Jasymda boldym baldyrǧan, Talaidy ənge qandyrǧan. Sol baldyrǧan kezımde, Ǧaşyqtyq otyn jandyrǧan. Mäjılısımdı körkeit dep, Töreler qalap aldyrǧan. Alpysqa kelıp ən salyp, Atyn bır qoidym "Qaldyrǧan" Ükılı Ybyrai
Bır özı bır konservotoriia, bır özı bır filarmoniia - Jolaman Qūjimanov aǧamyz asqaraly jas - alpysqa keldı. Bır özı bır konservatoriia deitınım, osy küngı qolyna dombyra ūstap jürgen keiıngı buyn ənşılerdıŋ Jolamannan örnek almaǧany kemde-kem. Ony köşpelı iaki jyljymaly konservotoriia dese de bolǧandai. Olai deitınım - qaşan körseŋ Jökeŋnıŋ dombyrasy ylǧi janynda, kölıgınıŋ ışınde jüredı. Osylai jürgen Jökeŋe "Aǧa, myna bır əndı üireneiın dep edım" dep ylǧi da bır kıleŋ jas ənşıler telefon soǧyp, habarlasyp jatady. Jökeŋnıŋ sondaǧy beretın jauaby jalqy: "Qai jerdesıŋ? Özım kelıp ketem!" Osydan keiın Jökeŋdı jyljymaly konservotoriia demei kör! Kölıgıne benzindı qūia salady da, sonau Almatynyŋ bır şetınde tūryp jatqan jas ənşıge qarai qūstai ūşady. Söitıp öz aiaǧymen baryp künı boiy əlgı jas ənşıge ən üiretıp qaitady. Ərine, tegın. Jökeŋnıŋ ornynda basqa bır ysqaiaq ūstaz bolsa, sol ənın qūnan qoiǧa būldap ia saudalap bagajnigıne bökterıp qaitar edı. Joq, Jökeŋ öitpeidı, ən üiretıp, öner şaşpaqty ol özıne paryz köredı. Osy künge deiın ol östıp jas önerpazdarǧa ən üiretumen, örnek ülestırumen ǧūmyr keşıp keledı. Jolaman ənşı ülken sahnaǧa erte şyǧyp tanyldy. Ūmytpasam, 1988 jyly Jolaman Qūjimanov Jıger festivalın jeŋıp aldy. Sol joly şyrqaǧan "Qaraŋǧy tünde tau qalǧyp", "Qorlan" ənderın tyŋdap qairan qalǧanymyz esımızde. Onyŋ dausy erekşe biık, serpındı, bıraq qoŋyr barqyn, sūlu bariton bolatyn. Onyŋ ən salu mənerınen Qairat Baibosynovty ūstaz tūtatyny sezılıp tūratyn. Arnaiy muzykalyq oqu ornyn bıtırmese de əndı sauatty oryndau jönınen Jolaman ənşıden öz zamandastary men qazırgı tūstaǧy "oqyǧan" ənşıler ozyp körgen emes. Būl da halyqtyq ənşılık mekteptıŋ küştılıgın körsetse kerek. Jolaman Qūjimanov barlyq sanaly ǧūmyryn tek ən jolyna baǧyştaǧan saiypqyran önerpaz. Ol būl düniede ən saludan basqa maŋyzdy ıs bar dep moiyndamaǧan maitalman. Söitken ənşılıkke adal önerpazdy mədeniet şeneunıkterı sahnadan erte "bosatty". Taqqan aiyptary bıreu-aq: "Qalypqa syimaidy". Olarǧa qalypqa syiǧandardan eşqaşan ülken önerpaz şyqpaitynyn qaitıp tüsındıresıŋ. Dünienıŋ bərın büldırıp jatqan "qalypqa" syiǧyştar ǧoi... Sol qalypqa syimaǧan Jolaman ənşı qalypqa syimaǧan qalpymen alpysqa kelıptı! Qyzyq qoi, örkeniettı eldıŋ BAQ bolsa mūndai "qalypqa syimaǧan" ənşını mereitoiymen qūttyqtap, köldei köldei sūhbattar ūiymdastyryp, etektei-etektei maqalalar basyp, bır jyrǧap qalar edı. Qarap otyrmyn, teledidar, baspasöz tügılı, əleumettık jelılerge deiın typ-tynyş. Ruhani jaŋǧyrǧaly jatqan syiqymyz osy bolǧannan soŋ ne ısteisııŋ? Örkeniettı elder demekşı, myna Japoniiada memleket moinynda otyrǧan "masyl" önerpazdar toby bar eken. Şi syndyryp, eş jerde jūmys ıstemeidı, bıraq bır kısıdei baquatty, küilı tūrady. Memleket asyrap, saqtap, baptap otyrǧan būl önerpazdardyŋ bar bıtıretını - ūlttyq, memlekettık meiramdarda bızdıŋ qobyz siiaqty aspabyn bır-ekı ret tolǧap şalyp-şalyp jıberu eken. Boldy, bıttı! Kelesı meiramǧa deiın sau-sələmat bop tūryŋyz! Beinelep aitqanda osylai. Sız japondardan: "Osyndai masyl muzykanttar ne üşın kerek", - dep sūrauyŋyz mümkın, ondaida japondardyŋ sızge berer jauaby jalǧyz-aq: "Olar japon ūlttyq muzykalyq aspabyn, japon ūlttyq önerın saqtauşy!" Al qazaq ənınıŋ qazynasy, jüregıne jüzdegen əndı syiǧyzyp, saqtap kele jatqan sirek ündı ənşı Jolaman Qūjimanovtyŋ memleket pen qoǧam nazarynan tys qalǧanyna ondaǧan jyldardyŋ jüzı bolypty! Men keide osy Jökeŋ qaitıp kün köredı eken dep oilaimyn. Jökeŋ öz aldyna, qazaqta qara qobyzdan aldyna jan salmaǧan, əlemde teŋdesı joq muzykant Smatai qobyzşyny da ızdemegenımızge, jaryqqa şyǧarmaǧanymyzǧa neşeme jyldar ötıptı. Önerpazyn ızdemeitın neǧylǧan elmız, asyldyŋ qūnyn bılmeitın neǧylǧan jūrtpyz?! Bırde aityp bırge ketemın. Jolamannyŋ ənşılıgı men qazırgı jai-küiın sızderge jetkızgım kelgen türım ǧoi özımşe. Endı köp sozbai sol 88-şı jylǧy baiqaumen jazbamdy tüiındeiın. Sol baiqauǧa marqūm Jənıbek Kərmenov aǧamyz jiuri bolypty. Laureat ataǧyn alǧan Jolaman ənşı galakonsertte ""Qaraŋǧy tünde tau qalǧyp"-tan bastap sorǧalatqan ǧoi.. Jiuridıŋ kıl myqtylarmen bırge Jənıbek aǧamyz da baiqau jeŋımpazy - Jolaman Qūjimanovty mūqiiat tyŋdap otyrypty... Ol uaqytta Jənıbek aǧamyz Jüsıpbek Elebekov atyndaǧy kolledjde ūstazdyq qylady, jüzınde tolqu taby bar, erteŋıne sabaqqa kelıptı. Klasqa kırgen bette, terezenıŋ aldyna ötıp, syrtqa ūzaq oilana qarap tūrǧan küiı: "Adamzat balasy osylai da ən salady eken ǧoi" - dep janary jasqa şylanyp tūryp qalypty...Erlan TÖLEUTAI,
änşı-kompozitor,
önertanuşy
