık keŋesınıŋ basşysy bolatyn. Būl mansabynan ol 2022 jylǧy Qaŋtar oqiǧasy kezınde bır-aq tünde şettetılgen bolatyn. Nazarbaev tūsynda äskeri parad Otan qorǧauşylar künınde ǧana emes, Qazaqstan Konstitusiiasy künınde de ötkızılgenı belgılı.
Biylǧy saltanatty jiynda äskeri tehnika parkı qanşalyqty jaŋardy jäne şerude Sovet ükımetınen qalǧan ärı reseilık tehnikalar qanşalyqty jiı körındı, nemese basqa elderdıŋ üzdık ülgılerı baiqaldy ma? Mamandardan sūradyq.
«ILGERILEU BAR DEP BAǦALAUǦA BOLADY»
Äskeri sarapşy Amangeldı Qūrmetūly biylǧy şaranyŋ būrynǧy paradtarmen salystyrǧanda asa bır erekşelıgı bolmaǧanyn aitady.
«Qaru-jaraq qorymyz būrynǧydai negızı. Tek äue qorǧanys keşenderınen keibır jaŋa tehnikalar baiqadyq. Onyŋ özınde reseilık «Buk» jäne «Tor» zenittık zymyran keşenı boldy. Sondai-aq motoatqyştar bölımınıŋ bırşama jaŋa tehnikalary bar ekenı baiqalady. Türıktermen bırlesıp qūrastyrǧan ärı qytai kompaniiasynyŋ ülesı bar «Taimas 8x8» degen jaŋa tehnikany körsettı. Sonymen qatar motoatqyştarǧa qajet ärı jaiau äskerdı tasymaldaityn brondy «Terrex» degen tehnikany baiqadyq. Osyndai tehnikalar tūrǧysynan kelgende ılgerıleu bar dep baǧalauǧa bolatyn şyǧar», - deidı sarapşy.
Ol äskeri şerude qaisybır tehnikalardyŋ körsetılmegenın de aitty.
«Äitse de men özım būǧan deiın bıletın qaruly küşterdegı keibır äskeri tehnikalar körsetılgen joq. Bälkım ony aidai älemge jar salyp körsetu qajet te emes şyǧar. Onyŋ üstıne olardy paradqa qatystyru qiyndau bolady. Mysaly, 2018 jylǧy paradta qytaidyŋ «Wing Loong 2» dronyn körsetken bolatyn. Keşe bız atalǧan drondy körmedık. Ol naqty äskeri tapsyrmalardy oryndap jüruı mümkın. Mūny bır detal dep qoialyq. Ekınşıden, transūlttyq aviasiiada «Eirbas a400m» jäne būrynnan bar C-295 ūşaǧy ūşyp öttı. Sonymen qatar joiǧyş ūşaqtardyŋ ışınde Su-30SM köbırek körsetıldı. Osy joly Su-24 jäne MiG-29, 31 ūşaqtary bolǧan joq. Men ony atalǧan tıkūşaqtyŋ eskırgenımen bailanystyramyn. Qatelespesem, byltyr 117 ūşaq bölşektelıp, joiylady degen şeşım bolǧan»,- deidı äskeri sarapşy Amangeldı Qūrmetūly.
«ELDEGI TYNYŞTYQTY SAQTAUǦA BAǦYTTALǦAN»
Sondai-aq Amangeldı Qūrmetūly Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ paradta aitqan sözıne nazar audartty.
«Prezident jiynda «Bügıngıdei jahandyq saiasatqa agressiia men qatygezdıktıŋ jegı qūrty dendep engen kezeŋde soǧystyŋ qasıretın elımızdıŋ barşa azamatyna tüsındıru asa maŋyzdy. Aqiqatty tanymai beibıtşılıktıŋ qadırın bılu mümkın emes» dedı. Būl – şyn mänınde astyn syzyp tūryp aitatyn dünie. Öitkenı qazır älemnıŋ köptegen elınde soǧys bolyp jatyr. Bız beibıt ömırde jürgennen keiın soǧystyŋ qasıretın bılmeimız. Al bızdıŋ aǧa buyn atalarymyz Ekınşı düniejüızılık soǧysqa qatysyp jäne maidanǧa kömektesu kezınde eŋ qiyn künderdı bastan ötkızgen. Olar bızben salystyrǧanda soǧystyŋ qanşalyqty qasırettı ekenın bıledı. Bız qazır beibıtşılık zamanda ömır sürıp jatqannan keiın oǧan asa bır nazar audarmauymyz mümkın», - deidı sarapşy.
Aituynşa, «Ukrainada soǧys bolyp jatyr», «Taiau Şyǧysta soǧys bolyp jatyr» degen sözder kino körıp jatqandai qabyldanatyn siiaqty.
- Prezidenttıŋ «Qazırgı qūbylmaly zamanda Qazaqstan üşın eŋ basty maqsat – ūlt müddesın qorǧau. Syrtqy saiasatymyz osy maqsatty qamtamasyz etu üşın jürgızılıp jatyr» dedı. Menıŋ oiymşa osy sözder qaruly küşterdı qaru-jaraqpen qamtamasyz etıp, armiia men būqara halyqtyŋ arasyndaǧy bailanysty nyǧaityp, eldegı tynyştyqty saqtauǧa baǧyttalǧan», - deidı Amangeldı Qūrmetūly.
«BARLYQ QARU-JARAQTY KÖRSETUGE MINDETTI EMES...»
Taǧy bır äskeri sarapşy elordanyŋ törınde ötken äskeri şerudıŋ män-maŋyzy joǧary ekenın aitady.
«Astanada ötken äskeri parad – armiianyŋ eldıŋ qorǧauǧa daiyn ekenın bıldıretın qajettı şara», - deidı ol.
Sarapşy özınıŋ äskeri paradqa ideologiialyq astary bar oqiǧa retınde qaraitynyn aitady.
«Negızı parad eldıŋ qaruly küşterınıŋ äleuetın körsetetın şara emes. Demonstrasiialyq şara azdy - köptı ışkı jäne syrtqy ideologiiaǧa jūmys ısteitın äreket. Al äskeri qūpiia retınde Qaruly küşter özınde bar barlyq qaru-jaraqty körsetuge mındettı emes. Mūny halyqtyŋ ruhyn köterıp qoiatyn saltanatty jiyn dep qarau qajet. Armiiamyzdyŋ belgılı bır deŋgeide qaru-jaraqty igerıp jatqanyn körsetetın dünie. Äskeri qyzmetkerlerdıŋ, onyŋ ışınde qyzdarymyzdyŋ sap tüzep jüruı – ädemı körınıs. Sol sebeptı sūmdyq ülken jaŋalyq nemese keremet bır jetıstık dep emes, ara-tūra ūiymdastyrylyp tūratyn qatardaǧy şarualardyŋ bırı dep baǧalaǧan jön», - deidı Amangeldı Qūrmetūly.
Serık Joldasbai
«Adyrna» ūlttyq portaly
