Osydan on bes jyl būryn 1993 jyly sol kezdegı «Örken-Gorizont» gazetıne, keiın 2009 jyly «Jas qazaq ünı» gazetıne «Elbasy Nauryz köje beredı me?» degen maqala jazyp edım. Ötkende Mädeniet jäne sport ministrı Arystanbek Mūhamediūlynyŋ «Egemen Qazaqstan» gazetınde Nauryz merekesın jaŋaşa qalai ötkızu kerektıgı turaly sübelı sūhbaty şyqty. El köŋılınde jürgen oi bolǧan soŋ, köpşılık būl maqalany qazır qyzu talqylap jatyr.
Jaqynda Mädeniet jäne sport ministrlıgınıŋ ūiytqy boluymen osy Nauryz merekesın qalai ötkızu kerektıgı jönınde Almatyda talqylau boldy. Oǧan barlyq BAQ basşylary, mädeniet pen öner mekemelerı jetekşılerı qatysyp, öz pıkırlerı men ūsynystaryn aitty. Sonda men jiyrma bes jyldan berı köterıp kele jatqan mäselem – Nauryz merekesınde Elbasynyŋ Nauryz köje beruın taǧy da söz ettım. Endı osymen üşınşı ret jazyp otyrmyn. Al endı el Ruhani jaŋǧyryp jatqanda Ūlystyŋ Ūly künı – Nauryz merekesınde būl mäsele kün tärtıbıne qaita köterıluı zaŋdy da, tabiǧi dep bılemız.
Jaŋa jyl merekesınıŋ bedelı ne üşın joǧary? Öitkenı oǧan Elbasydan bastap, eldıŋ bärı, Aqordadan bastap, auylǧa deiın ülken män berıp keledı. Tıptı, bızdıŋ ata-babamyzdan berı san ǧasyr boiy moinymyzǧa būrşaq salyp, Alla taǧaladan tılep alǧan Täuelsızdıgımız de osy jaŋa jyldyŋ köleŋkesınde qalyp keledı… Keiıngı kezde qazaq basylymdarynyŋ attandauynyŋ arqasynda ǧana bıraz öŋırlerde 1 jeltoqsannan tıgıletın Jaŋa jyldyq şyrşa 16 jeltoqsan – Täuelsızdık künınen keiın ornatylatyn boldy.
Jaŋa jyl merekesınıŋ mereiın asyryp tūrǧan mäsele – Prezident şyrşasy. Oǧan eldıŋ är tükpırınen üzdık oquşylarmen qatar jaǧdaiy tömen oquşylar da kelıp, qatysady. Prezident şyrşasy bolǧan soŋ, būǧan zor män berılıp, ol oblys, qala, audan äkımderı şyrşasy bolyp, öŋırlerde qaitalanyp, qarqyn alady.
Eger, bız jiyrma bes jyl būryn jazǧanymyzdai, bükıl Şyǧystyŋ jaŋa jyly, Türkı halyqtarynyŋ Jyl basy – Nauryz merekesınde Prezidenttıŋ Nauryz köjesı de dästürlı türde berılse, būl merekenıŋ de mänı artyp şyǧa keler edı…
Ärı būl Elbasymyzdyŋ jylda qasiettı Ramazan aiynda auyzaşar berıp jürgenındei, jetım-jesır, jaǧdaiy naşar jandardyŋ jäne ardagerlerımızdıŋ jyl saiyn kütetın bükılhalyqtyq imandy da, igılıktı şarasyna ainalar edı.
Sebebı, Nauryz köje jetı dämnen qūralatyn, Eldıŋ jyl boiy aŋsap kütken qasiettı asy bolǧandyqtan, Elbasynyŋ Jylbasy köje beruı Ūlystyŋ Ūly künı merekesınıŋ maŋyzyn tıptı aspandatyp, qadırın asyrar edı.
Sol Mädeniet ministrlıgı ūiymdastyrǧan jiynda köterılgendei, Nauryz merekesınde köp balaly analar men äleumettık jaǧdaiy naşarlarǧa bankılerımız nesie jeŋıldıkterın jasap, käsıporyndar qaiyrymdylyq pen kömek körsetıp jatsa, nūr ıstıne nūr bolar edı…
El saǧyna kütken Näuırzek qūs oralyp, qystan qalǧan qar-mūzdy qaqyrata jaryp şyqqan Bäişeşek Köktemnıŋ kelgenıne süiınşı sūrap, bür jarǧanynda bükıl jer jüzı tabiǧatynyŋ toŋy jıbıp, tolyqsi bastaidy.
Nauryz kelıp, Jer betınde Kün men Tün teŋelgende el bır-bırımen qauyşyp, aq tılegın aqtaryp jatsa, būdan artyq ne bar?
Samarqannyŋ kök tasy da jıbıgende, salqyn tartqan jandar, sarymaidai erıp, bır-bırıne keşırım jasap, qūşaq jaia körısıp jatsa, mıne, bızdıŋ Elbasynyŋ sara saiasatyndaǧy Yntymaq, Bırlık, Tatulyq osy emes pe?
Bızde Jaŋa jylda balalardyŋ Aiaz Atadan syilyq kütkenı sekıldı Ūlystyŋ Ūly künı Nauryz merekesınde Qydyr atanyŋ jaqsylyq alyp keler jarqyn obrazyn simvoldyq beinege ainaldyru jaǧy jetıspei jatyr.
«Qazaqtyŋ dästürlı ūlttyq kiımıne küllı älem tamsana, qyzyǧa qaraidy. Barlyǧymyz osy qasiettı künı, basqa da atauly künderı ūlttyq kiım kiıp şyǧaiyq! Baiqasaŋyz, Täuelsızdık taŋy atqaly berı joǧarǧy bilıkten Nauryz merekesınde Elbasy Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaev qana ädemı şapan kiıp, Ūlys künınde qalai jürudıŋ keremet mädeniettı ülgısın körsetude. …Merekenıŋ özıne säikes aişyqtaryn tülete otyryp, folklorlyq-etnografiialyq auqymnan jalpy qazaqstandyq mereke därejesıne jetkızu kerek. Būl mäselede Ūlttyq namys pen ruhani bolmysymyzdy jaŋǧyrtu degen asqaq oi jatyr. Qazır Nauryz degende, tıgılgen kiız üilerge kelıp, qonaq bolyp ketetınder men syrttan baqylaityndar dep ekıge bölıp qarauǧa bolady. Merekede baqylauşylar bolmaidy, bärı de qatysuşy bolu kerek» dedı Mädeniet jäne sport ministrı Arystanbek Mūhamediūly atalmyş sūhbatynda. Sonymen qatar ministr Nauryzdyŋ negızgı keiıpkerlerı eŋ aldymen balalar bolu kerektıgı turaly oryndy ūsynys aitty.
Ūlttyq kiım demekşı, qazaqtyŋ qoşqar müiızdı ūlttyq oiu-örnekpen körkemdelgen şapanyn eş 
halyqtyŋ şapanymen salystyruǧa bolmaidy. Tuys halyqtarymyz, qyrǧyzdar aq qalpaǧymen, özbekter ala taqiiasymen özgeşelense, qazaqtar ūlttyq şapanymen erekşelenedı. Osy jerde aita ketu kerek, üş jyl būryn käsıpqoi bokstan äigılı älem chempiony Gennadii Golovkin älem arenasyndaǧy jeŋısterıne şatasyp, şyǧys şapanyn (özbek şapany) kiıp şyǧyp jürdı. Keiın Oŋtüstık Qazaqstan oblysy Otyrar audanyndaǧy käsıpker-mesenat Äbdımäjit Syzdyqbek arnaiy qazaqy oiuly şapan tıktırıp, Monakoǧa alyp baryp, özı kigızdı. Sodan berı qazaq boksşysy Golovkin älemdık äigılı jekpe-jekterıne qazaq şapanyn kiıp şyǧyp jür. Sol kezde bız būl jaŋalyqty Feisbuk paraqşasynda jariialaǧanda 3 myŋnan asa adam bölısıp, 2 myŋǧa juyq pıkır jazylǧan bolatyn. Endeşe, bız nege özımızdıŋ Ūlystyŋ Ūly künımızdı ūlttyq şapanymyzben körkeite tüspeimız?
Sondyqtan da ministrdıŋ sözı quana qūptarlyq ūsynys.
Bala kezımızde auylda Nauryz toiyn toilau üşın barlyq auyl tūrǧyny kögalǧa şyǧyp, taiqazanǧa är üidıŋ jasap kelgen Nauryz köjesı qūiylyp, odan bärı däm tatyp, aq tılekterın aitar edı. Onyŋ soŋy ūlttyq dästürlı oiyn-sauyqqa, küres pen kökparǧa ūlasatyn. Keiın el bala-şaǧasymen bırge üidı-üige kırıp, däm tatyp, soǧymnan saqtalǧan sybaǧadan jasalǧan Nauryz köje ışer edı. Köşenı kögaldandyru jūmystary da, aǧaş egıp, aula tazalau da osy Nauryz merekesı aiasyna kıretın.
Nauryz merekesı elımızdıŋ Batys öŋırlerınde 14 nauryzda Amal künı –Körısumen bastalady. Qazır köp jerde būl mereke bır aptadan bır aiǧa deiın jalǧasyp keledı.
Eŋ bastysy, bilıktıŋ būl Nauryz merekesın sol künı ǧana qazaqy şapan kiıp, qazy-qarta jep, qymyz ışıp ketetın meiram dep qana emes, Ūly dala elındegı Ūlystyŋ Ūly künıne – Ūlttyq merekege ainaldyruǧa tübegeilı bet būrys jasauy kerek.
Onyŋ alǧyşartyn Mädeniet ministrı Arystanbek Mūhamediūly jasap, Alaşqa sauyn aityp, saual tastady. Endı būl ūlt kütken ūtymdy ūsynys ūzaǧynan süiındırsın dep, el bolyp, jemıstı boluyna üles qosaiyq, halaiyq
Ūlystyŋ Ūly künı – jyl basy Äz Nauryz merekesı qūtty bolsyn, aǧaiyn! Alla jar bolyp, Merekemız Berekege ūlassyn!
Ärı būl Elbasymyzdyŋ jylda qasiettı Ramazan aiynda auyzaşar berıp jürgenındei, jetım-jesır, jaǧdaiy naşar jandardyŋ jäne ardagerlerımızdıŋ jyl saiyn kütetın bükılhalyqtyq imandy da, igılıktı şarasyna ainalar edı.
Sebebı, Nauryz köje jetı dämnen qūralatyn, Eldıŋ jyl boiy aŋsap kütken qasiettı asy bolǧandyqtan, Elbasynyŋ Jylbasy köje beruı Ūlystyŋ Ūly künı merekesınıŋ maŋyzyn tıptı aspandatyp, qadırın asyrar edı.
Sol Mädeniet ministrlıgı ūiymdastyrǧan jiynda köterılgendei, Nauryz merekesınde köp balaly analar men äleumettık jaǧdaiy naşarlarǧa bankılerımız nesie jeŋıldıkterın jasap, käsıporyndar qaiyrymdylyq pen kömek körsetıp jatsa, nūr ıstıne nūr bolar edı…
El saǧyna kütken Näuırzek qūs oralyp, qystan qalǧan qar-mūzdy qaqyrata jaryp şyqqan Bäişeşek Köktemnıŋ kelgenıne süiınşı sūrap, bür jarǧanynda bükıl jer jüzı tabiǧatynyŋ toŋy jıbıp, tolyqsi bastaidy.
Nauryz kelıp, Jer betınde Kün men Tün teŋelgende el bır-bırımen qauyşyp, aq tılegın aqtaryp jatsa, būdan artyq ne bar?
Samarqannyŋ kök tasy da jıbıgende, salqyn tartqan jandar, sarymaidai erıp, bır-bırıne keşırım jasap, qūşaq jaia körısıp jatsa, mıne, bızdıŋ Elbasynyŋ sara saiasatyndaǧy Yntymaq, Bırlık, Tatulyq osy emes pe?
Bızde Jaŋa jylda balalardyŋ Aiaz Atadan syilyq kütkenı sekıldı Ūlystyŋ Ūly künı Nauryz merekesınde Qydyr atanyŋ jaqsylyq alyp keler jarqyn obrazyn simvoldyq beinege ainaldyru jaǧy jetıspei jatyr.
«Qazaqtyŋ dästürlı ūlttyq kiımıne küllı älem tamsana, qyzyǧa qaraidy. Barlyǧymyz osy qasiettı künı, basqa da atauly künderı ūlttyq kiım kiıp şyǧaiyq! Baiqasaŋyz, Täuelsızdık taŋy atqaly berı joǧarǧy bilıkten Nauryz merekesınde Elbasy Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaev qana ädemı şapan kiıp, Ūlys künınde qalai jürudıŋ keremet mädeniettı ülgısın körsetude. …Merekenıŋ özıne säikes aişyqtaryn tülete otyryp, folklorlyq-etnografiialyq auqymnan jalpy qazaqstandyq mereke därejesıne jetkızu kerek. Būl mäselede Ūlttyq namys pen ruhani bolmysymyzdy jaŋǧyrtu degen asqaq oi jatyr. Qazır Nauryz degende, tıgılgen kiız üilerge kelıp, qonaq bolyp ketetınder men syrttan baqylaityndar dep ekıge bölıp qarauǧa bolady. Merekede baqylauşylar bolmaidy, bärı de qatysuşy bolu kerek» dedı Mädeniet jäne sport ministrı Arystanbek Mūhamediūly atalmyş sūhbatynda. Sonymen qatar ministr Nauryzdyŋ negızgı keiıpkerlerı eŋ aldymen balalar bolu kerektıgı turaly oryndy ūsynys aitty.
Ūlttyq kiım demekşı, qazaqtyŋ qoşqar müiızdı ūlttyq oiu-örnekpen körkemdelgen şapanyn eş halyqtyŋ şapanymen salystyruǧa bolmaidy. Tuys halyqtarymyz, qyrǧyzdar aq qalpaǧymen, özbekter ala taqiiasymen özgeşelense, qazaqtar ūlttyq şapanymen erekşelenedı. Osy jerde aita ketu kerek, üş jyl būryn käsıpqoi bokstan äigılı älem chempiony Gennadii Golovkin älem arenasyndaǧy jeŋısterıne şatasyp, şyǧys şapanyn (özbek şapany) kiıp şyǧyp jürdı. Keiın Oŋtüstık Qazaqstan oblysy Otyrar audanyndaǧy käsıpker-mesenat Äbdımäjit Syzdyqbek arnaiy qazaqy oiuly şapan tıktırıp, Monakoǧa alyp baryp, özı kigızdı. Sodan berı qazaq boksşysy Golovkin älemdık äigılı jekpe-jekterıne qazaq şapanyn kiıp şyǧyp jür. Sol kezde bız būl jaŋalyqty Feisbuk paraqşasynda jariialaǧanda 3 myŋnan asa adam bölısıp, 2 myŋǧa juyq pıkır jazylǧan bolatyn. Endeşe, bız nege özımızdıŋ Ūlystyŋ Ūly künımızdı ūlttyq şapanymyzben körkeite tüspeimız?
Sondyqtan da ministrdıŋ sözı quana qūptarlyq ūsynys.
Bala kezımızde auylda Nauryz toiyn toilau üşın barlyq auyl tūrǧyny kögalǧa şyǧyp, taiqazanǧa är üidıŋ jasap kelgen Nauryz köjesı qūiylyp, odan bärı däm tatyp, aq tılekterın aitar edı. Onyŋ soŋy ūlttyq dästürlı oiyn-sauyqqa, küres pen kökparǧa ūlasatyn. Keiın el bala-şaǧasymen bırge üidı-üige kırıp, däm tatyp, soǧymnan saqtalǧan sybaǧadan jasalǧan Nauryz köje ışer edı. Köşenı kögaldandyru jūmystary da, aǧaş egıp, aula tazalau da osy Nauryz merekesı aiasyna kıretın.
Nauryz merekesı elımızdıŋ Batys öŋırlerınde 14 nauryzda Amal künı –Körısumen bastalady. Qazır köp jerde būl mereke bır aptadan bır aiǧa deiın jalǧasyp keledı.
Eŋ bastysy, bilıktıŋ būl Nauryz merekesın sol künı ǧana qazaqy şapan kiıp, qazy-qarta jep, qymyz ışıp ketetın meiram dep qana emes, Ūly dala elındegı Ūlystyŋ Ūly künıne – Ūlttyq merekege ainaldyruǧa tübegeilı bet būrys jasauy kerek.
Onyŋ alǧyşartyn Mädeniet ministrı Arystanbek Mūhamediūly jasap, Alaşqa sauyn aityp, saual tastady. Endı būl ūlt kütken ūtymdy ūsynys ūzaǧynan süiındırsın dep, el bolyp, jemıstı boluyna üles qosaiyq, halaiyq
Ūlystyŋ Ūly künı – jyl basy Äz Nauryz merekesı qūtty bolsyn, aǧaiyn! Alla jar bolyp, Merekemız Berekege ūlassyn!
Qazybek İSA,
«Qazaq ünı» gazetı
